Ευρωπαίοι πολίτες σε παγωμένα και σκοτεινά διαμερίσματα. Βιομηχανία σε παράλυση. Ανεξέλεγκτη άνοδος του πληθωρισμού. Βαθιά ύφεση. Μαζικές διαμαρτυρίες στους δρόμους των ευρωπαϊκών πόλεων. Κυβερνήσεις που υποχρεώνονται να αφήσουν αβοήθητη την Ουκρανία, ζητώντας… έλεος από το Κρεμλίνο.
Κάπως έτσι θα έμοιαζε το «μαύρο» σενάριο για την Ευρώπη και τον πρώτο χειμώνα μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Ένα σενάριο, στο οποίο το ρωσικό καθεστώς δεν έκρυβε ότι πόνταρε για να εκπληρώσει τους στρατηγικούς στόχους του. Ένα σενάριο, όμως, που φαίνεται ότι «καίγεται», με το ράλι του πληθωρισμού να τελειώνει και την οικονομία να αποδεικνύεται περισσότερο ανθεκτική από όσο αναμενόταν.
Η διακύμανση του ευρωπαϊκού χρηματιστηριακού δείκτη Stoxx 600 δείχνει ακριβώς πώς ενσωματώθηκε το «μαύρο» σενάριο για τον χειμώνα στις προσδοκίες των επενδυτών. Από το υψηλότερο στο χαμηλότερο σημείο του για το 2022, το οποίο καταγράφηκε στα τέλη Σεπτεμβρίου, εν μέσω της κορύφωσης των ανησυχιών για τον εφοδιασμό με φυσικό αέριο για τον χειμώνα, ο δείκτης έχασε σχεδόν 23%.
Στις τελευταίες συνεδριάσεις, μετά τα Χριστούγεννα και με την είσοδο του 2023, ο δείκτης έχει κερδίσει σχεδόν 7%, καθώς η τιμή του αερίου στην Ολλανδία (TTF) «γκρεμίστηκε» σε ποσοστό άνω του 75% από το υψηλό του Αυγούστου (343 ευρώ/μεγαβατώρα), έως τη χθεσινή χαμηλή τιμή των 64 ευρώ. Την ίδια ώρα, οι προσδοκίες για εξασθένηση του πληθωρισμού βύθιζαν την απόδοση του 10ετούς ομολόγου της Γερμανίας από το 2,56% στο 2,28% μέσα στις πρώτες ημέρες του νέου έτους.
Τα οικονομικά στοιχεία δικαιολογούν αισιοδοξία
Ο χειμώνας δεν έχει τελειώσει, βεβαίως, και θα ήταν πρόωρο να πανηγυρίσει κανείς μια ιστορική νίκη της Ευρώπης, οικονομική, πολιτική και γεωπολιτική. Όμως, η ροή των οικονομικών στοιχείων φαίνεται να υποδεικνύει πως ο πληθωρισμός «έπιασε ταβάνι» σε αυτό τον κύκλο ξέφρενης αύξησής του, που τον έφερε στα υψηλότερα επίπεδα από τότε που καθιερώθηκε το ευρώ, ενώ η οικονομική δραστηριότητα, ακόμη και αν περάσει σε ύφεση το 2023, αυτή θα είναι πιο ρηχή από πολλές αρχικές εκτιμήσεις:
- Αύριο ανακοινώνονται από τη Eurostat τα ευρωπαϊκά στοιχεία για τον πληθωρισμό Δεκεμβρίου, που αναμένεται να δείξουν ότι υποχώρησε από το 10,1% στο 9,5%, ενδεχομένως και ακόμη χαμηλότερα. Ο γαλλικός πληθωρισμός επιβραδύνθηκε απροσδόκητα τον Δεκέμβριο, στο 6,7%, ενώ είχε «σκαρφαλώσει» στο 7,1% τον Νοέμβριο και οι αναλυτές περίμεναν να ανεβεί στο 7,3%. Ο πληθωρισμός στη Γερμανία επιβραδύνθηκε επίσης περισσότερο από ό,τι αναμενόταν τον περασμένο μήνα, υποχωρώντας από το 10% στο 8,6%. σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύθηκαν την Τρίτη. Η Ευρώπη δεν έχει βγει ακόμη στο «ξέφωτο», καθώς αναλυτές περιμένουν ότι ο πληθωρισμός θα παραμείνει υψηλός μέχρι και την άνοιξη του 2023, όμως οι ευνοϊκές τάσεις στις τιμές της ενέργειας δείχνουν ότι υπάρχει «φως στην άκρη του τούνελ», όπως τονίζουν αναλυτές.
- Ο σύνθετος Δείκτης Υπευθύνων Προμηθειών (PMI) της S&P Global, ένα αξιόπιστο βαρόμετρο για την οικονομία, έδειξε ότι η δραστηριότητα των επιχειρήσεων συρρικνώθηκε τον Δεκέμβριο λιγότερο από όσο αναμενόταν. Ο PMI αυξήθηκε στο 49,3 τον Δεκέμβριο από το 47,8 του Νοεμβρίου, αρκετά υψηλότερα από την προκαταρκτική εκτίμηση για 48,8. Ο δείκτης παραμένει, βεβαίως, χαμηλότερα από το όριο του 50, που χωρίζει την ανάπτυξη από τη συρρίκνωση και αυτό παρατηρείται συνεχώς από τον Ιούλιο, αλλά η τιμή του Δεκεμβρίου ήταν η υψηλότερη των τελευταίων μηνών. Ο Τζο Χέις, επικεφαλής οικονομολόγος της S&P Global Market Intelligence, τόνισε ότι «υπάρχουν ορισμένα στοιχεία στα αποτελέσματα της έρευνας που υποδηλώνουν ότι η οικονομία της ευρωζώνης μπορεί να επιστρέψει σε ουσιαστική και σταθερή ανάπτυξη σύντομα». Για παράδειγμα, ο επιμέρους δείκτης για τον τομέα υπηρεσιών ανέβηκε στο 49,8, δηλαδή πλησίασε το όριο που σηματοδοτεί τη μεγέθυνση.
Για τη συνέχεια του 2023, κρίσιμο ρόλο θα διαδραματίσει η νομισματική πολιτική της ΕΚΤ. Σύμφωνα με το αισιόδοξο σενάριο, που φαίνεται πλέον ότι υπάρχουν προοπτικές να επιβεβαιωθεί, και το οποίο προεξοφλείται από τις χρηματαγορές της ευρωζώνης, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν θα χρειασθεί να εξαντλήσει την αυστηρότητά της στη νομισματική πολιτική για να «δαμάσει» τον πληθωρισμό. Ο κύκλος αύξησης των επιτοκίων θα κλείσει, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της αγοράς, με πρόσθετες αυξήσεις όχι μεγαλύτερες από 1,50% συνολικά μέσα στο 2023, που θα έχουν μεν σημαντική επίδραση στην τελική ζήτηση, αλλά δεν θα «γονατίσουν» την οικονομία της ευρωζώνης.
Πώς κερδίζει τη «μάχη» η Ευρώπη: Κλειδί το LNG
Αν κάποιος έλεγε πριν το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία ότι ο αγωγός Nord Stream θα έκλεινε ύστερα από σαμποτάζ και ουσιαστικά θα σταματούσαν οι ροές φυσικού αερίου από τη Ρωσία στην Ευρώπη, αλλά ο χειμώνας θα έβγαινε χωρίς σοβαρές δυσκολίες, σίγουρα θα αντιμετωπιζόταν ως γραφικά υπεραισιόδοξος.
Όμως, αυτό ακριβώς έχει συμβεί: αντί η δραστική μείωση των ροών ρωσικού αερίου αγωγών στην Ευρώπη, που μέχρι τον πόλεμο ήταν επικίνδυνα εξαρτημένη από τη ρωσική ενέργεια, να προκαλέσει μια ενεργειακή κρίση χωρίς προηγούμενο με καταστροφική επίδραση στην οικονομία, η Ευρώπη καταφέρνει ως τώρα να κερδίζει την κρίσιμη μάχη στο πεδίο της ενέργειας, κάτι που πιστοποιείται από το γεγονός ότι, στις αρχές του νέου έτους, τα αποθέματα αερίου παραμένουν εξαιρετικά υψηλά, πάνω από το 80% που είχε τεθεί ως στόχος, με τις τιμές να έχουν υποχωρήσει στα επίπεδα όπου βρίσκονταν πριν τη ρωσική εισβολή.
Ένα εύκολο συμπέρασμα που μπορεί να εξαγάγει κανείς, είναι ότι αυτή η επιτυχία ήταν θέμα τύχης, ή, αν κάποιος δει το θέμα με διάθεση μεταφυσικής αναζήτησης, έβαλε το χέρι του ο… Θεός για να σωθεί η Ευρώπη από μια πρωτοφανή ενεργειακή και οικονομική κρίση.
Πράγματι, η ευρωπαϊκή ήπειρος έχει την τύχη να είναι εξαιρετικά ευνοϊκές οι καιρικές συνθήκες. Όπως φαίνεται στον μετεωρολογικό χάρτη (πηγή: www.tropicaltidbits.com) στην είσοδο του νέου έτους οι θερμοκρασίες στην Ευρώπη ήταν 10 – 20 βαθμούς Κελσίου υψηλότερες από τον μέσο όρο της περιόδου 1981 – 2010, ενώ προβλέπεται βραχυπρόθεσμα ότι η καλοκαιρία θα συνεχισθεί, κάτι που σημαίνει ότι θα παραμείνει υπό πίεση η ζήτηση για φυσικό αέριο για θέρμανση και ηλεκτροπαραγωγή.
Οι θερμοκρασίες στην Ευρώπη την 1η Ιανουαρίου 2023
Αποτελεσματική συνεργασία με τις ΗΠΑ
Όμως, δεν ήταν μόνο θέμα τύχης η αποσόβηση της ενεργειακής κρίσης. Καθοριστικό ρόλο έπαιξε η πολύ γρήγορη προσαρμογή της Ευρώπης, σε συνεργασία με τις ΗΠΑ, στις νέες ανάγκες εφοδιασμού της αγοράς με φυσικό αέριο, οι οποίες καλύφθηκαν με υγροποιημένο αέριο LNG και με αποτελεσματικότητα που ξεπέρασε κάθε αισιόδοξη αρχική εκτίμηση, πιστοποιώντας ότι η Δύση δεν ήταν ένας εύκολος στόχος για το Κρεμλίνο.
Σύμφωνα με υπολογισμούς της Κομισιόν, την κρίσιμη περίοδο Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου 2022, η Ευρώπη πέτυχε μια θηριώδη αύξηση των εισαγωγών LNG, κυρίως από τις ΗΠΑ, σε ποσοστό 66%. Αυτή την περίοδο, η ΕΕ εισήγαγε μεγαλύτερες ποσότητες LNG από ό,τι σε ολόκληρο το 2019, που ήταν και το έτος με τις μεγαλύτερες εισαγωγές LNG στην ιστορία.
Η συνεργασία των δύο μεγάλων οικονομικών μπλοκ της Δύσης, Ε.Ε. και ΗΠΑ, αποδείχθηκε εξαιρετικά επιτυχής, δημιουργώντας μια ενεργειακή «ασπίδα» στην Ευρώπη και επιτρέποντας να ολοκληρωθεί πολύ γρήγορα η συγκέντρωση αποθεμάτων για τον χειμώνα, ακόμη και μετά τη δραματική μείωση των ρωσικών εξαγωγών.
Όπως σημειώνει η Κομισιόν: «Οι Ηνωμένες Πολιτείες διαδραματίζουν ολοένα και σημαντικότερο ρόλο στον εφοδιασμό της Ε.Ε. με φυσικό αέριο. Στα τέλη Μαρτίου 2022, η Ε.Ε. και οι ΗΠΑ ενέκριναν κοινή δήλωση για την αύξηση της διακίνησης LNG και εξέφρασαν ενδιαφέρον για περαιτέρω αύξηση των εισαγωγών LNG της ΕΕ από τις ΗΠΑ κατά 15 bcm (δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα) το 2022 σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Ο στόχος αυτός επιτεύχθηκε στα τέλη Αυγούστου 2022, τέσσερις μήνες νωρίτερα από τον προγραμματισμό».
Με αυτά τα δεδομένα, η Ευρώπη φαίνεται να επιτυγχάνει δύο πολύ σημαντικούς βραχυπρόθεσμους οικονομικούς στόχους, την αποτροπή μιας ανεξέλεγκτης πληθωριστικής διαταραχής και ενός πολύ σοβαρού επεισοδίου ύφεσης. Η επίτευξη των στόχων αυτών, όμως, οδηγεί πιο κοντά σε έναν πολύ σημαντικότερο πολιτικό στόχο: να μην επιτραπεί στο Κρεμλίνο να χρησιμοποιήσει το ενεργειακό του όπλο για να «γονατίσει» τη Δύση και να επιτύχει μια άκρως επικίνδυνη νίκη στον πρώτο μεγάλο κατακτητικό πόλεμο στα εδάφη της Ευρώπης από το 1945.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
