Ένα νέο τοπίο στην προστασία της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης στην Ευρώπη διαμορφώνεται από σήμερα, καθώς τίθεται σε ισχύ το νέο νομοθετικό πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που στόχο έχει να προστατεύσει τους δημοσιογράφους από παρεμβάσεις στο έργο τους, περιλαμβανομένης και της προστασίας τους από παρακολούθηση με ηλεκτρονικό λογισμικό. Παράλληλα, από χθες έχει τεθεί σε ισχύ και η κοινοτική οδηγία για την προστασία του Τύπου από καταχρηστικές αγωγές (SLAPP).
Ειδικότερα, όπως ανακοίνωσε η Γενική Διεύθυνση Επικοινωνίας της Κομισιόν,
- Στις 6 Μαΐου 2024 άρχισαν να εφαρμόζονται νέοι κανόνες κατά των στρατηγικών αγωγών κατά της συμμετοχής του κοινού (SLAPP), παρέχοντας στους δημοσιογράφους και τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εργαλεία για την καταπολέμηση καταχρηστικών δικαστικών διαδικασιών.
- Στις 7 Μαΐου 2024 τίθεται σε ισχύ ο ευρωπαϊκός νόμος για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης. Υποστηρίζει τη συντακτική ανεξαρτησία και την πολυφωνία των μέσων ενημέρωσης, ενισχύει τη διαφάνεια και τη δικαιοσύνη και προωθεί την καλύτερη συνεργασία των αρχών των μέσων ενημέρωσης μέσω ενός νέου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Μέσων Ενημέρωσης.
Όπως τονίζει η Επιτροπή, η ανεξάρτητη, βασισμένη σε γεγονότα δημοσιογραφία συμβάλλει στην προστασία των δημοκρατιών μας εκθέτοντας αδικίες, καθιστώντας τους ηγέτες υπόλογους και επιτρέποντας στους πολίτες να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις. Οι δημοσιογράφοι, οι οποίοι μερικές φορές εργάζονται με μεγάλο προσωπικό κίνδυνο, θα πρέπει να μπορούν να εργάζονται ελεύθερα και με ασφάλεια. Αυτό βρίσκεται στο επίκεντρο των αξιών και των δημοκρατιών της ΕΕ.
Οι δύο αυτές πρωτοβουλίες, σημειώνει η Κομισιόν, αποτελούν μέρος μιας ευρωπαϊκής στρατηγικής για τα μέσα ενημέρωσης, με βάση το σχέδιο δράσης για την ευρωπαϊκή δημοκρατία και το σχέδιο δράσης για τα μέσα ενημέρωσης και τον οπτικοακουστικό τομέα. Πρόσφατη μελέτη δείχνει επίσης ότι οι χώρες της ΕΕ σημειώνουν πρόοδο στην εφαρμογή της σύστασης της Επιτροπής σχετικά με την προστασία, την ασφάλεια και την ενδυνάμωση των δημοσιογράφων. Οι νέοι κανόνες θα βοηθήσουν να διασφαλιστεί ότι οι δημοσιογράφοι μπορούν να εκτελούν το έργο τους σε ένα υγιές τοπίο μέσων ενημέρωσης, τονίζει η Επιτροπή.
Τι αλλάζει με τον νόμο για την προστασία του έργου των δημοσιογράφων
Σύμφωνα με τον νέο νόμο της Ε.Ε., όπως έχει ανακοινώσει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τα κράτη μέλη θα είναι υποχρεωμένα να προστατεύουν την ανεξαρτησία των μέσων ενημέρωσης και όλες οι μορφές παρεμβάσεων στις συντακτικές αποφάσεις θα απαγορεύονται.
Ειδικότερα, οι αρχές θα απαγορεύεται να πιέζουν δημοσιογράφους και συντάκτες να αποκαλύψουν τις πηγές τους, συμπεριλαμβανομένης της κράτησής τους, των κυρώσεων, των ερευνών σε γραφεία ή της εγκατάστασης παρεμβατικού λογισμικού παρακολούθησης στις ηλεκτρονικές συσκευές τους.
Το θεσμικό πλαίσιο περιλαμβάνει σημαντικές διασφαλίσεις για να επιτραπεί η χρήση κατασκοπευτικού λογισμικού, η οποία θα είναι δυνατή μόνο κατά περίπτωση και με την επιφύλαξη της έγκρισης δικαστικής αρχής που διερευνά σοβαρά εγκλήματα που τιμωρούνται με στερητική της ελευθερίας ποινή. Ακόμη και σε αυτές τις περιπτώσεις, τα υποκείμενα θα έχουν το δικαίωμα να ενημερωθούν μετά την παρακολούθηση και θα μπορούν να την αμφισβητήσουν στο δικαστήριο.
Για να αποφευχθεί η χρήση δημόσιων μέσων ενημέρωσης για πολιτικούς σκοπούς, οι επικεφαλής και τα μέλη των διοικητικών συμβουλίων τους θα πρέπει να επιλέγονται μέσω διαφανών και αμερόληπτων διαδικασιών για επαρκώς μακρά θητεία. Δεν θα είναι δυνατή η απόλυσή τους πριν από τη λήξη της σύμβασής τους, εκτός εάν δεν πληρούν πλέον τα επαγγελματικά κριτήρια.
Τα δημόσια μέσα ενημέρωσης θα πρέπει να χρηματοδοτούνται με διαφανείς και αντικειμενικές διαδικασίες, και η χρηματοδότηση θα πρέπει να είναι βιώσιμη και προβλέψιμη.
Για να μπορέσει το κοινό να γνωρίζει ποιος ελέγχει τα μέσα ενημέρωσης και ποια συμφέροντα μπορούν να επηρεάσουν το δημοσιογραφικό έργο, όλα τα ειδησεογραφικά πρακτορεία και τα μέσα ενημέρωσης, ανεξάρτητα από το μέγεθός τους, θα πρέπει να δημοσιεύουν πληροφορίες σχετικά με τους ιδιοκτήτες τους σε μια εθνική βάση δεδομένων, συμπεριλαμβανομένου του εάν ανήκουν άμεσα ή έμμεσα στο κράτος.
Τα μέσα ενημέρωσης θα πρέπει επίσης να αναφέρουν τα κονδύλια που λαμβάνουν από την κρατική διαφήμιση και την κρατική οικονομική στήριξη, μεταξύ άλλων και από τρίτες χώρες.
Οι δημόσιοι πόροι στα μέσα ενημέρωσης ή στις επιγραμμικές πλατφόρμες θα πρέπει να κατανέμονται μέσω δημόσιων, αναλογικών και αμερόληπτων κριτηρίων. Οι πληροφορίες σχετικά με τις κρατικές διαφημιστικές δαπάνες θα είναι δημόσιες, συμπεριλαμβανομένου του συνολικού ετήσιου ποσού και του ποσού ανά κατάστημα.
Με παρέμβαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, περιλήφθηκε στον νόμο ένας μηχανισμός που θα εμποδίζει τις πολύ μεγάλες διαδικτυακές πλατφόρμες, όπως το Facebook, το X (πρώην Twitter) ή το Instagram, να περιορίζουν αυθαίρετα ή να διαγράφουν ανεξάρτητο περιεχόμενο μέσων ενημέρωσης. Οι πλατφόρμες θα πρέπει πρώτα να διακρίνουν τα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης από τις μη ανεξάρτητες πηγές. Τα μέσα ενημέρωσης θα ειδοποιούνται όταν η πλατφόρμα σκοπεύει να διαγράψει ή να περιορίσει το περιεχόμενό τους και θα έχουν 24 ώρες για να απαντήσουν. Μόνο μετά την απάντηση (ή ελλείψει αυτής) μπορεί η πλατφόρμα να διαγράψει ή να περιορίσει το περιεχόμενο, εάν εξακολουθεί να μην συμμορφώνεται με τους όρους της.
Τα μέσα ενημέρωσης θα έχουν τη δυνατότητα να προσφύγουν σε όργανο εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών και να ζητήσουν τη γνώμη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Υπηρεσιών Μέσων Ενημέρωσης (ένα νέο συμβούλιο εθνικών ρυθμιστικών αρχών της ΕΕ).
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
