Σε ένα συμβιβασμό που «νερώνει» αρκετά το αρχικό σχέδιο της Κομισιόν για μείωση της κατανάλωσης φυσικού αερίου στην Ε.Ε. κατά 15% κατέληξαν οι υπουργοί Ενέργειας. Προβλέπονται πολλές δυνατότητες εξαίρεσης κρατών από τα μέτρα εξοικονόμησης, ενώ αφαιρείται από την Κομισιόν η αρμοδιότητα κήρυξης κατάστασης έκτακτης ανάγκης και ενεργοποίησης υποχρεωτικών περικοπών, καθώς για αυτό το κρίσιμο θέμα οι αποφάσεις μεταφέρονται στο συμβούλιο υπουργών.
Τις μεγαλύτερες αντιδράσεις στο αρχικό σχέδιο της Κομισιόν είχε συγκεντρώσει η πρόταση να κηρύσσει η Επιτροπή την Ευρωπαϊκή Ένωση σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης και να ενεργοποιούνται υποχρεωτικές περικοπές κατανάλωσης σε όλα τα κράτη. Πολλές κυβερνήσεις, μεταξύ των οποίων και η ελληνική, είχαν δηλώσει ότι δεν θα ενέκριναν αυτή την πρόταση.
Για να ξεπεραστεί αυτή η διαφωνία, η λύση που βρέθηκε ήταν να «πολιτικοποιηθούν» οι αποφάσεις για την κατάσταση συναγερμού. Δηλαδή, αντί να τις λαμβάνει η Κομισιόν, να λαμβάνονται από τους υπουργούς Ενέργειας, κάτι που σημαίνει ότι όλες οι κυβερνήσεις θα έχουν λόγο πριν ενεργοποιηθούν υποχρεωτικές περικοπές.
Τι προβλέπει η συμφωνία
Ειδικότερα, σε συμφωνία κατέληξαν τα κράτη μέλη της ΕΕ σήμερα για την εθελοντική μείωση της ζήτησης φυσικού αερίου κατά 15% αυτόν τον χειμώνα. Ο κανονισμός του Συμβουλίου προβλέπει επίσης τη δυνατότητα ενεργοποίησης «ενωσιακού συναγερμού» για την ασφάλεια του εφοδιασμού, οπότε η μείωση της ζήτησης φυσικού αερίου θα καταστεί υποχρεωτική. Ο σκοπός της μείωσης της ζήτησης φυσικού αερίου είναι να επιτευχθούν εξοικονομήσεις ενόψει του χειμώνα, προκειμένου να προετοιμαστούμε για πιθανές διακοπές του εφοδιασμού με φυσικό αέριο από τη Ρωσία που χρησιμοποιεί συνεχώς τον ενεργειακό εφοδιασμό ως όπλο.
Τα κράτη μέλη συμφώνησαν να μειώσουν τη ζήτηση φυσικού αερίου κατά 15% σε σύγκριση με τη μέση κατανάλωσή τους τα τελευταία πέντε χρόνια, μεταξύ της 1ης Αυγούστου 2022 και της 31ης Μαρτίου 2023, με μέτρα δικής τους επιλογής.
Ενώ όλες οι χώρες της ΕΕ θα καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για να επιτύχουν τις μειώσεις, το Συμβούλιο προσδιόρισε ορισμένες εξαιρέσεις και δυνατότητες για να ζητήσει παρέκκλιση από τον υποχρεωτικό στόχο μείωσης, προκειμένου να αντικατοπτρίζονται οι ιδιαίτερες καταστάσεις των κρατών μελών και να διασφαλίζεται ότι οι μειώσεις του φυσικού αερίου είναι αποτελεσματικές για την αύξηση της ασφάλειας του εφοδιασμού στην ΕΕ.
Το Συμβούλιο συμφώνησε ότι τα κράτη μέλη που δεν είναι διασυνδεδεμένα με τα δίκτυα φυσικού αερίου άλλων κρατών μελών εξαιρούνται από τις υποχρεωτικές μειώσεις του φυσικού αερίου, καθώς δε θα είναι σε θέση να ελευθερώσουν σημαντικές ποσότητες αερίου αγωγών προς όφελος άλλων κρατών μελών. Επίσης, τα κράτη μέλη των οποίων τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας δεν είναι συγχρονισμένα με το ευρωπαϊκό σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας και εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το φυσικό αέριο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας εξαιρούνται και εκείνα, προκειμένου να αποφευχθεί ο κίνδυνος κρίσης εφοδιασμού με ηλεκτρική ενέργεια.
Τα κράτη μέλη μπορούν να ζητήσουν παρέκκλιση για να προσαρμόσουν τις υποχρεώσεις τους όσον αφορά τη μείωση της ζήτησης, εάν έχουν περιορισμένες διασυνδέσεις με άλλα κράτη μέλη και μπορούν να αποδείξουν ότι η εξαγωγική τους ικανότητα διασυνδέσεων ή οι εγχώριες υποδομές ΥΦΑ τους χρησιμοποιούνται για την εκ νέου διοχέτευση φυσικού αερίου σε άλλα κράτη μέλη στο έπακρο.
Εξαίρεση μπορούν επίσης να ζητήσουν τα κράτη - μέλη εάν έχουν υπερβεί τους στόχους πλήρωσης των αποθεμάτων φυσικού αερίου, εάν εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το φυσικό αέριο ως πρώτη ύλη για κρίσιμες βιομηχανίες ή εάν η κατανάλωση φυσικού αερίου τους έχει αυξηθεί κατά τουλάχιστον 8 % το προηγούμενο έτος σε σύγκριση με τον μέσο όρο των τελευταίων πέντε ετών.
Οι υπουργοί συμφώνησαν να ενισχύσουν τον ρόλο του Συμβουλίου στην ενεργοποίηση «ενωσιακού συναγερμού». Η προειδοποίηση θα ενεργοποιείται με απόφαση του Συμβουλίου, κατόπιν προτάσεως της Επιτροπής. Η Επιτροπή υποβάλλει πρόταση για την ενεργοποίηση «συναγερμού σε επίπεδο Ένωσης» σε περίπτωση σημαντικού κινδύνου σοβαρής έλλειψης φυσικού αερίου ή εξαιρετικά υψηλής ζήτησης φυσικού αερίου, ή εάν πέντε ή περισσότερα κράτη μέλη που έχουν κηρύξει προειδοποίηση σε εθνικό επίπεδο ζητήσουν από την Επιτροπή να το πράξει.
Κατά την επιλογή μέτρων μείωσης της ζήτησης, οι υπουργοί ενέργειας αποφάσισαν ότι θα πρέπει να δώσουν προτεραιότητα σε μέτρα που δεν επηρεάζουν τους προστατευόμενους καταναλωτές, όπως τα νοικοκυριά και οι βασικές υπηρεσίες για τη λειτουργία της κοινωνίας, όπως η υγειονομική περίθαλψη και η άμυνα. Τα πιθανά μέτρα περιλαμβάνουν τη μείωση του φυσικού αερίου που καταναλώνεται στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας, μέτρα για την ενθάρρυνση της αλλαγής καυσίμων στη βιομηχανία, εθνικές εκστρατείες ευαισθητοποίησης, στοχευμένες υποχρεώσεις για τη μείωση της θέρμανσης και της ψύξης και μέτρα που βασίζονται στην αγορά.
Τα κράτη μέλη θα επικαιροποιούν τα εθνικά τους σχέδια έκτακτης ανάγκης που καθορίζουν τα μέτρα μείωσης της ζήτησης που σχεδιάζουν και θα υποβάλλουν τακτικά εκθέσεις στην Επιτροπή σχετικά με την πρόοδο των σχεδίων τους.
Ο κανονισμός είναι ένα έκτακτο και έκτακτο μέτρο, το οποίο προβλέπεται για περιορισμένο χρονικό διάστημα. Ως εκ τούτου, θα εφαρμοστεί για ένα έτος και η Επιτροπή θα διενεργήσει επανεξέταση για να εξετάσει την παράτασή της υπό το πρίσμα της γενικής κατάστασης εφοδιασμού της ΕΕ με φυσικό αέριο, έως τον Μάιο του 2023.
Πρόταση Μητσοτάκη στην Κομισιόν για ευρωπαϊκή στήριξη της βιομηχανίας
Νωρίτερα σήμερα, επιστολή στην Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν είχε στείλει ο πρωθυπουργός Κυρ. Μητσοτάκης με την οποία παρουσίαζε την πρότασή του για την ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας στην Ευρώπη τον ερχόμενο χειμώνα αλλά και για την αντιμετώπιση των ενεργειακών ανατιμήσεων, που ωστόσο, φαίνεται πως δεν έγινε τελικά δεκτή. Σύμφωνα με τον πρωθυπουργό, η πρόταση αποτελεί κάτι ενδιάμεσο ανάμεσα στην εθελοντική μείωση της ζήτησης, που πρέπει όλοι μας να διασφαλίσουμε, και την υποχρεωτική μείωση που ενδέχεται να προκύψει σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Η πρόταση αυτή έχει μεγαλύτερη πιθανότητα να οδηγήσει σε μία σημαντική ανταπόκριση από την πλευρά της βιομηχανίας, καθώς προσφέρει οικονομικά κίνητρα, αντί να βασίζεται σε διακοπές στην παροχή στη διάρκεια μιας έκτακτης ανάγκης. Πιο απλά, ο πρωθυπουργός προτείνει τη δημιουργία ενός κοινού ταμείου για τη στήριξη των βιομηχανιών μέσω αποζημιώσεων για την μείωση κατανάλωσης φυσικού αερίου.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα παρουσίαζε έλλειψη κατά 45 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm) εάν οι ροές φυσικού αερίου από τη Ρωσία σταματούσαν πλήρως. Εάν μπορούσαμε να εξασφαλίσουμε, λέει ο κ. Μητσοτάκης, μέχρι τον Σεπτέμβριο, ότι μεγάλο ποσοστό αυτής της ποσότητας θα καλυπτόταν από ισχυρές δεσμεύσεις για μείωση της κατανάλωσης, το επιπρόσθετο κόστος που προκύπτει από τα ρίσκα που διαβλέπουν οι αγορές θα συρρικνωνόταν και το «όπλο» της Ρωσίας θα είχε εξουδετερωθεί σε μεγάλο βαθμό. Ο φόβος των ελλείψεων θα μειωνόταν και μία μικρή αίσθηση κανονικότητας θα μπορούσε να επιστρέψει στην αγορά.
«Οι αγορές ενέργειας έχουν θεσπίσει εργαλεία που τους επιτρέπουν να πληρώνουν τους χρήστες προκειμένου να μην καταναλώνουν ενέργεια, όταν αυτό ωφελεί το σύστημα στο σύνολό του. Ο μηχανισμός που προτείνω θα ήταν πιο ευρύς, καλύπτοντας τη μείωση της ζήτησης για αρκετούς μήνες και όχι για ώρες ή ημέρες. Για να λειτουργήσει, αυτό το εργαλείο θα συνδύαζε στοιχεία από τον σχεδιασμό της αγοράς ενέργειας -το πότε, πόσο, για πόσο καιρό- και έναν τρόπο να αποζημιωθεί δίκαια η βιομηχανία» σημειώνει ο κ. Μητσοτάκης και προσθέτει ότι «το ιδανικό θα ήταν να χρησιμοποιήσουμε έναν συνδυασμό εθνικών και ευρωπαϊκών πόρων, επιδεικνύοντας αλληλεγγύη και επιτρέποντας τη ροή κεφαλαίων σε εκείνους που έχουν μεγαλύτερη δυνατότητα να μειώσουν την κατανάλωσή τους. Πρόκειται για μια ιδέα που συνδυάζει την οικονομική και την ενεργειακή αποδοτικότητα με την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη».
«Τα οφέλη από την επιτυχή υλοποίηση αυτής της ιδέας θα ήταν πιθανότατα σημαντικά. Τα οικονομικά οφέλη για τις οικονομίες και τα εμπορικά ισοζύγιά μας, λόγω των χαμηλότερων τιμών φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας, κατά πάσα πιθανότητα θα αντιστάθμιζαν τις όποιες δαπάνες θα απαιτούσε αυτό το πρόγραμμα. Πρόκειται για μια ιδέα που πιθανότατα θα καλύψει τις δαπάνες που θα προκαλέσει, μειώνοντας την ανάγκη για δημοσιονομική στήριξη που παρέχεται ήδη από αρκετά κράτη-μέλη. Πρόκειται όμως για μία ιδέα που πρέπει να εφαρμοστεί γρήγορα -θα λειτουργήσει μόνο αν μπορέσουμε να εξασφαλίσουμε αυτές τις ποσότητες μέχρι τον Σεπτέμβριο, δείχνοντας στη Ρωσία την αποφασιστικότητά μας και επαναπροσδιορίζοντας τον τρόπο με τον οποίο η αγορά φυσικού αερίου αντιμετωπίζει την Ευρώπη. Είναι μια σημαντική ευκαιρία ώστε να κάνουμε μια τολμηρή κίνηση για να προστατεύσουμε τις οικονομίες μας και τους πολίτες μας, πριν από τον προσεχή χειμώνα» καταλήγει ο Κυρ. Μητροτάκης
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
