Στα 6,7 δισ. ευρώ η συνεισφορά των φαρμακευτικών στο ΑΕΠ το 2019

Η πανδημία του κορονοϊού έφερε σημαντικές προκλήσεις τόσο στην παγκόσμια αγορά όσο και την φαρμακοβιομηχανία το 2020 που συνεχίζονται και το 2021, καθώς αυξήθηκαν οι δαπάνες υγείας, με τις φαρμακευτικές να επωμίζονται μεγαλύτερο βάρος ενώ στο μέλλον το δημογραφικό πρόβλημα αναμένεται να εντείνει το πρόβλημα.

Όπως αναφέρει η ετήσια έκθεση του ΙΟΒΕ «Η Φαρμακευτική Αγορά στην Ελλάδα: Γεγονότα και Στοιχεία 2020», η συνολική χρηματοδότηση για δαπάνες υγείας στην Ελλάδα το 2019 διαμορφώθηκε στα 14,4 δισ. ευρώ, που αντιστοιχεί στο 7,8% του ΑΕΠ, και υποχώρησε συνολικά κατά -33,7% την περίοδο 2010-2019, ακολουθώντας αντίθετη πορεία σε σχέση με τις Νότιες χώρες που αυξήθηκε στο ίδιο διάστημα κατά 1,7% και 17% στην ΕΕ. Από τα 14,4 δισ. ευρώ, τα 8,6 δισ. ευρώ αποτελούν τη δημόσια χρηματοδότηση και 5,8 δισ. ευρώ την ιδιωτική

Όπως αναφέρει το ΙΟΒΕ, η δημόσια χρηματοδότηση για δαπάνες υγείας μειώθηκε κατά -42,5% (-4,5% στις Νότιες χώρες, +17,4% στην ΕΕ) την ίδια περίοδο, και διαμορφώθηκε στα 8,6 δισ. ευρώ το 2019 (4,7% του ΑΕΠ). Η μείωση της δημόσιας χρηματοδότησης είχε ως αποτέλεσμα τη μετατόπιση των δαπανών για την υγεία στον ιδιωτικό τομέα, όπου οι ιδιωτικές δαπάνες υγείας ανήλθαν στο 40,8% το 2019 (28,1% στις χώρες του Νότου, 20,4% στην ΕΕ).

Ωστόσο, οι ανάγκες του πληθυσμού για δαπάνες υγείας επηρεάζονται από διάφορα δημογραφικά χαρακτηριστικά. Πιο συγκεκριμένα στην Ελλάδα παρατηρείται: υψηλό προσδόκιμο επιβίωσης (81,9 έτη υψηλότερα από το μέσο όρο των χωρών της ΕΕ 81,0 έτη για το 2018), αρνητικό πρόσημο φυσικής μεταβολής (γεννήσεις - θάνατοι) μείωση κατά 41 χιλιάδες άτομα (2019) που θα οδηγήσει σε σταδιακή μείωση του συνολικού πληθυσμού, αύξηση γηραιότερου πληθυσμού (άνω των 65 ετών) από 22,3% του συνολικού πληθυσμού το 2020 στο 33,5% το 2060.

Οι δημογραφικές αλλαγές επηρεάζουν το δείκτη γήρανσης και δείκτη εξάρτησης του πληθυσμού, με τον μισό πληθυσμό της χώρας να συντηρείται από το υπόλοιπο και την αναλογία αυτή να εμφανίζει αυξητικές τάσεις, προμηνύοντας επιδείνωση και εντονότερες πιέσεις στα ασφαλιστικά συστήματα. Το 2020 η Ελλάδα με δείκτη εξάρτησης στο 56%, δηλαδή για κάθε 2 άτομα ενεργού πληθυσμού αντιστοιχεί 1 άτομο ανενεργού πληθυσμού, ήταν κοντά στο μέσο όρο των χωρών της ΕΕ28 (56%) και το μέσο όρο των χωρών του Νότου (55%).

Η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα έχει ενισχυθεί σημαντικά, αλλά δεν είναι βέβαιο ότι αυτή μπορεί να διατηρηθεί σε υψηλά επίπεδα σε ένα περιβάλλον μακροχρόνιας ανεργίας και μείωσης του εισοδήματος.

Στα 483 εκατ. ευρώ η συμμετοχή της βιομηχανίας στη φαρμακευτική δαπάνη

Στον τομέα των δαπανών για φαρμακευτική κάλυψη, στην Ελλάδα η συνολική εξωνοσοκομειακή φαρμακευτική δαπάνη διαμορφώθηκε στα 3,9 δισ. ευρώ το 2020 (εκ των οποίων μόλις τα 2 δισ. ευρώ αποτελούν δημόσια χρηματοδότηση), ενώ η δημόσια εξωνοσοκομειακή φαρμακευτική δαπάνη υπέστη σημαντική μείωση κατά -60,8% την περίοδο 2009-2020.

Η σημαντική μείωση της συμβολής του δημοσίου τομέα στη φαρμακευτική δαπάνη είχε ως αποτέλεσμα τη μετατόπιση στον ιδιωτικό, όπου για το 2020 η συμμετοχή των ασθενών στην εξωνοσοκομειακή φαρμακευτική δαπάνη φτάνει περίπου στα 636 εκατ. ευρώ και της βιομηχανίας στα 1,3 δισ. ευρώ, ενώ στη νοσοκομειακή φαρμακευτική δαπάνη η συμμετοχή της βιομηχανίας φτάνει στα 483 εκατ. ευρώ.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η φαρμακευτική βιομηχανία συνεχίζει να καλύπτει τις ανάγκες των Ελλήνων ασθενών σε φάρμακα, μέσω των υποχρεωτικών επιστροφών, διαθέτοντας δωρεάν πάνω από 1 στα 3 φάρμακα (36%) σε εξωνοσοκομειακό και σχεδόν 1 στα 2 φάρμακα (50%) σε νοσοκομειακό επίπεδο.

Παράλληλα, το βάρος μετατοπίστηκε στον ιδιωτικό τομέα με το μεγαλύτερο μέρος αυτού να το επωμίζεται ο φαρμακευτικός κλάδος,
μέσω των υποχρεωτικών επιστροφών και εκπτώσεων (clawback & rebates) που καταβάλλει. Όσον αφορά στη δημόσια νοσοκομειακή φαρμακευτική δαπάνη, την περίοδο 2012-2015 έφτανε περίπου στα 760 εκατ. ευρώ. Από το 2016 και ύστερα με την εφαρμογή του κλειστού προϋπολογισμού μειώθηκε σημαντικά κατά -18%, με αποτέλεσμα να συμμετέχει η φαρμακοβιομηχανία με 598 εκατ. ευρώ το 2020.

Σημαντική παραμένει η αναπτυξιακή προοπτική της φαρμακοβιομηχανίας, καθώς η δαπάνη για Έρευνα και Ανάπτυξη (Ε&Α), αντιπροσωπεύει το 5% της συνολικής ιδιωτικής δαπάνης για Ε&Α στην Ελλάδα (2017), ενώ από το 2002 μέχρι και το 2020 διεξήχθησαν 3.114 κλινικές μελέτες ανεξαρτήτου τύπου και φάσης (1.800 ολοκληρωμένες). Η παραγωγή φαρμακευτικών προϊόντων σε αξία το 2019 ανήλθε σε 1,4 δισ. ευρώ, ενώ η προστιθέμενη αξία στα 1,2 δισ. ευρώ (6,6% μερίδιο στον κλάδο της μεταποίησης).

Οι απασχολούμενοι στην παραγωγή φαρμακευτικών προϊόντων και σκευασμάτων ξεπέρασαν τα 23,3 χιλ. άτομα το 2020, με το 57,1% των απασχολούμενων να είναι πανεπιστημιακής εκπαίδευσης (για το 2018). Σημαντικός είναι και ο ρόλος του φαρμακευτικού κλάδου στο συνολικό εξωτερικό εμπόριο, καθώς οι εξαγωγές φαρμακευτικών προϊόντων ανήλθαν το 2020 σε 2,9 δισ. ευρώ και αντιστοιχούν στο 9,4% του συνόλου των ελληνικών εξαγωγών όλων των αγαθών για το 2020.

Το ΙΟΒΕ προχώρησε επίσης σε μια νέα εκτίμηση του οικονομικού αποτυπώματος του κλάδου του φαρμάκου στην ελληνική οικονομία. Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες εκτιμήσεις του, η συνολική συνεισφορά του κλάδου του φαρμάκου σε όρους ΑΕΠ εκτιμάται σε 6,7 δισ. ευρώ (3,6% του ΑΕΠ) το 2019. Έτσι, για κάθε 1 ευρώ προστιθέμενης αξίας των εταιρειών που δραστηριοποιούνται στον κλάδο του φαρμάκου, δημιουργούνται άλλα 3,3 ευρώ στο σύνολο της ελληνικής οικονομίας. Σε όρους απασχόλησης, η συνολική συνεισφορά εκτιμάται σε 153 χιλ. θέσεις εργασίας (ή 3,9% της συνολικής απασχόλησης). Δηλαδή, κάθε θέση εργασίας στον κλάδο του φαρμάκου υποστηρίζει άλλες 3 ισοδύναμες θέσεις πλήρους απασχόλησης συνολικά στην οικονομία. Τέλος, η επίδραση στα φορολογικά έσοδα από τη δραστηριότητα του κλάδου φαρμάκου εκτιμάται περίπου στα 2 δισ. ευρώ.

Οι 7 προτάσεις της φαρμακοβιομηχανίας

Στην ομιλία του ο Πρόεδρος του ΣΦΕΕ, κ. Ολύμπιος Παπαδημητρίου, σημείωσε: «Ο κλάδος του φαρμάκου είναι ένας κλάδος στρατηγικής σημασίας για τη χώρα μας με ισχυρό οικονομικό αποτύπωμα. Τα σημαντικά βήματα που έγιναν την προηγούμενη περίοδο για την ενίσχυση της βιωσιμότητας του κλάδου μας, είναι απαραίτητο να συνεχιστούν, αφενός γιατί χρειαζόμαστε περισσότερη προβλεψιμότητα, αφετέρου διότι η λύση στα προβλήματα που ανέδειξε η πανδημία περιλαμβάνει αναμφίβολα έναν εύρωστο φαρμακευτικό κλάδο που θα είναι στυλοβάτης στη διασφάλιση της καλής δημόσιας υγείας. Η εξάλειψη των καθυστερήσεων στην είσοδο νέων φαρμάκων στη χώρα πρέπει να συνεχιστεί, ενώ είναι ακόμη πιο σημαντικό να ολοκληρωθούν σημαντικές δομικές μεταρρυθμίσεις που λιμνάζουν για χρόνια».

Έχουμε καταθέσει στην κυβέρνηση από τον Ιούνιο του 2020 ρεαλιστικές και τεκμηριωμένες προτάσεις που συμπυκνώνονται σε 7 πυλώνες δράσεων:

1. Επαναπροσδιορισμός της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης και συνυπευθυνότητα φαρμακοβιομηχανίας με την Πολιτεία.
2. Αύξηση αποτελεσματικότητας των δαπανών Υγείας, ολοκλήρωση μεταρρυθμίσεων, ενίσχυση ΠΦΥ.
3. Αναθεώρηση του μηχανισμού των υποχρεωτικών επιστροφών.
4. Ενίσχυση της πρόσβασης των ασθενών σε καινοτόμες θεραπείες.
5. Προώθηση επενδύσεων, με την ενίσχυση των κινήτρων για παραγωγικές επενδύσεις και επενδύσεις σε κλινικές μελέτες, Data Centers και ενίσχυση συνεργασιών διεθνών και ελληνικών επιχειρήσεων.
6. Ενίσχυση εποπτείας συστήματος και αξιοποίηση ψηφιακών δυνατοτήτων.
7. Προώθηση κοινωνικής και ηθικής Ευθύνης.

Πρόσθεσε πως «ο δρόμος προς το μέλλον πρέπει να στηριχτεί σε μια διμερή συμφωνία φαρμακοβιομηχανίας-πολιτείας που θα εγγυηθεί την απαιτούμενη προβλεψιμότητα και τελικά τη βιωσιμότητα του κλάδου. Τέτοιες συμφωνίες (Μνημόνια Συνεργασίας) αποτελούν ευρέως διαδεδομένη πρακτική στην Ευρώπη και διευκολύνουν τη διμερή συνεργασία. Οι δεσμεύσεις που συμπεριλήφθηκαν στο πλάνο ανάκαμψης και ανασυγκρότησης της χώρας, το οποίο πολύ πρόσφατα εγκρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αποτελούν ένα σημαντικό πρώτο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση».