«Βουτιά» φέτος για το κόστος στέγασης αλλά παραμένει εξαιρετικά υψηλό

Η υποχώρηση στο κόστος στέγασης οφείλεται κατά κύριο λόγο και στην αντίστοιχη αποκλιμάκωση των ενεργειακών τιμών, όπως υπογραμμίζει σε έκθεσή της η Alpha Bank, σημειώνοντας πάντως ότι το κόστος στέγασης στην Ελλάδα παραμένει το υψηλότερο στην ευρωζώνη, απορροφώντας περισσότερο από το 1/3 του μέσου εισοδήματος.

Σύμφωνα με τους αναλυτές της τράπεζας σημαντική πτώση του κόστους στέγασης, το οποίο προσεγγίζεται από τη σχετική υποκατηγορία του Εναρμονισμένου Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (ΕνΔΤΚ) και περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, το κόστος θέρμανσης και συντήρησης και το ενοίκιο καταγράφεται στη χώρα μας, από τις αρχές του 2023, καθώς το πρώτο πεντάμηνο του έτους μειώθηκε κατά 8,8% σε ετήσια βάση, έναντι ανόδου κατά 30,6%, το πρώτο πεντάμηνο του 2022.

Παράλληλα, σε μια αντιστροφή της εικόνας του περασμένου έτους, όταν η ραγδαία αύξηση του ενεργειακού κόστους αποτέλεσε την κύρια αιτία ανόδου του κόστους στέγασης, η αποκλιμάκωση των τιμών της ενέργειας αποτέλεσε τον βασικότερο παράγοντα μείωσής του, τους πρώτους μήνες του 2023.

Τούτο συνέβη παρά την ύπαρξη αντίρροπων δυνάμεων οι οποίες ασκούν αυξητική επίδραση στο κόστος στέγασης, όπως η άνοδος που καταγράφηκε στις τιμές των ενοικίων και των επιτοκίων. Ειδικότερα, οι τιμές των ενοικίων, μετρούμενες από τον ΕνΔΤΚ-Ενοίκια, αυξήθηκαν κατά 4%, κατά μέσο όρο, το πρώτο πεντάμηνο του έτους.

Η αύξηση, αν και με ήπιο ρυθμό, των τιμών των ενοικίων, δηλαδή των αποδόσεων των ακινήτων, συνάδει με την άνοδο της αξίας των ακινήτων. Συγκεκριμένα, οι ονομαστικές τιμές των κατοικιών διατήρησαν, το πρώτο τρίμηνο του έτους, έντονα ανοδική πορεία, με τον δείκτη τιμών οικιστικών ακινήτων να καταγράφει σημαντική αύξηση κατά 14,5% σε ετήσια βάση (Γράφημα 1α), η οποία προήλθε από την άνοδο των τιμών τόσο των νέων κατοικιών (έως 5 ετών) κατά 12,8%, όσο και των παλαιών κατοικιών (άνω των 5 ετών) κατά 15,6%.

Παρά το γεγονός ότι ανάκαμψη του δείκτη τιμών των κατοικιών σημειώθηκε από το πρώτο τρίμηνο του 2018, με μια προσωρινή επιβράδυνση του ρυθμού ανόδου κατά τη διάρκεια της πανδημίας, ο δείκτης δεν έχει καλύψει πλήρως τις απώλειες που υπέστη κατά τη διάρκεια της περασμένης δεκαετίας. Ωστόσο, η αύξηση των τιμών των ακινήτων συνεπάγεται άνοδο του μη χρηματοοικονομικού πλούτου των νοικοκυριών.

Μετά τη μεγάλη αύξηση κατά 25% το 2022 συνολικά, σημειώθηκε μείωση του κόστους στέγασης στη χώρα μας, το πρώτο πεντάμηνο του 2023 (Γράφημα 1β). Συγκεκριμένα, όπως προαναφέρθηκε, στο χρονικό διάστημα Ιανουαρίου-Μαΐου το κόστος στέγασης μειώθηκε κατά μέσο όρο κατά 8,8% και μάλιστα με επιταχυνόμενο ρυθμό (με εξαίρεση τον Μάιο). Αντίθετα, το ίδιο χρονικό διάστημα, στην Ευρωζώνη, το κόστος στέγασης συνέχισε να αυξάνεται, αν και με φθίνοντα ρυθμό. Συγκεκριμένα, το κόστος στέγασης σημείωσε άνοδο κατά 7%, το πρώτο πεντάμηνο του 2023, έναντι ηπιότερης αύξησης, συνολικά το 2022 (17,5%), σε σύγκριση με την Ελλάδα.

Η ανάλυση των ετήσιων μεταβολών των επιμέρους υποομάδων που απαρτίζουν τον ΕνΔΤΚ-Στέγαση προσδιορίζει τους παράγοντες της πρόσφατης πτώσης του κόστους στέγασης στη χώρα μας.

Συγκεκριμένα, στο Γράφημα 2β παρουσιάζονται οι μεταβολές των υποομάδων του ΕνΔΤΚ-Στέγαση που περιλαμβάνει τα προϊόντα ενέργειας (βλ. Σημείωση). Ο εν λόγω δείκτης αυξήθηκε κατά 50,8%, το 2022, ενώ όλες οι υποομάδες του κατέγραψαν σημαντική αύξηση, με το φυσικό αέριο να έχει σημειώσει τη μεγαλύτερη αύξηση κατά περίπου 105%, ενώ ακολούθησε το πετρέλαιο θέρμανσης με αύξηση 45,1% και ο ηλεκτρισμός με αύξηση 43,1%.

Αντίθετα, οι τιμές των υποομάδων εκτός ενέργειας κατέγραψαν σημαντικά ηπιότερη αύξηση, με την επισκευή και συντήρηση κατοικίας και τα ενοίκια να αυξάνονται κατά 2,7% και 1,3% αντίστοιχα, ενώ οριακή αύξηση (0,2%) κατέγραψαν και οι διάφορες υπηρεσίες που σχετίζονται με το σπίτι (Γράφημα 2α).

Η εικόνα αυτή αντιστράφηκε, το πρώτο πεντάμηνο του 2023, καθώς η πτώση των τιμών της ενέργειας οδήγησε σε σημαντική μείωση του ΕνΔΤΚ-Στέγαση που οφείλεται στην εξέλιξη των τιμών ενέργειας (-16,3%) και κυρίως των υποομάδων του, όπως ο ηλεκτρισμός (-23,8%) και το πετρέλαιο θέρμανσης (-13,6%). Αντίθετα, η υποομάδα των τιμών φυσικού αερίου διατηρήθηκε σε θετικό έδαφος αν και με σημαντικά ηπιότερο ρυθμό σε σύγκριση με το ίδιο διάστημα πέρυσι (2,1% σε ετήσια βάση, από 80% το πρώτο πεντάμηνο του 2022). Από την άλλη πλευρά, η μεγάλη άνοδος των τιμών της ενέργειας, εντός του 2022, εκτιμάται ότι έχει μετακυλιστεί στις υπόλοιπες υποομάδες του ΕνΔΤΚ-Στέγαση, με αποτέλεσμα οι τιμές της επισκευής και συντήρησης κατοικίας και των ενοικίων να έχουν αυξηθεί κατά 4,7% και 4%, το πρώτο πεντάμηνο του τρέχοντος έτους. 

Συμπερασματικά, σε ό,τι αφορά στο κόστος στέγασης, η μείωση των δεικτών των υποομάδων που σχετίζονται με την ενέργεια έχει μεγαλύτερο αντίκτυπο στην εξέλιξή του, σε σύγκριση με την αύξηση των δεικτών των υποομάδων που δεν σχετίζονται με αυτήν και για το λόγο αυτό καταγράφει πτώση. Τέλος, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, το κόστος στέγασης ως ποσοστό του διαθέσιμου εισοδήματος διατηρήθηκε στο 34,2% στη χώρα μας το 2022, το οποίο είναι το υψηλότερο ποσοστό μεταξύ των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.