Νέο ράλι φυσικού αερίου στην Ευρώπη, ποια μέτρα προτείνει η Κομισιόν

Συνεχίζεται η «πολιορκία» της Ευρώπης από τις υψηλές τιμές του φυσικού αερίου, που έχουν επανέλθει από χθες σε ανοδική τροχιά, με τη Ρωσία να παίζει κεντρικό ρόλο στην αύξηση των τιμών. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσιάζει σήμερα την εργαλειοθήκη μέτρων που μπορούν να εφαρμόσουν οι κυβερνήσεις για να υποστηρίξουν τους καταναλωτές και σε αυτό το πλαίσιο θα ξεκαθαρίσει ότι οι παρεμβάσεις δεν πρέπει να έχουν οριζόντιο χαρακτήρα, αλλά να στρέφονται μόνο στους οικονομικά ασθενέστερους.

Μετά το άλμα στα 116 ευρώ/μεγαβατώρα, στις 5 Οκτωβρίου, τα ολλανδικά συμβόλαια φυσικού αερίου, που αποτελούν το σημείο αναφοράς για την ευρωπαϊκή αγορά, είχαν κινηθεί πτωτικά, όμως από χθες έχουν πάρει και πάλι την ανηφόρα. Νωρίτερα σήμερα, η τιμή για τα συμβόλαια Νοεμβρίου εκτινάχθηκε πάνω από τα 93 ευρώ, ενώ μετά τις 13.00 βρισκόταν στα 90,8 ευρώ, με άνοδο σχεδόν κατά 6%.

Κύρια πηγή ανησυχίας αποτελεί η στάση της Ρωσίας, καθώς η Gazprom δεν παρέχει τις επιπλέον ποσότητες που χρειάζεται η ευρωπαϊκή αγορά, μετά τη μεγάλη μείωση αποθεμάτων λόγω του κρύου περυσινού χειμώνα. Σήμερα, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου ξεκαθάρισε ότι το μονοπώλιο αερίου της Ρωσίας παρέχει όσες ποσότητες προβλέπουν τα συμβόλαια και τόνισε ότι, εάν χρειάζονται στην Ευρώπη περισσότερο φυσικό αέριο θα πρέπει να διαπραγματευθούν με την Gazprom για αυξημένες ποσότητες. «Τίποτα δεν μπορεί να δοθεί πέρα από τις προβλεπόμενες στα συμβόλαια ποσότητες. Πώς να δοθεί; Δωρεάν; Είναι θέμα διαπραγμάτευσης με την Gazprom», είπε χαρακτηριστικά ο εκπρόσωπος του Πούτιν, Ντ. Πεσκόφ.

Η αντίδραση της Κομισιόν

Σε αυτό το κλίμα, η Κομισιόν παρουσιάζει σήμερα την εργαλειοθήκη μέτρων για την προστασία των καταναλωτών από τις υψηλές τιμές της ενέργειας (φυσικό αέριο και ρεύμα). Τα μέτρα, όπως εκτιμά η Κομισιόν, πρέπει να έχουν προσωρινό χαρακτήρα και να είναι επαρκώς στοχευμένα στους ασθενέστερους καταναλωτές, δηλαδή να μην υπάρξει οριζόντια επιδότηση, κάτι που πάντως συμβαίνει στην Ελλάδα με τις επιδοτήσεις στους λογαριασμούς του ρεύματος που καλύπτουν όλους τους καταναλωτές.

Σύμφωνα με το σχέδιο της Κομισιόν, οι βασικές αρχές για τα μέτρα προβλέπουν ότι αυτά θα πρέπει να είναι καλά στοχευμένα στις ειδικές ανάγκες των καταναλωτών που θα ευνοηθούν και προσωρινού χαρακτήρα, χωρίς να παρεμβαίνουν στην καλή λειτουργία της αγοράς και να εμποδίζουν την αποτελεσματική μετάβαση προς την πράσινη οικονομία.

Ειδικότερα, τα προτεινόμενα, βραχυπρόθεσμα μέτρα είναι πέντε:

1. Παροχή ειδικών επιδομάτων στους οικονομικά ασθενέστερους, δηλαδή με εισοδηματικά κριτήρια και όχι οριζόντια, ώστε να καλύψουν τα κόστη της ενέργειας. Αν είναι δυνατόν, αυτά τα επιδόματα θα πρέπει να δοθούν εφάπαξ, ώστε να διατηρηθούν τα κίνητρα για μείωση της κατανάλωσης ενέργειας. Αυτές οι επιδοτήσεις μπορούν να χρηματοδοτηθούν από τα αυξημένα έσοδα που έχουν οι κυβερνήσεις από τις τιμές δικαιωμάτων άνθρακα, τις εισφορές και φόρους στην ενέργεια και τους περιβαλλοντικούς φόρους. Από τα δικαιώματα εμπορίας ρύπων οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα έχουν φέτος πρόσθετα έσοδα της τάξεως των 30 δισ. ευρώ.
2. Αναβολή πληρωμής λογαριασμών σε όσους καταναλωτές αντιμετωπίζουν δυσκολίες, μέτρο που έχει ήδη εφαρμοσθεί σε αρκετά κράτη μέλη, με πρώτη την Ισπανία. Οι καταναλωτές να μπορούν να εξοφλούν λογαριασμούς σε δόσεις.
3. Στήριξη επιχειρήσεων και βιομηχανιών με μέτρα που δεν θα στρεβλώνουν τον ανταγωνισμό και δεν θα οδηγούν σε κατακερματισμό της ευρωπαϊκής αγοράς.
4. Εφαρμογή της ευρωπαϊκής νομοθεσίας στην αγορά ηλεκτρισμού και εφαρμογή ανάλογων κανόνων για το αέριο. Για παράδειγμα, θα πρέπει να ενισχυθεί η δυνατότητα των καταναλωτών να αλλάζουν πάροχο, μέσω της προώθησης των δικαιωμάτων των καταναλωτών και εργαλείων σύγκρισης τιμών, προκειμένου να διευκολυνθεί η αλλαγή. Οι καταναλωτές έχουν το δικαίωμα να συγκροτούν ομάδες και να αλλάζουν μαζικά προμηθευτές.
5. Μείωση φορολογικών επιβαρύνσεων: Η Οδηγία για τη φορολογία της ενέργειας επιτρέπει στα κράτη-μέλη να εξαιρούν ή να εφαρμόζουν μειωμένο συντελεστή ηλεκτρικής ενέργειας, φυσικού αερίου, άνθρακα και στερεών καυσίμων που χρησιμοποιούνται από τα νοικοκυριά. Τα κράτη-μέλη μπορούν να θέσουν σε εφαρμογή αυτές τις απαλλαγές ή μειώσεις στο επίπεδο της φορολογίας άμεσα, μέσω διαφοροποιημένου συντελεστή ή με επιστροφή όλου ή μέρους του ποσού της φορολογίας. Επίσης, μπορούν να μειώνουν τους φόρους σε στοχευμένες πληθυσμιακές ομάδες για περιορισμένο χρόνο, να εισάγουν γενικά μέτρα προς τα ευάλωτα νοικοκυριά και να χρηματοδοτούν πολιτικές στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας με έσοδα πέραν αυτών από τους λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας.