Αρχίζει στο Eurogroup η «μάχη» Χατζηδάκη για μικρότερα πλεονάσματα

Συστάσεις στα κράτη μέλη για αυστηρότερη δημοσιονομική πολιτική το 2024 αναμένεται να δώσει σήμερα το Eurogroup, το πρώτο στο οποίο συμμετέχει ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κ. Χατζηδάκης. Στρατηγικός στόχος της κυβέρνησης, ενόψει και της διαπραγμάτευσης για το νέο Σύμφωνο Σταθερότητας, είναι να μειωθεί σε χαμηλότερα επίπεδα ο στόχος για τα πρωτογενή πλεονάσματα των επόμενων ετών.

Το Eurogroup αναμένεται σήμερα να επαναλάβει τις συστάσεις για απόσυρση των μέτρων στήριξης των νοικοκυριών απέναντι στο πληθωριστικό κύμα, στο πλαίσιο των κατευθύνσεων δημοσιονομικής πολιτικής για το 2024 και ενόψει κατάρτισης των προϋπολογισμών του επόμενου έτους από τα κράτη – μέλη, με τα προσχέδια να αποστέλλονται στις Βρυξέλλες τον Οκτώβριο.

Οι εν εξελίξει διαπραγματεύσεις για το νέο Σύμφωνο Σταθερότητας θα έχουν μεγάλη διάρκεια και στόχος είναι να ολοκληρωθούν πριν το τέλος του έτους. Χαρακτηρίζονται από σκληρές κόντρες μεταξύ Βορείων και Νοτίων με τη Γερμανία και την ομάδα των σκληροπυρηνικών χωρών να πιέζουν για αυστηρότερους κανόνες και τη Γαλλία με τις άλλες οικονομίες του Νότου να επιδιώκουν δημοσιονομική ευελιξία. Σε αυτό το σκηνικό. ο Κωστής Χατζηδάκης θα αναζητήσει συμμάχους που θα υποστηρίξουν τις ελληνικές θέσεις για ευελιξία και σταδιακή δημοσιονομική προσαρμογή τα επόμενα χρόνια.

Βασικό ζητούμενο της ελληνικής αποστολής -τον υπουργό συνοδεύουν στις Βρυξέλλες ο υφυπουργός Οικονομικών Θάνος Πετραλιάς και ο επικεφαλής του Σώματος Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων (ΣΟΕ) Μιχάλης Αργυρού- είναι να χαλαρώσει ο κορσές των υψηλών πρωτογενών πλεονασμάτων και ο πήχης να τεθεί χαμηλότερα από το 2,3% του ΑΕΠ που προέβλεπε η προηγούμενη δέσμευση έως το 2060, οπότε η Ελλάδα θα έχει εξοφλήσει το 75% των δανείων που έλαβε από τον μηχανισμό στήριξης. Στόχος ήταν οι ετήσιες δαπάνες για τόκους, που φθάνουν τα 5 δισ. ευρώ, να εξυπηρετούνται από τα πλεονάσματα.

Σήμερα η κυβέρνηση αξιοποιεί τη ρήτρα διαφυγής του Συμφώνου Σταθερότητας για να χρηματοδοτεί φοροελαφρύνσεις και παρεμβάσεις ενίσχυσης του εισοδήματος των νοικοκυριών, χωρίς να τίθενται σε κίνδυνο οι ταμειακές αντοχές του προϋπολογισμού και η δημοσιονομική εξυγίανση.   

Με βάση το Μεσοπρόθεσμο 2023-2026, ο στόχος για το πρωτογενές πλεόνασμα αναθεωρήθηκε στο 1,1% του ΑΕΠ για το 2023 από 0,7% του ΑΕΠ που ήταν η εκτίμηση στον προϋπολογισμό για να ανέβει στο2,1% του ΑΕΠ για το 2024, στο 2,3% το 2025 και στο 2,5% το 2026. Αντίστοιχα, το χρέος της γενικής κυβέρνησης που παρακολουθούν οι θεσμοί αναμένεται να μειωθεί σε 162,6% του ΑΕΠ το 2023, 150,8% το 2024, 142,6% το 2025 και 135,2% το 2026.   

Με τις διαπραγματεύσεις για τους κανόνες του νέου Συμφώνου Σταθερότητας να είναι ακόμη στον «αέρα», το μόνο που υπάρχει στο τραπέζι είναι το βασικό περίγραμμα των προτάσεων για δημοσιονομική σύσφιξη από την Κομισιόν με «πυρήνα» την καθιέρωση πλαφόν στην αύξηση των πρωτογενών δαπανών.

Με βάση το σχέδιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που ακόμη δεν έχει υιοθετηθεί, θα ίσχυε για την Ελλάδα ανώτατο όριο 2,6% στην αύξηση των πρωτογενών δαπανών, το οποίο θα περιόριζε τα περιθώρια για παροχές τον επόμενο χρόνο στην περιοχή των 2,6-2,7 δισ. ευρώ.

Ωστόσο υπάρχουν δύο «παράθυρα» σε αυτό το σχέδιο. Το ένα δίνει τη δυνατότητα χρηματοδότησης πρόσθετων παρεμβάσεων εφόσον το κόστος αντισταθμίζεται από ανάλογη αύξηση των φορολογικών εσόδων. Το άλλο έχει να κάνει με την πρόταση που προβλέπει ότι οι νέοι δημοσιονομικοί κανόνες δεν θα είναι οριζόντιοι και ενιαίοι για όλους και θα αντικατασταθούν από διμερείς συμφωνίες μεταξύ Βρυξελλών και κρατών – μελών για την αποκλιμάκωση του χρέους. Σε περίπτωση που με τα προγράμματα διασφαλίζεται η μεσοπρόθεσμη βιωσιμότητα του χρέους τα κράτη θα έχουν μεγαλύτερη ευελιξία στην άσκηση της δημοσιονομικής πολιτικής (μειώσεις φόρων, κοινωνικές ενισχύσεις κ.α.).

Σε αυτό το σημείο εντοπίζεται ένα σημαντικό πρόβλημα για την Αθήνα, που θα δημιουργήσει εμπόδια στην υιοθέτηση χαμηλότερων στόχων για το πλεόνασμα. Σύμφωνα με έκθεση της Κομισιόν που θα συζητηθεί σήμερα στο Eurogroup και βασίζεται στα στοιχεία των Προγραμμάτων Σταθερότητας των κρατών μελών, η Ελλάδα εμφανίζεται στις χώρες υψηλού μεσοπρόθεσμου ρίσκου για τη βιωσιμότητα του χρέους.