Νέο ευρωπαϊκό «πακέτο» 4,5 δισ., δύσκολο στοίχημα η αξιοποίηση

Τα λεφτά βρίσκονται πλέον πάνω στο τραπέζι, η Ελλάδα μπορεί να πάρει ακόμη και 4,5 δισ. ευρώ από τα ευρωπαϊκά ταμεία για την μετάβαση των λιγνιτικών περιοχών στην επόμενη ημέρα, όταν θα σβήσουν και τα τελευταία φουγάρα της ΔΕΗ, ωστόσο το ερώτημα είναι πώς θα τα αξιοποιήσει.

Το στοίχημα είναι τεράστιο. Σε επίπεδο κεφαλαίων και πολυπλοκότητας, μιλάμε για ένα project διαστάσεων... μικρού ΕΣΠΑ, που απαιτεί ευέλικτο σχεδιασμό, συνεννόηση πλειάδας υπουργείων, δήμων, υπηρεσιακών, επιχειρήσεων και εργαζομένων, με ταχύτητα και καλό συντονισμό.

Το ερώτημα δεν είναι μόνο αν η χώρα θα καταφέρει εγκαίρως να κάνει όλα τα παραπάνω και να παρουσιάσει στις Βρυξέλλες ένα τόσο μεγαλόπνοο πλάνο, ικανό να απορροφήσει κεφάλαια ίσα ή και μεγαλύτερα από το 2% του ΑΕΠ. Και να μην ακολουθήσει τη συνταγή ΕΣΠΑ, όπου χάνονται πόροι εξαιτίας της αδυναμίας να απορροφηθούν.

Τα αναπάντητα ερωτήματα, όμως, είναι αρκετά: ποιος θα διαχειρισθεί αυτό τον πακτωλό των χρημάτων, με πόσο αποτελεσματικό τρόπο, ποια θα είναι η εμπλοκή του κράτους, ποια του ιδιωτικού τομέα και πόσο αυστηρή θα είναι η εποπτεία από τις Βρυξέλλες. Στα παραπάνω απαντήσεις θα δοθούν όταν θα οριστεί ο συντονιστής του project, κυρίως όμως όταν αυτό θα είναι έτοιμο, και τεθεί σε εφαρμογή, κάτι που καλώς εχόντων των πραγμάτων τοποθετείται μετά το καλοκαίρι. 

Η ευκαιρία είναι μεγάλη. «Είναι ένα πολύ καλό πακέτο εφόσον όμως είμαστε σωστά προετοιμασμένοι και έχουμε ολοκληρωμένα projects προς χρηματοδότηση», είπε χθες ο υφυπ. Ενέργειας Γ. Θωμάς, εξηγώντας ότι με βάση τους υπολογισμούς για τα κονδύλια που αναλογούν στην Ελλάδα ανά θέση εργασίας στα ορυχεία, ερχόμαστε δεύτεροι στην Ευρώπη με ποσό που αντιστοιχεί σε 73.400 ευρώ ανά εργαζόμενο.

Στη πράξη τα κεφάλαια αυτά (3,7 - 4,4 δισ, όπως είπε ο κ. Θωμάς), είναι όπως ακριβώς τα κονδύλια του ΕΣΠΑ. Η Ελλάδα καλείται να τα απορροφήσει, χωρίς αυτό να σημαίνει και ότι θα τα καταφέρει, διαφορετικά ελλοχεύει ο κίνδυνος ένα μέρος τους να διανεμηθεί σε άλλες χώρες, επειδή είχαν καλύτερο σχέδιο και συντονισμό. Στη πόρτα εξάλλου για να μοιραστούν τα συνολικά 100 δισ. ευρώ ευρωπαϊκά κονδύλια για τον ίδιο σκοπό, βρίσκονται εκτός από εμάς, οι Πολωνία, Γερμανία, Ρουμανία, Τσεχία, και Ισπανία. 

Αυστηρά χρονοδιαγράμματα

Στο ερώτημα επομένως τι πρέπει να συμβεί για να μην χαθεί χρόνος, η απάντηση είναι να ορίσει άμεσα η κυβέρνηση συντονιστή του project, να τεθούν αυστηρά χρονοδιάγραμματα και υπουργεία, Περιφέρειες Δ.Μακεδονίας και Πελοποννήσου, καθώς επίσης ενεργειακοί Δήμοι, να καταρτίσουν γρήγορα σοβαρές προτάσεις, προκειμένου το master plan που θα αποσταλεί προς έγκριση στις Βρυξέλλες, να είναι έτοιμο ως το καλοκαίρι, όπως έχει δεσμευθεί ο κ. Θωμάς.

Τέτοιοι είναι οι προβληματισμοί ενόψει και της σημερινής πρώτης συνεδρίασης της διυπουργικής επιτροπής για την απολιγνιτοποίηση, υπό την προεδρία του υπουργού Κωστή Χατζηδάκη, με συμμετοχή πολλών ακόμη υπουργών και υφυπουργών, (Χρ.Σταικούρας, Αδ.Γεωργιάδης, Τ. Θεοδωρικάκος, Μ. Βορίδης, Ι. Τσακίρης, Γ.Θωμάς), και με την παρουσία της Ευρωπαίας επιτρόπου για θέματα Συνοχής και Μεταρρυθμίσεων, Ελίζα Φερέιρα.

Τα τέσσερα άλλωστε χρόνια που μεσολαβούν μέχρι τα τέλη του 2023, οπότε και πρόκειται να σβήσει η πλειοψηφία των μονάδων της ΔΕΗ, αποτελούν πολύ μικρό διάστημα. Η μετάβαση στην επόμενη ημέρα, θα επηρεάσει τις ζωές περίπου 6.000 εργαζόμενων που απασχολούνται στα ορυχεία και τους σταθμούς της ΔΕΗ σε Δυτική Μακεδονία και Μεγαλόπολη, τις τοπικές οικονομίες που ζουν από αυτή την δραστηριότητα, ολόκληρες πόλεις και περιφέρειες. 

Τα μέτρα τα οποία συζητούνται για τη μετάβαση των περιοχών στην επόμενη ημέρα είναι πολλά, ωστόσο κάτι το συγκεκριμένο ακόμη δεν έχει κλειδώσει. Στόχος του master plan, είναι να συμπεριλάβει ένα πακέτο με φορολογικά και αναπτυξιακά κίνητρα, εθνικά και κοινοτικά κονδύλια για την προσέλκυση επενδύσεων με έμφαση στην πράσινη ενέργεια, στην αγροτική παραγωγή, στη μεταποίηση και τον τουρισμό, προκειμένου η Κομισιόν όχι μόνο να πειστεί να το χρηματοδοτήσει, αλλά και να καταβάλει ει δυνατόν ακόμη περισσότερα κονδύλια.

Σύμφωνα πάντως με στοιχεία που είχε παρουσιάσει σε πρόσφατα σε ημερίδα του Δήμου Εορδαίας, ο Περιφερειάρχης Δ.Μακεδονίας Γ. Κασαπίδης, το κλείσιμο των μονάδων της ΔΕΗ στην περιοχή μεταφράζεται σε απώλειες 25.000 άμεσων και έμμεσεων θέσεων εργασίας, ενώ θα πληγούν συνολικά 100.000 πολίτες, δηλαδή ο μισός πληθυσμός της Περιφέρειας.