Μία ακόμη απειλή για την οικονομία της Ευρώπης αποτελεί η παρατεταμένη ξηρασία σε αρκετέ χώρες, καθώς διαταράσσει τις αποδόσεις των καλλιεργειών, την παραγωγή ενέργειας και τις εμπορικές ροές, σε μια εποχή που η ήπειρος αντιμετωπίζει ήδη την εκτίναξη των τιμών των τροφίμων και των καυσίμων, καθώς και μια πιθανή ενεργειακή κρίση αυτό το χειμώνα, όπως σημειώνει σε ανάλυσή του το Stratfor.
Σύμφωνα με τη δεξαμενή σκέψης αρκετές περιοχές στην Ευρώπη αντιμετωπίζουν σοβαρή ξηρασία αυτό το καλοκαίρι, η οποία προκλήθηκε από τον συνδυασμό της έλλειψης βροχοπτώσεων και των υψηλών θερμοκρασιών από τον Μάιο.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτίμησε τον Ιούλιο ότι σχεδόν η μισή Ευρωπαϊκή Ένωση και μεγάλα τμήματα του Ηνωμένου Βασιλείου βιώνουν «προειδοποιητικά» επίπεδα ξηρασίας, ενώ οι ασυνήθιστες καιρικές συνθήκες θα διατηρηθούν μέχρι τον Σεπτέμβριο στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης. Η έλλειψη νερού είναι ιδιαίτερα σοβαρή στις βόρειες ιταλικές πεδιάδες, στην κεντρική Γερμανία, στην ανατολική Ουγγαρία και στη βόρεια Ισπανία, καθώς και στις νότιες, κεντρικές και δυτικές περιοχές της Γαλλίας, της Πορτογαλίας και των Κάτω Χωρών.
Οι λιγοστές βροχοπτώσεις επηρεάζουν την εκροή των ποταμών και εξαντλούν τις αποθηκευμένες ποσότητες νερού, επηρεάζοντας τον ενεργειακό τομέα τόσο για την παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας όσο και για τα συστήματα ψύξης των σταθμών παραγωγής ενέργειας. Τα χαμηλά αποθέματα νερού και η υψηλή θερμοκρασία μειώνουν επίσης τις αποδόσεις των καλλιεργειών, ενώ τα επικίνδυνα χαμηλά επίπεδα στα κανάλια των ποταμών πλήττουν τις εμπορικές ροές, αναγκάζοντας τα φορτηγά πλοία να πλέουν με μειωμένο φορτίο.
Βάσει στοιχείων που υπάρχουν:
- Τα επίπεδα των υδατικών ταμιευτήρων της Ισπανίας είναι σήμερα κατά 31% χαμηλότερα από τον μέσο όρο των 10 ετών. Στην Πορτογαλία, τα επίπεδα νερού στους ταμιευτήρες είναι στο μισό του προηγούμενου επταετούς μέσου όρου. Στην Ιταλία, τα επίπεδα νερού σε πολλούς ταμιευτήρες βρίσκονται κάτω από τις ελάχιστες ιστορικές τιμές από τον Σεπτέμβριο του 2021. Στη Γαλλία, όπου η ξηρασία έχει οδηγήσει σε εκτεταμένους περιορισμούς στη χρήση γλυκού νερού, οι βροχοπτώσεις ήταν 84% χαμηλότερες από τον Ιούλιο σε σχέση με τον μέσο όρο της 20ετίας.
- Τα επίπεδα νερού στον ποταμό Πάδο της Ιταλίας βρίσκονται σε χαμηλό επίπεδο ρεκόρ. Η έλλειψη βροχοπτώσεων έχει επίσης ανατρέψει την αναλογία αλατιού προς γλυκό νερό στο δέλτα του ποταμού (το οποίο τροφοδοτεί την Αδριατική Θάλασσα κοντά στη Βενετία), με αποτέλεσμα ασυνήθιστα υψηλά επίπεδα αλατιού.
- Η στάθμη του νερού στον ποταμό Ρήνο της Γερμανίας πέφτει επίσης σε επικίνδυνα επίπεδα για τη ναυσιπλοΐα.
- Η στάθμη του νερού στον ποταμό Δούναβη, ο οποίος διασχίζει αρκετές χώρες της ανατολικής και κεντρικής Ευρώπης, έχει επίσης μειωθεί απότομα.
Η ξηρασία έρχεται την ώρα που η Ευρώπη παλεύει με τον αυξανόμενο πληθωρισμό, μια διαφαινόμενη ύφεση και μια ενεργειακή κρίση που θα επιδεινωθεί το χειμώνα. Η οικονομία της Ευρώπης αντιμετωπίζει έναν συνδυασμό αλληλένδετων κινδύνων που διαλύει την ανάκαμψη μετά την πανδημία και απειλεί να στείλει την ήπειρο σε ύφεση ήδη από αυτόν τον χειμώνα. Η Ευρώπη αντιμετωπίζει σήμερα τη χειρότερη ενεργειακή κρίση των τελευταίων δεκαετιών εν μέσω των επιπτώσεων του συνεχιζόμενου πολέμου στην Ουκρανία, ο οποίος έχει οδηγήσει τη Ρωσία να μειώσει τις προμήθειες φυσικού αερίου προς τις ευρωπαϊκές χώρες σε αντίποινα για τις κυρώσεις της ΕΕ. Οι πρόσφατες διαταραχές στις ροές φυσικού αερίου μέσω του αγωγού Nord Stream 1 (ο οποίος μεταφέρει ρωσικό φυσικό αέριο κάτω από τη Βαλτική Θάλασσα απευθείας στη Γερμανία) έχουν τροφοδοτήσει τους φόβους ότι η Ρωσία θα μπορούσε να σταματήσει εντελώς τις ροές φυσικού αερίου προς την Ευρώπη κατά τη διάρκεια της περιόδου αιχμής της κατανάλωσης αυτό το χειμώνα.
Μια τέτοια διακοπή το χειμώνα -όταν οι Ευρωπαίοι χρησιμοποιούν πολύ περισσότερο φυσικό αέριο για τη θέρμανση κτιρίων και κατοικιών- θα προκαλούσε ακόμη μεγαλύτερη εκτίναξη του πληθωρισμού και θα ωθούσε πιθανότατα αρκετές χώρες (συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας, της Ιταλίας και της Γαλλίας) σε οικονομική ύφεση. Αυτή η διαφαινόμενη απειλή πρόσθετων διαταραχών του εφοδιασμού με φυσικό αέριο και άλλων σοκ που σχετίζονται με την Ουκρανία προκαλεί αυξανόμενη αβεβαιότητα και οδηγεί σε αύξηση των τιμών των αγαθών και των υπηρεσιών. Η ξηρασία-ρεκόρ στην Ευρώπη προσθέτει τώρα μόνο αυτές τις πληθωριστικές πιέσεις και τη συνολική αίσθηση ανησυχίας, η οποία θα επιβαρύνει περαιτέρω την οικονομική ανάπτυξη, θα συμπιέσει την επιχειρηματική δραστηριότητα και θα περιπλέξει τα σχέδια για την αντιστάθμιση των αυξημένων κινδύνων κατά τους επόμενους μήνες.
Πλήγμα για τις καλλιέργειες
Οι επιπτώσεις της ξηρασίας και της ακραίας ζέστης στις αποδόσεις των καλλιεργειών στην Ευρώπη ενέχουν τον κίνδυνο να αυξήσουν περαιτέρω τις τιμές των τροφίμων και να επιδεινώσουν την παγκόσμια έλλειψη τροφίμων. Ο συνδυασμός υψηλών θερμοκρασιών και χαμηλών βροχοπτώσεων αυτό το καλοκαίρι έχει ήδη επιβαρύνει τους γεωργικούς τομείς πολλών ευρωπαϊκών χωρών.
Στη Γαλλία, η άρδευση έχει απαγορευτεί σε μεγάλες περιοχές της βορειοδυτικής και νοτιοανατολικής χώρας λόγω έλλειψης νερού. Στην Ιταλία, η μείωση της ποσότητας και της ποιότητας του νερού από τον ποταμό Πάδο απειλεί τις αποδόσεις των καλλιεργειών στη γύρω κοιλάδα του ποταμού, δηλαδή την κρίσιμη γεωργική ζώνη που παράγει περίπου το 30% των τροφίμων της χώρας (συμπεριλαμβανομένου του σιταριού, των ντοματών και των σταφυλιών). Στην Ισπανία, όπου οι υδατοδεξαμενές βρίσκονται λίγο πάνω από το 40% της χωρητικότητάς τους, η παραγωγή ελαιολάδου αναμένεται να είναι κατά ένα τρίτο χαμηλότερη από πέρυσι.
Σε αυτό το πλαίσιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένει ότι οι αποδόσεις όλων των θερινών καλλιεργειών θα είναι ''σημαντικά μειωμένες'' σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση το 2022 λόγω του ζεστού και ξηρού καιρού. Οι κακές σοδειές στην Ευρώπη, η οποία φιλοξενεί μερικούς από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς σιταριού στον κόσμο, θα μπορούσαν να επιβαρύνουν περαιτέρω τον παγκόσμιο εφοδιασμό σε σιτηρά και να αυξήσουν τις ήδη διογκωμένες τιμές των τροφίμων - προσθέτοντας στις διαταραχές που προκάλεσε η κρίση στην Ουκρανία, η οποία είναι επίσης σημαντικός εξαγωγέας σιταριού, καλαμποκιού και προϊόντων ηλίανθου. Η μειωμένη γεωργική παραγωγή στην Ευρώπη μπορεί να γίνει πιο έντονα αισθητή στην περιοχή της Μεσογείου και στις κοντινές χώρες της Μέσης Ανατολής, οι οποίες συγκαταλέγονται μεταξύ των μεγαλύτερων καταναλωτών ευρωπαϊκού σιταριού.
«Φουσκώνει» ο ενεργειακός λογαριασμός
Η αύξηση της θερμοκρασίας και η έλλειψη νερού στα ποτάμια της Ευρώπης μειώνουν την παραγωγή υδροηλεκτρικής και θερμοηλεκτρικής ενέργειας, επιτείνοντας τα ενεργειακά προβλήματα της ηπείρου. Οι υψηλότερες θερμοκρασίες του νερού δυσχεραίνουν τη λειτουργία των σταθμών παραγωγής ενέργειας που βασίζονται στα ποτάμια για ψύξη.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποκάλυψε ότι η παραγωγή από τα εργοστάσια που λειτουργούν σε ποτάμια μέχρι τον Ιούλιο ήταν χαμηλότερη από τον μέσο όρο της περιόδου 2015-2021 για χώρες όπως η Γαλλία, η Ιταλία, η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Ρουμανία, η Νορβηγία, το Μαυροβούνιο και η Βουλγαρία. Η Νορβηγία, ένας από τους κορυφαίους εξαγωγείς ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη, πρόκειται να περιορίσει τις εξαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας προς τη δυτική Ευρώπη για να διατηρήσει τους χαμηλούς υδροηλεκτρικούς ταμιευτήρες της.
Στην Ελβετία, οι περιορισμοί στη χρήση ζεστού νερού για την ψύξη των αντιδραστήρων ανάγκασαν τον ελβετικό ενεργειακό κολοσσό Axpo να μειώσει την παραγωγή στον πυρηνικό σταθμό του Beznau λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας του ποταμού Aar. Στη Γαλλία, η κυβέρνηση χορήγησε πρόσφατα μια προσωρινή εξαίρεση που επέτρεψε στη γαλλική εταιρεία ηλεκτρικής ενέργειας EDF να ψύχει πέντε από τους πυρηνικούς σταθμούς της σε ποτάμια παρά τις υψηλές θερμοκρασίες του νερού.
Η μειωμένη παραγωγή από τον πυρηνικό τομέα της Γαλλίας αναγκάζει τη Γερμανία - η οποία προηγουμένως εισήγαγε γαλλική ηλεκτρική ενέργεια για να τροφοδοτήσει το δικό της δίκτυο - να καίει περισσότερο φυσικό αέριο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας αντί να διατηρεί το καύσιμο σε αποθήκες για τον χειμώνα.
Επιπλέον, τα επικίνδυνα χαμηλά επίπεδα νερού στα ποτάμια καθιστούν πιο δύσκολη τη μεταφορά προμηθειών καυσίμων σε όλη την Ευρώπη. Η χαμηλή στάθμη των υδάτων στον ποταμό Ρήνο - μια βασική ναυτιλιακή οδό για εμπορεύματα, όπως ο άνθρακας και τα πετρελαιοειδή, μέσω της Γερμανίας και σε γειτονικές χώρες - αναγκάζει τις φορτηγίδες καυσίμων να μειώσουν τα φορτία τους στην εσωτερική Ευρώπη, ενώ εναλλακτικές λύσεις όπως ο σιδηρόδρομος και ο δρόμος λειτουργούν ήδη με πλήρη δυναμικότητα.
Οι χώρες που χρησιμοποιούν τον Ρήνο για την εισαγωγή καυσίμων με βάση το πετρέλαιο, ιδίως η Γερμανία και η Ελβετία, αντιμετωπίζουν έτσι δυσκολίες στη δημιουργία αποθεμάτων πετρελαίου θέρμανσης πριν από τον χειμώνα και στην παραλαβή πετροχημικών πρώτων υλών από τον κόμβο Άμστερνταμ-Ρότερνταμ-Αντουβέρπ. Αυτό επηρεάζει επίσης τις προμήθειες άνθρακα σε μια εποχή που οι βιομηχανίες σε όλη την Ευρώπη αντισταθμίζουν τις ελλείψεις φυσικού αερίου με την επαναφορά του άνθρακα.
Αυτές οι διαταραχές που σχετίζονται με την ξηρασία τόσο στην παραγωγή ενέργειας όσο και στη διανομή καυσίμων ανεβάζουν περαιτέρω τις τιμές της ενέργειας στην Ευρώπη και ματαιώνουν τις προσπάθειες για αύξηση των επιπέδων αποθήκευσης πριν από το χειμώνα, γεγονός που θα μπορούσε να έχει σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις μεσοπρόθεσμα. Η πρόσθετη πίεση στις αγορές φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας της Ευρώπης έρχεται σε μια εποχή που η υψηλή ζήτηση για ψύξη εν μέσω των υψηλών θερμοκρασιών-ρεκόρ του φετινού καλοκαιριού καταναλώνει ήδη τις προμήθειες που απαιτούνται για το χειμώνα και διαταράσσει τις προσπάθειες για αποθήκευση καυσίμων σε περίπτωση που η Ρωσία διακόψει τις προμήθειες φυσικού αερίου.
Αλλά πέρα από τις πιο άμεσες επιπτώσεις, οι εξελίξεις αυτές θα μπορούσαν να προσφέρουν μια πρόγευση των πραγμάτων που θα έρθουν μακροπρόθεσμα, όταν η ήπειρος ίσως χρειαστεί να προσαρμοστεί στην άνοδο της θερμοκρασίας και στην ανεπάρκεια βροχοπτώσεων λόγω της κλιματικής αλλαγής.
Οι ετήσιες τιμές ηλεκτρικής ενέργειας της Γερμανίας και της Γαλλίας σημείωσαν νέα υψηλά ρεκόρ στις 8 Αυγούστου, καθώς αρκετές επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας σε όλη την Ευρώπη προειδοποίησαν για μειωμένη προσφορά ηλεκτρικής ενέργειας λόγω των καιρικών συνθηκών που επηρεάζουν την πυρηνική και ανθρακική ηλεκτροπαραγωγή.
Το 2018, την τελευταία φορά που η στάθμη των υδάτων στον Ρήνο έπεσε τόσο χαμηλά όσο είναι τώρα, οι διαταραχές στο εμπόριο που προέκυψαν εκτιμάται ότι μείωσαν την ανάπτυξη του ΑΕΠ της Γερμανίας κατά 0,4% το τέταρτο τρίμηνο εκείνης της χρονιάς. Αυτή τη φορά, ο αντίκτυπος στην οικονομική παραγωγή της Γερμανίας μπορεί να είναι πολύ χειρότερος, δεδομένου ότι η χώρα φαίνεται ήδη να οδεύει προς οικονομική ύφεση το τρίτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
