Σχεδόν ευθυγραμμισμένο με τις εκτιμήσεις του ελληνικού οικονομικού επιτελείου είναι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο αναφορικά με τις εκτιμήσεις του για το πρωτογενές αποτέλεσμα του προϋπολογισμού τόσο για το 2022 όσο και για το 2023, αλλά εμφανίζεται αρκετά πιο απαισιόδοξο για την πορεία του χρέους.
Βάσει της έκθεσης Fiscal Monitor του ΔΝΤ το πρωτογενές έλλειμμα για την Ελλάδα θα φθάσει φέτος στο 1,8% του ΑΕΠ, με την κυβέρνηση να εκτιμά βάσει του προϋπολογισμού για το 2023 ότι θα διαμορφωθεί στο 1,7% του ΑΕΠ. Για το 2023 τόσο το Ταμείο όσο και το ελληνικό οικονομικό επιτελείο «βλέπουν» στροφή σε πρωτογενές πλεόνασμα, με το ΔΝΤ να το τοποθετεί στο 0,9% του ΑΕΠ, ελαφρώς πιο αισιόδοξο από την εκτίμηση του ΥΠΟΙΚ για 0,7% του ΑΕΠ. Παράλληλα το ΔΝΤ εκτιμά ότι σε μεσοπρόθεσμο διάστημα και έως το 2027 το πρωτογενές πλεόνασμα θα συνεχίσει να αυξάνεται για να φθάσει στο 2% του ΑΕΠ.
Οι εκτιμήσεις του ΔΝΤ για πρωτογενές έλλειμμα και πλεόνασμα
Σε ό,τι αφορά το συνολικό έλλειμμα, το Ταμείο εκτιμά ότι υποχωρήσει φέτος στο 4,4% του ΑΕΠ, σημαντικά μειωμένο από το 8% του 2021, ενώ θα μειωθεί στο 0,7% του ΑΕΠ έως το 2027.
Αντίθετα το Ταμείο είναι αρκετά πιο απαισιόδοξο για την πορεία του χρέους, με εκτίμηση ότι φέτος θα διαμορφωθεί στο 177,6% του ΑΕΠ, με το ΥΠΟΙΚ να το έχει τοποθετήσει στο 169,1%, με σημαντική, πάντως, αποκλιμάκωση από το 199,4% του ΑΕΠ που ήταν το 2021. Για το 2023 το ΔΝΤ αναμένεται υποχώρηση στο 169,8% του ΑΕΠ (ενώ το ΥΠΟΙΚ στο 161,6% του ΑΕΠ) και σταθερή αποκλιμάκωσή του για να διαμορφωθεί το 2027 στο 149,9% του ΑΕΠ.
Επιπρόσθετα το ταμείο εκτιμά ότι τα έσοδα ως ποσοστό του ΑΕΠ από το 47,6% για φέτος αναμένεται να αποκλιμακωθούν στο 45,9% του ΑΕΠ για το 2023 και το 2024, στο 45% το 2025, στο 44,5% του ΑΕΠ το 2026 και στο 43,6% το 2027. Στον τομέα των δαπανών, το ΔΝΤ περιμένει για φέτος να φτάσουν το 52% του ΑΕΠ λόγω και των έκτακτων μέτρων στήριξης για τον κορονοϊό και την πανδημία και να αρχίσουν να αποκλιμακώνονται στο 47,8% του ΑΕΠ το 2023, με την σταδιακή μείωση των μέτρων στήριξης της οικονομίας. Στα επόμενα χρόνια, οι δαπάνες θα συνεχίσουν να αποκλιμακώνονται στο 47,1%, το 46 % και το 45,3% και το 44,3% του ΑΕΠ, αντίστοιχα, για τα έτη 2024, 2025, 2026 και 2027.
Η πορεία του ελληνικού χρέους
Υπενθυμίζεται, πάντως, ότι το Ταμείο έχει εκτιμήσει ότι το ελληνικό χρέος είναι βιώσιμο, λόγω του ότι διαθέτει ελκυστικό προφίλ, με μακρά περίοδο αποπληρωμής και το μεγαλύτερο μέρος του είναι στην κατοχή του επίσημου τομέα, που στην περίπτωση της Ελλάδας «μεταφράζεται» στις αρμόδιες αρχές της ευρωζώνης.
Προστασία στα χαμηλά εισοδήματα
Την ανάγκη οι δημοσιονομικές πολιτικές που θα εφαρμοστούν να έχουν ως στόχο την προστασία των ευάλωτων οικονομικά ομάδων του πληθυσμού, από την εκτίναξη των τιμών ενέργειας και τροφίμων, υπογραμμίζουν οι ειδικοί του Ταμείου.
Προσθέτουν, όμως, ότι οι κυβερνήσεις πρέπει επίσης να μειώσουν τις ευπάθειες από το μεγάλο δημόσιο χρέος και, ως απάντηση στον υψηλό πληθωρισμό, να διατηρήσουν έναν αυστηρό δημοσιονομικό προσανατολισμό, ώστε η δημοσιονομική πολιτική να μην λειτουργεί σε αντιδιαστολή με τη νομισματική πολιτική. Οι τιμές των τροφίμων έχουν αυξηθεί κατά 50% από το 2019 και οι διαταραχές του εφοδιασμού εξακολουθούν να υφίστανται τόσο στις αγορές τροφίμων όσο και στις αγορές ενέργειας. Οι υψηλότερες τιμές απειλούν το βιοτικό επίπεδο, γεγονός που ωθεί τις κυβερνήσεις να εισάγουν διάφορα δημοσιονομικά μέτρα, όπως επιδοτήσεις τιμών, μειώσεις φόρων και μεταβιβάσεις μετρητών.
Το ΔΝΤ εκτιμά ότι το μέσο δημοσιονομικό κόστος αυτών των μέτρων ανέρχεται σε 0,6% του εθνικού ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος, επιπλέον των προϋπαρχουσών επιδοτήσεων, μεταξύ των χωρών για τις οποίες υπήρχαν διαθέσιμες εκτιμήσεις. Οι περισσότερες κυβερνήσεις αντιμετωπίζουν περαιτέρω πίεση στα δημόσια οικονομικά που είναι ήδη επιβαρυμένα από την πανδημία. Ο αυξανόμενος πληθωρισμός, η αποδυνάμωση των νομισμάτων και η άνοδος των επιτοκίων έχουν οδηγήσει σε εκτίναξη των πιστωτικών περιθωρίων σε πολλές χώρες και σε υψηλότερες δαπάνες για τόκους στο μέλλον.
Το παγκόσμιο δημόσιο χρέος προβλέπεται να παραμείνει αυξημένο στο 91% του ΑΕΠ το 2022 -αφού υποχωρεί από το ιστορικό υψηλό του 2020- και παραμένει περίπου 7,5 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερο από τα προ της πανδημίας επίπεδα. Οι χώρες με χαμηλό εισόδημα είναι ιδιαίτερα ευάλωτες: σχεδόν το 60% των φτωχότερων οικονομιών βρίσκονται σε δυσχερή κατάσταση χρέους ή διατρέχουν υψηλό κίνδυνο να βρεθούν σε αυτή.
Αντιμέτωποι με τα υψηλά επίπεδα χρέους και το αυξανόμενο κόστος δανεισμού, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα πρέπει να δώσουν προτεραιότητα στη στοχευμένη στήριξη μέσω των δικτύων κοινωνικής ασφάλειας στους πιο ευάλωτους ανθρώπους. Σε ορισμένες χώρες, αυτό μπορεί να συνεπάγεται την παροχή εκπτώσεων στους λογαριασμούς κοινής ωφέλειας (για βασική χρήση) σε ευάλωτες οικογένειες με χαμηλό και μεσαίο εισόδημα.
Η δυνατότητα προσαρμογής των τιμών της ενέργειας είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση ευρύτερων κινήτρων για τον περιορισμό της χρήσης ενέργειας και την αύξηση της προσφοράς. Αντιμέτωπες με μακροχρόνιες διαταραχές της προσφοράς και πληθωρισμό ευρείας βάσης, οι κυβερνήσεις δεν θα πρέπει να προσπαθούν να περιορίσουν τις αυξήσεις των τιμών μέσω ελέγχων των τιμών, επιδοτήσεων ή μειώσεων φόρων. Μια τέτοια κίνηση θα ήταν δαπανηρή για τους προϋπολογισμούς και τελικά αναποτελεσματική. Με περιορισμένους πόρους, πολλές χώρες με χαμηλό εισόδημα θα χρειαστούν μεγαλύτερες παγκόσμιες προσπάθειες για ανθρωπιστική βοήθεια και χρηματοδότηση έκτακτης ανάγκης.
Σε μια περίοδο υψηλού πληθωρισμού, οι πολιτικές για την αντιμετώπιση των υψηλών τιμών των τροφίμων και της ενέργειας δεν θα πρέπει να αυξάνουν τη συνολική ζήτηση. Οι πιέσεις της ζήτησης αναγκάζουν τις κεντρικές τράπεζες να αυξήσουν ακόμη περισσότερο τα επιτόκια, καθιστώντας ακριβότερη την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους. Μια αυστηρότερη δημοσιονομική στάση στέλνει ένα ισχυρό μήνυμα ότι οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής είναι ευθυγραμμισμένοι στον αγώνα τους κατά του πληθωρισμού.
Η πανδημία και η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, πέραν των φυσικών καταστροφών και άλλων δυσμενών γεγονότων ανά χώρα, έδειξαν ότι οι κυβερνήσεις πρέπει να προετοιμάζονται για τις «δύσκολες ημέρες». Η σταδιακή δημιουργία δημοσιονομικών αποθεμάτων θα επιτρέψει τελικά στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να ανταποκρίνονται γρήγορα και ευέλικτα στις κρίσεις.
Αρκετά δημοσιονομικά εργαλεία που αποδείχθηκαν χρήσιμα κατά τη διάρκεια της πανδημίας μπορούν να αποτελέσουν μέρος μιας πιο μόνιμης εργαλειοθήκης, ανάλογα με την ικανότητα των χωρών και τον διαθέσιμο δημοσιονομικό χώρο. Τα προγράμματα διατήρησης της απασχόλησης, για παράδειγμα, αποδείχθηκαν αποτελεσματικά κατά τη διάρκεια της πανδημίας, σταθεροποιώντας πάνω από το 40% της απώλειας ατομικού εισοδήματος στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η έκτακτη οικονομική στήριξη των επιχειρήσεων μπορεί να αποτρέψει τις εκτεταμένες πτωχεύσεις. Όμως, η στήριξη αυτή θα πρέπει να επιφυλάσσεται για σοβαρές κρίσεις, καθώς εκθέτει τις κυβερνήσεις σε σημαντικούς δημοσιονομικούς κινδύνους.
Γενικότερα, τα δίκτυα κοινωνικής ασφάλειας βοηθούν τους ανθρώπους να ανακάμψουν από την ανεργία, την ασθένεια ή τη φτώχεια, καθιστώντας τους πιο ανθεκτικούς σε ένα ευρύ φάσμα προκλήσεων. Τα συστήματα αυτά μπορούν να γίνουν εύκολα επεκτάσιμα και καλύτερα στοχευμένα με τη βοήθεια της ψηφιακής τεχνολογίας.
Οι μεγάλες παγκόσμιες προκλήσεις τις τελευταίες δεκαετίες οδήγησαν σε καινοτόμες και δυναμικές δημοσιονομικές αντιδράσεις, με φόντο την αύξηση του χρέους και την περιορισμένη νομισματική πολιτική. Οι χώρες θα πρέπει να επανεξετάσουν τον ρόλο της δημοσιονομικής πολιτικής σε μια εποχή που είναι επιρρεπής σε σοκ -πώς μπορεί να αντισταθμίσει καλύτερα τις απώλειες κατά τη διάρκεια των κρίσεων και να οικοδομήσει ανθεκτικότητα- και να διδαχθούν από τις εμπειρίες σε όλο τον κόσμο.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
