Φέρνει αυξήσεις 43% - 68% στις επικουρικές το κεφαλαιοποιητικό σύστημα

Μεγάλες αυξήσεις επικουρικών συντάξεων, μέσω «ατομικών κουμπαράδων», υπόσχεται στους νέους εργαζόμενους το κεφαλαιοποιητικό σύστημα επικουρικής ασφάλισης που παρουσίασε σήμερα η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εργασίας, υπογραμμίζοντας ότι με το σημερινό σύστημα και την προβλεπόμενη επιδείνωση της σχέσης ασφαλισμένων συνταξιούχων θα σημειωνόταν ως το 2050 δραματική μείωση των επικουρικών συντάξεων.

Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα που έδωσε το υπουργείο Εργασίας με τη σύγκριση των επικουρικών συντάξεων με βάση τα δύο συστήματα, το ισχύον και το προτεινόμενο από την κυβέρνηση:

• Αν υποτεθεί ότι ένας εργαζόμενος αμείβεται με τον βασικό μισθό των 650 ευρώ, μετά από 40 χρόνια ασφάλισης θα λάβει με το σημερινό σύστημα επικουρική σύνταξη 153 ευρώ τον μήνα.
• Με το νέο, κεφαλαιοποιητικό σύστημα και με ένα συντηρητικό σενάριο για τις αποδόσεις των αποταμιεύσεων του ίδιου εργαζόμενου για 40 έτη (με βάση τη μέση απόδοση κεφαλαιοποιητικών συστημάτων των χωρών του ΟΟΣΑ), ο εργαζόμενος θα πάρει σύνταξη 219 ευρώ, δηλαδή θα έχει μια αύξηση 43% σε σχέση με το παλιό σύστημα.
• Με βάση τις αποδόσεις που έχουν ιστορικά (2003 - 2020) τα αποθεματικά του ΕΦΚΑ από τη διαχείριση που γίνεται μέσω του Μεικτού Αμοιβαίου Κεφαλαίου της ΑΕΔΑΚ Ασφαλιστικών Οργανισμών, το νέο κεφαλαιοποιητικό σύστημα υπολογίζεται ότι θα έδινε στον ίδιο εργαζόμενο επικουρική σύνταξη 257 ευρώ, δηλαδή θα υπήρχε μια αύξηση της τάξεως του 68%, σε σχέση με το σημερινό σύστημα.

Κωστής Χατζηδάκης και Πάνος Τσακλόγλου τόνισαν ότι το σημερινό σύστημα επικουρικής ασφάλισης θα παράγει στο μέλλον όλο και χαμηλότερες συντάξεις, καθώς η σχέση των ασφαλισμένων προς τους συνταξιούχους αναμένεται να μειωθεί από 2,5 σε 1,7 έως το 2050. Αυτό οδηγεί σε μείωση της επικουρικής σύνταξης από το 16% του μέσου μισθού σε περίπου 10%, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του υπουργείου Εργασίας.

Μάλιστα, απαντώντας στις αιτιάσεις της αντιπολίτευσης ότι η σχεδιαζόμενη ασφαλιστική μεταρρύθμιση θα προκαλέσει μεγάλη αναστάτωση χωρίς σημαντικό θετικό αποτέλεσμα, ο κ. Χατζηδάκης διερωτήθηκε χαρακτηριστικά αν δεν είναι σημαντικό αποτέλεσμα η αύξηση των συντάξεων, που μπορεί να φθάσει και το 80% με το νέο σύστημα. Κάλεσε δε όσους έχουν αντιρρήσεις να δουν αν το ίδιο μοντέλο επικουρικής ασφάλισης εφαρμόζεται στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες και να συγκρίνουν τα αποτελέσματα που φέρνει με το ελληνικό σύστημα επικουρικής ασφάλισης.

Σε πολλές χώρες του ΟΟΣΑ, όπως ανέφεραν οι δύο υπουργοί, το μεγαλύτερο μέρος του εργατικού δυναμικού καλύπτεται συμπληρωματικά από κεφαλαιοποιητικό πρόγραμμα ασφάλισης. Σε αρκετές χώρες, όπως η Σουηδία, η Φινλανδία, η Ολλανδία και η Δανία, το ποσοστό των εργαζομένων που καλύπτονται από κεφαλαιοποιητικά συνταξιοδοτικά προγράμματα ξεπερνά το 80%.

Πώς θα λειτουργήσει το νέο σύστημα

Όπως εξήγησαν οι δύο υπουργοί, κεντρικό στοιχείο του νέου συστήματος θα είναι οι «κουμπαράδες», δηλαδή οι ατομικοί αποταμιευτικοί λογαριασμοί, στους οποίους θα τηρούνται οι εισφορές κάθε ασφαλισμένου για να καλύψουν την ατομική του σύνταξη, η οποία θα υπολογίζεται με βάση το ύψος των εισφορών του στη διάρκεια του εργασιακού βίου και την απόδοση που αυτές θα έχουν μέσα από την επαγγελματική διαχείριση των αποθεματικών. Όπως σημείωσε ο Π. Τσακλόγλου, τη διαχείριση δεν θα αναλάβει η ΑΕΔΑΚ των Ασφαλιστικών Οργανισμών, αλλά ένας νέος οργανισμός επικουρικής ασφάλισης.

Στο νέο κεφαλαιοποιητικό σύστημα θα εντάσσονται υποχρεωτικά μόνο οι νέοι εργαζόμενοι, δηλαδή όσοι θα πιάσουν δουλειά από την 1η Ιανουαρίου 2022 και μετά. Υποχρέωση συμμετοχής θα έχουν όσοι εργαζόμενοι και σήμερα έχουν υποχρέωση συμμετοχής στην επικουρική ασφάλιση, δηλαδή μισθωτοί δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, δικηγόροι και μηχανικοί. Δικαίωμα ένταξης, προαιρετικά, έχουν και όσοι ασφαλισμένοι κάτω των 35 ετών το επιθυμούν και οι οποίοι δεν καλύπτονται σήμερα από την υποχρεωτική επικουρική ασφάλιση, ή ακόμη και αν καλύπτονται από το σημερινό σύστημα, αλλά προτιμούν το κεφαλαιοποιητικό. Σημειώνεται ότι δεν θα υπάρχουν διαφορές στις εισφορές ανάμεσα στα δύο συστήματα, οι οποίες θα παραμείνουν στο 6% για τους μισθωτούς και με βάση την ασφαλιστική κλάση για τους αυτοαπασχολούμενους. Το νέο σύστημα θα παρέχει διαφάνεια στον ασφαλισμένο, ο οποίος θα μπορεί ανά πάσα στιγμή να ελέγχει ηλεκτρονικά το ύψος των αποταμιεύσεών του και να διαπιστώνει πώς εξελίσσονται οι αποδόσεις.

Το κόστος της μετάβασης

Στην κριτική που ασκείται από την αντιπολίτευση και ορισμένους οικονομολόγους, περί υψηλού κόστους μετάβασης στο νέο σύστημα, το οποίο θα επιβαρύνει το δημόσιο χρέος, η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εργασίας απάντησε με δικές της εκτιμήσεις, που δείχνουν ότι η μετάβαση θα έχει σχετικά χαμηλό κόστος. Ειδικότερα, όπως τονίσθηκε,

• Το νέο σύστημα θα δημιουργήσει ως το 2070 ένα ταμειακό κενό στο παλιό Επικουρικό, λόγω απωλειών εισφορών, της τάξεως των 56 δισ. ευρώ, το οποίο «αντικρίζεται» με πρόσθετα δημοσιονομικά έσοδα ύψους 50 δισ. ευρώ, δηλαδή η καθαρή επιβάρυνση του προϋπολογισμού θα είναι 6 δισ. ευρώ έως το 2070, ή 120 εκατ. ευρώ σε ετήσια βάση κατά μέσο όρο (για την πρώτη δεκαετία η επιβάρυνση θα είναι υψηλότερη, στα 300 εκατ. ευρώ ετησίως).
• Σημειώνεται ότι, για λόγους πληρότητας, διαφάνειας και επιστημονικής τεκμηρίωσης, όπως ανακοινώθηκε, το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων ανέθεσε την εκπόνηση τριών οικονομικών μελετών των επιπτώσεων της εισαγωγής του νέου συστήματος επικουρικής ασφάλισης:  (α) στην Εθνική Αναλογιστική Αρχή αναλογιστική μελέτη,  (β) στο Ίδρυμα Οικονομικών & Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) μελέτη μακροοικονομικών επιπτώσεων και (γ) στον Οργανισμό Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους (ΟΔΔΗΧ) μελέτη βιωσιμότητας του δημοσίου χρέους. Οι μελέτες αυτές θα κατατεθούν στη Βουλή μαζί με το σχέδιο νόμου, κάτι που συμβαίνει για πρώτη φορά σε ασφαλιστικό νομοσχέδιο, όπως τονίζεται από το υπουργείο.
• Απαντώντας σε ερώτηση για την επίδραση της μεταρρύθμισης στο δημόσιο χρέος, ο κ. Τσακλόγλου ανέφερε ότι δεν είναι διαθέσιμες προβλέψεις του ΟΔΔΗΧ ως το 2070, εκτιμάται όμως από τον Οργανισμό ότι έως το 2030 η επίδραση στο χρέος θα είναι αμελητέα και έως το 2040 θα είναι πολύ μικρή.
• Σημειώνεται ότι η μετάβαση στο νέο σύστημα θα γίνει σταδιακά. Είναι χαρακτηριστικό ότι μόλις το 2045 υπολογίζεται να έχει περάσει η πλειονότητα (άνω του 50%) των ασφαλισμένων στο νέο σύστημα, ενώ το ποσοστό θα έχει ανέλθει στο 90% το 2065.

Σύμφωνα με την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εργασίας, το κόστος μετάβασης στο νέο σύστημα μπορεί να γίνει ανεκτό, όχι μόνο επειδή θα αυξηθούν οι επικουρικές συντάξεις, αλλά και επειδή εκτιμάται ότι το κεφαλαιοποιητικό σύστημα θα οδηγήσει σε αύξηση των επενδύσεων κατά 0,6% του ΑΕΠ μεσοσταθμικά ως το 2070, θα προκαλέσει αύξηση της απασχόλησης κατά 0,4% ετησίως και θα φέρει αύξηση του ΑΕΠ, σωρευτικά, έως 7% μέχρι το 2070.