Δύσκολο παζλ για την κυβέρνηση και τη ΡΑΕ θα είναι η ανάκτηση υπερκερδών από τον τομέα εμπορίας ηλεκτρικού ρεύματος, καθώς οι δραστηριότητές του παρουσιάζουν διπλή όψη: το 2021, αλλά και για μεγάλη περίοδο το 2022, οι εταιρείες εμπορίας «πνίγονταν» σε ζημιές (μόνο το 2021 ξεπέρασαν τα 400 εκατ. ευρώ, σύμφωνα με τη ΡΑΕ), ενώ φαίνεται ότι βελτίωσαν τη θέση τους από τον Αύγουστο 2022, όταν τέθηκε σε εφαρμογή το νέο μοντέλο για την αγορά και πέρασαν σημαντικές ανατιμήσεις.
Με την άνοδο των τιμών του φυσικού αερίου το καλοκαίρι του 2021 και την εκτόξευση των τιμών της χονδρικής αγοράς ηλεκτρικού ρεύματος οι εταιρείες προμήθειας άρχισαν να δέχονται τεράστια πίεση, μη μπορώντας να ανακτήσουν τη διαφορά από τις αυξήσεις των τιμών στη χονδρική από τις πωλήσεις της λιανικής. Ενδεικτικά για τα παραπάνω είναι τα στοιχεία που έδωσε η ΡΑΕ στη δημοσιότητα πριν από λίγους μήνες, με αφορμή τη συζήτηση τότε για την επιβολή φορολογία στα υπερκέρδη των εταιρειών παραγωγής.
Όπως φαίνεται και στον πίνακα της ΡΑΕ, το 2021 οι περισσότερες εταιρείες προμήθειας παρουσίασαν ζημιές τόσο στα προ φόρων αποτελέσματα όσο και σε επίπεδο λειτουργικής κερδοφορίας (EBITDA). Σε επίπεδο ομίλου, αυτές οι ζημιές ανακτήθηκαν -με το παραπάνω- από τα κέρδη που είχαν οι εταιρείες με δραστηριότητες και στην παραγωγή ρεύματος.
Μετά την αναστολή της ρήτρας αναπροσαρμογής από τον φετινό Αύγουστο και την υποχρέωση των εταιρειών να ανακοινώνουν από τον προηγούμενο μήνα τις τιμές των ανταγωνιστικών χρεώσεων στα συμβόλαιά τους, οι εταιρείες εμπορίας προχώρησαν σε ανατιμήσεις που ήταν μεγάλες, καθώς προσπάθησαν εκ των προτέρων να καλυφθούν έναντι μελλοντικών αυξήσεων στις τιμές της χονδρικής, εξαιτίας της απρόβλεπτης πορείας των τιμών του φυσικού αερίου.
Η ΡΑΕ ενημέρωσε το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας ότι τον Αύγουστο η μέση τιμή των οικιακών τιμολογίων χαμηλής τάσης ήταν 60,6 λεπτά ανά κιλοβατώρα, ενώ με το προηγούμενο μοντέλο η τιμή θα ήταν στα 52,6 λεπτά ανά κιλοβατώρα δηλαδή 15,3% χαμηλότερη. Για τον Σεπτέμβριο οι τιμές παρουσίασαν εκ νέου αυξήσεις προσεγγίζοντας τα 79 λεπτά ανά κιλοβατώρα, ενώ με τον προηγούμενο τρόπο τιμολόγησης θα ήταν στα 50,3 λεπτά ανά κιλοβατώρα. Πρόκειται για μία διαφορά 57% σε σχέση με το παλαιό μοντέλο.
Παράλληλα, η κυβέρνηση έχει προχωρήσει σε σημαντικές κρατικές επιδοτήσεις προς τους καταναλωτές προκειμένου να τους ενισχύσει απέναντι στις αυξημένες τιμές. Είναι ενδεικτικό ότι η κρατική επιδότηση κλήθηκε να καλύψει το 57% της χρέωσης τον Αύγουστο, το 82% τον Σεπτέμβριο και το 71% τον Οκτώβριο.
Πώς θα λειτουργήσει ο νέος μηχανισμός ανάκτησης υπερκερδών
Το μεγάλο ερώτημα τώρα είναι πώς θα ορίσει η πολιτεία τα «υπερκέρδη» των εταιρειών εμπορίας, ώστε να λειτουργήσει ο νέος μηχανισμός ανάκτησης που έχει ανακοινώσει η κυβέρνηση. Μέχρι στιγμής, έχει γίνει γνωστό ότι θα γίνει ως το τέλος του έτους έλεγχος στην κερδοφορία σε βάθος 11μήνου, προκειμένου να φανεί αν «έγραψαν» οι εταιρείες ζημιές ή υπερκέρδη και ένα μέρος της τυχόν διαφοράς να ανακτηθεί και να κατευθυνθεί στο Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης προκειμένου να ενισχυθούν τα διαθέσιμα ποσά για τις επιδοτήσεις καταναλωτών και επιχειρήσεων.
Η μέθοδος που επιλέγει η ΡΑΕ θυμίζει έντονα αυτήν που ακολούθησε η κυβέρνηση για τη βενζίνη και άλλα βασικά καταναλωτικά αγαθά, καθώς στο επίκεντρο θα βρεθεί το μεικτό περιθώριο κέρδους. Δηλαδή, θα τεθεί μια «βάση» για το μεικτό περιθώριο κέρδους που είχαν οι εταιρείες πριν λειτουργήσει, τον Αύγουστο, το νέο μοντέλο της αγοράς και ό,τι εισπράττουν πέραν αυτού του ποσοστού θα ανακτάται από το κράτος ως υπερκέρδος.
Σε ανακοίνωση της, η ΡΑΕ ανέφερε ότι θα εστιάσει στο περιθώριο κέρδους, ενώ άφησε να εννοηθεί ότι θα υπάρξει και κάποια «ανοχή» σε υπερβάσεις, επειδή γίνεται δεκτό ότι οι εταιρείες, όταν τιμολογούν το ρεύμα για τις πωλήσεις του επόμενου μήνα, μπορεί να προχωρούν σε αυξήσεις για να καλύπτονται από διακυμάνσεις στην αγορά της χονδρικής.
Όπως ανέφερε, ειδικότερα, η ΡΑΕ σε ανακοίνωση που εξέδωσε την Παρασκευή: «αναφορικά με τον υπό διαμόρφωση μηχανισμό για την ανάκτηση "υπερεσόδων" στο πλαίσιο της λιανικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, αξιολογείται το μεικτό περιθώριο κέρδους των εταιρειών προμήθειας κατά τους μήνες εφαρμογής του Προσωρινού Μηχανισμού Ανάκτησης Μέρους Εσόδων στην Αγορά Επόμενης Ημέρας και Ενδοημερήσιας Αγοράς, λαμβάνοντας υπόψη τη μεταβλητότητα της χονδρεμπορικής αγοράς και την αβεβαιότητα στην εκτίμηση του κόστους προμήθειας από τις εταιρείες προμήθειας».
Ένα επιπλέον ερώτημα είναι πότε ακριβώς θα ολοκληρωθεί η διαδικασία για να τεθεί σε εφαρμογή ο νέος μηχανισμός ανάκτησης υπερεσόδων. Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμη δεν έχει οριστικοποιηθεί το ποσό που θα φορολογηθεί από τα κέρδη των παραγωγών με 90% για την περίοδο από τον Σεπτέμβριο του 2021 έως και τον Ιούλιο 2022, καθώς η ΡΑΕ ακόμη περιμένει να πάρει οριστικά στοιχεία των εταιρειών με υπογραφές ορκωτών ελεγκτών.
Μετωπική σύγκρουση Μητσοτάκη – Τσίπρα για τις τιμές του ρεύματος
Ο ΣΥΡΙΖΑ, πάντως, «σηκώνει» το θέμα των υπερεσόδων και το αναδεικνύει ως βασικό αντιπολιτευτικό θέμα. Ο Αλέξης Τσίπρας κατηγόρησε από το βήμα της Βουλής την κυβέρνησης ότι επιδοτεί την αισχροκέρδεια αντί να προστατεύει τους πολίτες και υπολόγισε, ότι οι εταιρείες εμπορίας είχαν τον Σεπτέμβριο υπερέσοδα 485 εκατ. ευρώ από τις διαφορές μεταξύ τιμών χονδρικής και τιμών λιανικής.
«Τον Σεπτέμβριο», είπε, «η τιμή χονδρικής ήταν 416 ευρώ/MWh, η οποία με 20 ευρώ κόστος εξισορρόπησης φτάνει τα 437 ευρώ και με λειτουργικά κόστη εμπορίας 25 ευρώ και κέρδος 5% φτάνει τα 482 ευρώ. Ξέρετε τι τιμολογήσανε οι προμηθευτές; 767 ευρώ/MWh, δηλαδή υπερβάλλον κέρδος 285 ευρώ/MWh. Με την κατανάλωση των οικιακών και εμπορικών καταναλωτών στα 1,7 εκατ. μεγαβατώρες, τα υπερκέρδη στη λιανική ανήλθαν σε 485 εκατ. ευρώ το Σεπτέμβριο».
Από την πλευρά του ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης αντέκρουσε τις κατηγορίες του Αλ. Τσίπρα για τις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας σημειώνοντας πως η Ελλάδα έχει από τις χαμηλότερες λιανικές τιμές ρεύματος στην Ευρώπη, ενώ με τον μηχανισμό ανάκτησης υπερεσόδων από τις εταιρείες παραγωγής έχουν ήδη εισπραχθεί 2,7 δισ. ευρώ.
Μαζί με τον ΦΠΑ, τον Σεπτέμβριο του 2022, η μέση τιμή της λιανικής στην Αθήνα ανερχόταν στα 23,23 σεντ ανά κιλοβατώρα, ενώ στη Μαδρίτη έφθανε τα 42 σεντ ανά κιλοβατώρα, όπως τόνισε ο πρωθυπουργός. «Πρώτος εγώ μίλησα για τη φορολόγηση με 90% των υπερεσόδων για την περίοδο μέχρι τον Ιούλιο του 2022», πρόσθεσε. «Με βεβαιωμένα πια έσοδα τα οποία θα εισπραχθούν στο τέλος του χρόνου, βάσει των υπολογισμών της ΡΑΕ βέβαια, όχι των δικών σας αυθαίρετων υπολογισμών οι οποίοι προφανώς και δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Πόσα έχουμε εισπράξει από αυτόν τον μηχανισμό; 2,7 δισ. έχουμε εισπράξει. Και έρχεστε και λέτε ότι δεν έχουμε πάρει τίποτα. 2,7 δισεκατομμύρια σε τρεις μήνες. Αυτός ο μηχανισμός είναι μια εθνική επιτυχία, όχι μόνο γιατί αποδίδει. Διότι αυτό το μοντέλο ανάκτησης των υπερεσόδων υιοθετήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και γίνεται πια υποχρεωτικό για όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Άρα κάτι καλό κάναμε».
Ισχυρές οι πιέσεις στις εταιρείες
Ο νέος φορολογικός μηχανισμός αποτελεί μια πρόσθετη πηγή πίεσης για τις εταιρείες, που ήδη αντιμετωπίζουν σοβαρά ζητήματα ρευστότητας, κυρίως επειδή είναι υποχρεωμένες να δεσμεύουν μεγάλα ποσά εγγυήσεων για τις συναλλαγές τους στην αγορά χονδρικής.
Με τις τιμές του φυσικού αερίου να έχουν σημειώσει ένα πρωτόγνωρο ράλι, οι μη καθετοποιημένοι παίκτες που δραστηριοποιούνται στην εμπορία παραμένουν εδώ και μήνες σε μεγάλη πίεση, καθώς αγοράζουν με τις αυξημένες τιμές χονδρικής ρεύματος. Το κυριότερο πρόβλημα που δημιουργεί η εκτίναξη των τιμών χονδρικής στις εταιρείες είναι ότι έχουν αυξηθεί αντίστοιχα, ίσως και κατά πέντε φορές, οι εγγυήσεις που δεσμεύουν στο Χρηματιστήριο Ενέργειας και στον ΑΔΜΗΕ, με αποτέλεσμα να χρειάζονται τεράστια ρευστότητα για να συνεχίζουν τη λειτουργία τους, το κόστος της οποίας μάλιστα βαίνει αυξανόμενο, καθώς αυξάνει τα επιτόκια η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.
Παράλληλα, «πονοκέφαλος» για τις όλες τις εταιρείες του κλάδου, καθετοποιημένες και μη, παραμένουν οι ανεξόφλητες οφειλές που έχουν σήμερα ξεπεράσει κατά πολύ το ένα δισ. ευρώ προκαλώντας ανησυχίες για την πορεία των επόμενων τιμών. Σημαντική, επίσης, είναι η επιβάρυνση στις ταμειακές ροές των παρόχων από τις κρατικές επιδοτήσεις που περνούν στους λογαριασμούς ρεύματος και οι εταιρείες καταβάλουν οι ίδιες και λαμβάνουν μετά από τουλάχιστον ένα μήνα δημιουργώντας ζήτημα στη ρευστότητά τους.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
