Σενάριο για απευθείας εισοδηματικές ενισχύσεις σε ευάλωτα νοικοκυριά για την αντιστάθμιση των απωλειών από την ακρίβεια στα τρόφιμα εξετάζει η κυβέρνηση, καθώς οι Βρυξέλλες λένε «όχι» σε οριζόντια μέτρα, όπως η μείωση του ΦΠΑ ή των Ειδικών Φόρων Κατανάλωσης και προκρίνουν στοχευμένα και προσωρινά μέτρα.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η πρόταση που βρίσκεται στο τραπέζι προβλέπει τη χορήγηση έκτακτου μηνιαίου επιδόματος στα νοικοκυριά με βάση συγκεκριμένα εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια, έτσι ώστε να στηριχθούν οι αδύναμοι που πλήττονται με σφοδρότητα από το κύμα των ανατιμήσεων στην ενέργεια και τα τρόφιμα και βιώνουν συνθήκες οικονομικής ανέχειας.
Αν και η πρόταση βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο, στελέχη του οικονομικού επιτελείου σημειώνουν ότι το μέτρο αποτελεί εναλλακτικό των φορολογικών παρεμβάσεων που διασφαλίζει ότι η ενίσχυση θα κατευθυνθεί σε όσους έχουν πραγματικά ανάγκη και δεν θα χαθεί στον... δρόμο προς το καλάθι της νοικοκυράς, όπως ίσως θα συνέβαινε με μια μείωση του ΦΠΑ ή του ΕΦΚ στα υγρά καύσιμα. Βέβαια, το μείζον πρόβλημα είναι οι πηγές χρηματοδότησης και το δημοσιονομικό κόστος με παράγοντες να σημειώνουν ότι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν κονδύλια από κοινοτικά προγράμματα για τη στήριξη ευάλωτων νοικοκυριών.
Οι υποστηρικτές του μέτρου θεωρούν ότι με τη θέσπιση αντικειμενικών κριτηρίων για τη χορήγηση του επιδόματος ο λογαριασμός δεν θα είναι απαγορευτικός για τις ταμειακές αντοχές του Δημοσίου και σε κάθε περίπτωση θα ήταν χαμηλότερος από μία προσωρινή μείωση του ΦΠΑ σε δεκάδες είδη τροφίμων που βρίσκονται στο πυρήνα των ανατιμήσεων, μέτρο που θα άνοιγε «τρύπα» πολλών εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ στον προϋπολογισμό.
Η πρόταση για το νέου τύπου ανάχωμα στην ακρίβεια στηρίζεται στα μοντέλα που εφαρμόζουν αρκετές ευρωπαϊκές χώρες. Είναι χαρακτηριστικό ότι η γερμανική κυβέρνηση ανακοίνωσε επιδοτήσεις 130 εκατ. ευρώ για νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα. Τα νοικοκυριά με ένα άτομο θα λάβουν 135 ευρώ, με δύο άτομα 175 ευρώ και για κάθε επιπλέον άτομο θα δοθούν επιπλέον 35 ευρώ. Στο ίδιο μήκος κύματος κινούνται η Αυστρία, με πακέτο βοήθειας 1,7 δισ. ευρώ για σχεδόν όλα τα νοικοκυριά, που θα λάβουν επίδομα 150 ευρώ, ποσό που θα διπλασιαστεί για όσους έχουν μεγαλύτερη ανάγκη, ενώ και Βέλγιο χορηγεί επίδομα 100 ευρώ σε όλα τα νοικοκυριά.
Την ίδια ώρα, δεν έχει φύγει οριστικά από το τραπέζι το σενάριο για μείωση του ΦΠΑ στα τρόφιμα αλλά οι οριστικές αποφάσεις για την έκταση και τη διάρκεια του μέτρου θα ληφθούν μέσα στον Μάρτιο, ανάλογα με τα δημοσιονομικά περιθώρια, την τελική ταχύτητα της ανάπτυξης για το 2021 και τις εξελίξεις στο μέτωπο των τιμών. Σημειώνεται ότι για τη μείωση του ΦΠΑ απαιτείται έγκριση από την Κομισιόν. Πάντως στο οικονομικό επιτελείο αποκλείουν οριζόντιο και μεγάλης διάρκειας «κούρεμα» και εμμένουν στην απόρριψη της μείωσης της φορολογίας στα καύσιμα.
Η κινητοποίηση του οικονομικού επιτελείου είναι αποτέλεσμα της «πληθωριστικής φωτιάς» που, σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες από την ΕΛΣΤΑΤ, «φούντωσε» ακόμα περισσότερο τον Ιανουάριο, με τον Γενικό Δείκτη Τιμών Καταναλωτή να ξεπερνά αισθητά το 5,1% που είχε διαμορφωθεί τον Δεκέμβριο του 2021.
Σύμφωνα με τις νέες εκτιμήσεις η ένταση των πληθωριστικών πιέσεων δεν αναμένεται να αποκλιμακωθεί νωρίτερα από τις αρχές του καλοκαιριού έναντι αρχικής πρόβλεψης ότι το ράλι των τιμών θα φρενάρει εντός του πρώτου τριμήνου του έτους. Στο υπουργείο Οικονομικών δηλώνουν ότι βρίσκονται σε πλήρη ετοιμότητα, διαβεβαιώνοντας ότι για όσο χρειασθεί η κυβέρνηση θα παρεμβαίνει με κυλιόμενα μέτρα για την επούλωση των πληγών σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις.