Ολοκληρώνεται εντός του 2023 και, όπως όλα δείχνουν, δεν αργεί η απάντηση της κυβέρνησης των ΗΠΑ στο αίτημα της Ελλάδας για απόκτηση του stealth μαχητικού 5ης γενιάς F-35. Σύμφωνα με πληροφορίες η απάντηση αναμένεται να έρθει τους πρώτους μήνες της νέας χρονιάς αν και η καθυστέρηση έχει ξεπεράσει κατά πολύ το αναμενόμενο, πιθανότατα εξαιτίας των «παζαριών» ΗΠΑ - Τουρκίας για τα F-16 και την ένταξη της Σουηδίας στο NATO.
Ωστόσο η Ελλάδα δεν δείχνει να ανησυχεί, καθώς όπως έχει ξεκαθαριστεί από το υπουργείο Εθνικής Άμυνας στα εξοπλιστικά θα υπάρξει προτεραιοποίηση των αμυντικών δαπανών. Και τα F-35 δεν είναι ένα αμυντικό σύστημα το οποίο θα αποκτηθεί το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα.
Φυσικά η συμφωνία για τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες της Ευρώπης (Σύμφωνο Σταθερότητας) που κατέληξε πριν λίγες ημέρες το Ecofin, η οποία εκπληρώνει όλες τις βασικές επιδιώξεις της ελληνικής κυβέρνησης στη διαπραγμάτευση, όπως η ειδική μεταχείριση των αμυντικών δαπανών στη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος, αναμένεται να δώσει «αέρα» στις αμυντικές δαπάνες. Έτσι η Ελλάδα θα μπορεί να προχωρήσει σε μια μεγάλη οικονομικά συμφωνία, όπως είναι η αγορά του stealth μαχητικού χωρίς να έχει άμεσες επιπτώσεις στο έλλειμμα της χώρας.
Σύμφωνα, σύμφωνα με πηγές του υπουργείου Εθνικής Άμυνας, μία τέτοια απόφαση σαφώς και θα κάνει τα πράγματα πιο ελαστικά, όμως οι χρηματοδοτικές δυνατότητες για εξοπλισμούς δεν παύουν να είναι περιορισμένες και αυτό που χρειάζεται είναι να γίνει μία επαναξιολόγηση των προγραμμάτων, καθώς όπως είπαν χαρακτηριστικά «χρειάζεται προτεραιοποίηση», κάτι που υποστηρίζει ο υπουργός Εθνικής Άμυνας, Νίκος Δένδιας.
Η επιστολή Ζεμενίδη
Επιστολή προς τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν απέστειλε ο Εκτελεστικός Διευθυντής του Συμβουλίου Ελληνοαμερικανικής Ηγεσίας (HALC) Έντι Ζεμενίδης, ζητώντας να ενημερωθεί για ποιον λόγο παρατηρείται η πολύμηνη καθυστέρηση στην διαδικασία πώλησης των F-35 στην Ελλάδα.
Ο κ. Ζεμενίδης τονίζει ότι η εμβάθυνση της σχέσης ΗΠΑ - Ελλάδας δεν μπορεί «να παραμένει όμηρος της δυσλειτουργικής σχέσης με την Τουρκία». Παράλληλα, εκφράζει απογοήτευση «διότι η κυβέρνηση των ΗΠΑ δείχνει να θεωρεί δεδομένη την αξιοπιστία και την αφοσίωση της Ελλάδας ως σύμμαχο».
Στην επιστολή του προς τον επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, ο κ. Ζεμενίδης δίνει έμφαση στη γεωστρατηγική και διπλωματική σημασία της Ελλάδας, που έχει γίνει «ακόμη πιο κρίσιμη λόγω της σύγκρουσης στα νότια της Ελλάδας, στη Γάζα. Η αποτυχία της Τουρκίας να εξασφαλίσει την έγκριση του Κογκρέσου για αγορές F-16 είναι αποτέλεσμα της ακριβώς αντίθετης συμπεριφοράς. Η Άγκυρα συνεργάζεται όλο και περισσότερο και παρέχει πολιτική και οικονομική κάλυψη στη Μόσχα, συμβάλλει περισσότερο στη διαίρεση παρά στην ενότητα εντός του ΝΑΤΟ και έχει αναδειχθεί ως κορυφαίος χορηγός και απολογητής της Χαμάς».
Το F-35 ενισχύει την Ευρώπη
Το Lockheed Martin F-35 Lighting II έχει σαρώσει την Ευρώπη και έχει γίνει η κυρίαρχη πολεμική αεροπορική πλατφόρμα πέμπτης γενιάς της ηπείρου, εξασφαλίζοντας πωλήσεις όχι μόνο με πρώην χειριστές του Lockheed Martin F-16 αλλά και με πρώην χρήστες του Panavia Tornado και του Boeing F/A-18 Hornet. Καθώς το έκανε αυτό, το αεροσκάφος άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο οι ευρωπαϊκές αεροπορικές δυνάμεις όχι μόνο πετούν και πολεμούν, αλλά και εκπαιδεύουν, υποστηρίζουν και συντηρούν τους στόλους των μαχητικών αεροσκαφών τους.
Το Ηνωμένο Βασίλειο, όπως αναφέρει το euro-sd.com, ήταν η πρώτη χώρα που εντάχθηκε στο πρόγραμμα F-35 και έγινε ιδρυτικός εταίρος της κατηγορίας 1 το 1995, δίνοντας στο Ηνωμένο Βασίλειο κάποιο βαθμό επιρροής στην ανάπτυξη του αεροσκάφους. Το Ηνωμένο Βασίλειο φιλοδοξούσε αρχικά να αγοράσει 138 παραλλαγές F-35B μικρής απογείωσης/κάθετης προσγείωσης (STOVL), αν και σήμερα έχουν παραγγελθεί μόνο 48. Αυτά πρόκειται να είναι σε υπηρεσία έως το 2025, οπότε η βρετανική κυβέρνηση λέει ότι θα έχει αποφασίσει πόσα ακόμη F-35 θα αγοράσει. Το Ηνωμένο Βασίλειο κήρυξε την αρχική επιχειρησιακή ικανότητα (IOC) Land για τα F-35B στις 10 Ιανουαρίου 2019 και την IOC Maritime τον Ιανουάριο του 2021.
Η Ιταλία και η Ολλανδία εντάχθηκαν στο πρόγραμμα ως εταίροι επιπέδου 2 το 1998 και το 2002 αντίστοιχα. Η Ιταλία έχει πρόγραμμα καταγραφής (POR) για 60 F-35A και 30 F-35B, ενώ η Ολλανδία έχει πρόγραμμα καταγραφής για 52 F-35A. Η ιταλική Πολεμική Αεροπορία κήρυξε IOC με τα F-35A το 2018, ενώ η Βασιλική Πολεμική Αεροπορία της Ολλανδίας (RNLAF) κήρυξε IOC για τον στόλο των F-35A της τον Δεκέμβριο του 2021.
Στη συνέχεια, η Δανία, η Νορβηγία και η Τουρκία εντάχθηκαν στο πρόγραμμα κατά τη διάρκεια της φάσης ανάπτυξης ιδεών (αν και η Τουρκία στη συνέχεια αποβλήθηκε από το πρόγραμμα το 2019 λόγω της προμήθειας από την Άγκυρα του ρωσικού συστήματος αεράμυνας S-400). Η Δανία προσχώρησε στο πρόγραμμα F-35 το 2002 και έχει POR για 27 F-35A, ενώ η Νορβηγία επέλεξε το F-35 το 2008 και έχει POR για 52 F-35A. Η Δανία θα επιτύχει το καθεστώς IOC το 2024, ενώ η Νορβηγία δήλωσε IOC με το F-35 το 2019.
Το Βέλγιο έγινε ο πρώτος ευρωπαϊκός πελάτης F-35 για στρατιωτικές πωλήσεις εξωτερικού το 2018, παραγγέλλοντας 34 F-35A. Ακολούθησε η Πολωνία το 2020 (με σχέδια προμήθειας 32 F-35A), η Φινλανδία και η Ελβετία το 2021 (64 και 36 F-35A αντίστοιχα) και η Τσεχική Δημοκρατία και η Γερμανία το 2022 (με σχέδια αγοράς 24 και 35 F-35A αντίστοιχα).
Τον Ιούνιο του 2022 η Ελλάδα ζήτησε επίσημα να αγοράσει 20 F-35, με δικαίωμα προαίρεσης για άλλα 20. Τελικά, η Lockheed Martin αναμένει ότι περισσότερα από 550 F-35 θα επιχειρούν στην Ευρώπη μέχρι το 2030, συμπεριλαμβανομένων των μοιρών της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ (USAF) που επιχειρούν από τη RAF Lakenheath στο Ηνωμένο Βασίλειο.