«Έκρηξη» των φορολογικών εσόδων χωρίς να αυξηθούν οι συντελεστές

Με την υπόθεση για άλμα της κατανάλωσης και των εισοδημάτων λόγω του ισχυρού αναπτυξιακού κύκλου, η κυβέρνηση προσδοκά επιπλέον έσοδα 12,145 δισ. ευρώ έως το 2025 με βασικές πηγές τον φόρο εισοδήματος και τους φόρους σε αγαθά και υπηρεσίες, ενώ σε συνδυασμό με την απόσυρση των μέτρων στήριξης βάζει τον πήχη του πρωτογενούς πλεονάσματος στο 3,7% του ΑΕΠ το 2025, ποσοστό που ξεπερνά ακόμα και τις δεσμεύσεις προς τους θεσμούς, που προβλέπουν πλεόνασμα 2,2% μετά το 2022. Πάντως το ΑΕΠ σε τρέχουσες τιμές προβλέπεται να επιστρέψει στα επίπεδα του 2019 το 2023.

Από την ανάλυση των βασικών μεγεθών, όπως αποτυπώνονται στο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2022-2025, προκύπτουν τα εξής:

• Φορολογία εισοδήματος. Προβλέπεται εντυπωσιακή αύξηση των εσόδων από τον φόρο εισοδήματος για νοικοκυριά και επιχειρήσεις σε ποσοστό 18,1% το 2025 συγκριτικά με το 2019, με επιπλέον εισπράξεις ύψους 3,250 δισ. ευρώ, καθώς από τα 17,932 δισ. ευρώ θα διαμορφωθούν στα 21,182 δις. ευρώ. Η μεγαλύτερη αύξηση αναμένεται το 2023, αφού εκτιμάται ότι ότι τα επιπλέον έσοδα σε σχέση με το προηγούμενο έτος θα φθάσουν τα 2,359 δισ. ευρώ ενώ η μεταβολή για τα υπόλοιπα έτη κινείται στο 1,5 δισ. ευρώ. Σύμφωνα με στελέχη του υπουργείου Οικονομικών η ενίσχυση των εσόδων στηρίζεται αποκλειστικά στην πρόβλεψη για υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης της οικονομίας και σε καμία περίπτωση δεν υποκρύπτει πρόσθετες επιβαρύνσεις μέσω αλλαγών στα κλιμάκια και τους συντελεστές του ισχύοντος φορολογικού καθεστώτος. Ωστόσο, παραμένει ερώτημα αν θα υπάρξουν παρεμβάσεις για μείωση της φορολογίας στα εισοδήματα κυρίως για τους μισθωτούς που σηκώνουν τα μεγαλύτερο βάρος. Επίσης ένα από τα ζητούμενα είναι αν θα μονιμοποιηθεί η κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης και αν το μέτρο θα διευρυνθεί. 
• Φόροι σε αγαθά και υπηρεσίες. Με ρυθμό αύξησης 16,7%, οι επιπλέον εισπράξεις το 2025 συγκριτικά με το 2019 υπολογίζονται στα 3,8 δισ. ευρώ από 22,809 σε 26,611 δισ. ευρώ με «χρονικό σημείο καμπής» το 2022 οπότε τα έσοδα θα αυξηθούν κατά 2,365 δις. ευρώ, καθώς αναμένεται ρυθμός ανάπτυξης πάνω από 6%.
• Φόροι Περιουσίας. Τα έσοδα θα παραμείνουν σχεδόν «παγωμένα» με οριακή μείωση κατά 221 εκ. ευρώ το 2025, πράγμα που δείχνει ότι η συνολική επιβάρυνση των ιδιοκτητών ακινήτων από τον ΕΝΦΙΑ δεν θα μεταβληθεί και ότι το πλεόνασμα που θα προκύψει από την αύξηση των αντικειμενικών τιμών των ακινήτων το 2022 θα χρησιμοποιηθεί για την απόσβεση επιβαρύνσεων, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι κάποιοι δεν θα πληρώσουν αυξημένο φόρο. Σημειώνεται ότι το οικονομικό επιτελείο έχει προαναγγείλει παρεμβάσεις στο σύστημα υπολογισμού του ΕΝΦΙΑ  για να αναχαιτισθούν οι αυξήσεις στα ακίνητα χαμηλής και μεσαίας αξίας.
• Ασφαλιστικές εισφορές. Εκτιμάται ότι θα αυξηθούν κατά 7% ή, σε απόλυτους αριθμούς, κατά 1,555 δισ. ευρώ με αποτέλεσμα το 2025 να ανέλθουν στα 23,856 δισ. ευρώ έναντι 22,301 δισ. ευρώ που ήταν το 2019. Κι αυτό παρά το γεγονός ότι ήδη οι εισφορές εργαζομένων και εργοδοτών έχουν μειωθεί κατά σχεδόν τέσσερις ποσοστιαίες μονάδες και η κυβέρνηση υπόσχεται περαιτέρω πτώση τους τα επόμενα χρόνια.  
• Πραγματικές αμοιβές προσωπικού. Το μισθολογικό κόστος του Δημοσίου δεν θα παρουσιάσει σημαντικές μεταβολές. Το 2025 το κονδύλι για τις αμοιβές θα ανέλθει στα 19,201 δισ. ευρώ από 17,593 δις. ευρώ το 2019 δηλαδή θα αυξηθεί κατά 1,608 δισ. ευρώ, πράγμα που δείχνει ότι δεν αναμένονται ανατροπές στο ύψος των αποδοχών στο Δημόσιο και στον αριθμό των υπαλλήλων.  
• Κοινωνικές παροχές. Δεν θα ακολουθήσουν τον ρυθμό μεγέθυνσης του ΑΕΠ, καθώς μειώνονται στο 19,2% το 2025 του ΑΕΠ από 21,4% το 2019. Ωστόσο, το κονδύλι σε απόλυτα ποσά θα αυξηθεί κατά 2,427 δισ. ευρώ και θα διαμορφωθεί στα 41,706 δισ. ευρώ έναντι 39,279 δισ. ευρώ
• Μεταβιβάσεις και επιδοτήσεις. Καταγράφεται ραγδαία συρρίκνωση κατά 10,184 δισ. ευρώ το επόμενο έτος λόγω της απόσυρσης των μέτρων στήριξης σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις για την αντιμετώπιση των οικονομικών επιπτώσεων από την πανδημία. Το 2025 η δημόσια δαπάνη θα βρίσκεται στα ίδια σχεδόν επίπεδα με το 2019 τόσο ως ποσοστό του ΑΕΠ όσο και σε απόλυτα ποσά. Οι επιδοτήσεις θα μειωθούν κατά 6,759 δισ. ευρώ το 2022 καθώς από τα 8,758 δισ. ευρώ φέτος θα συμπιεστούν στα 1,999 δισ. ευρώ, ενώ οι οι τρέχουσες και κεφαλαιακές μεταβιβάσεις θα κάνουν βουτιά 3,425 δις. ευρώ και θα ανέλθουν στα 3,891 δισ. ευρώ από 7,316 δισ. ευρώ φέτος.
• Επενδυτικές δαπάνες. Το Ταμείο Ανάκαμψης πυροδοτεί εκρηκτική άνοδο, με το ρυθμό αύξησης να απογειώνεται στο 88,4% και το ύψος των δαπανών για επενδύσεις να διπλασιάζεται το 2025 σε σχέση με το 2019, στα 11,525 δισ. ευρώ από 6,116 δισ. ευρώ δηλαδή κατά 5,409 δισ. ευρώ. Το μεγάλο άλμα εκτιμάται ότι θα γίνει το επόμενο έτος, με τις επενδυτικές δαπάνες να ανεβαίνουν στα 11,270 δισ. ευρώ από 8,107 δισ. ευρώ φέτος. 

Στην έκθεση του Δημοσιονομικού Συμβουλίου για το Μεσοπρόσθεσμο επισημαίνεται ότι τόσο τα έσοδα όσο και οι δαπάνες αναμένεται να αυξηθούν λιγότερο σε σχέση με το ονομαστικό ΑΕΠ, με αποτέλεσμα τα έσοδα ως ποσοστό του ΑΕΠ να περιοριστούν σε 44,9% το 2025 έναντι 46,5% το 2019 και οι δαπάνες σε 43,4% το 2025 έναντι 45,3% το 2019. Επίσης σημειώνεται ότι η επίτευξη των μακροοικονομικών και δημοσιονομικών προβλέψεων στηρίζεται στην παραδοχή ότι η πανδημία είναι πλέον υπό έλεγχο και δεν θα απαιτηθούν νέα μέτρα περιορισμού της οικονομικής δραστηριότητας. Τυχόν αναζωπύρωση της πανδημίας από το φθινόπωρο θα οδηγήσει αναπόφευκτα σε δυσμενέστερη πρόβλεψη των μακροοικονομικών και δημοσιονομικών μεγεθών.

Περαιτέρω, κρίσιμο στοιχείο για την απρόσκοπτη υλοποίηση του μακροπρόθεσμου δημοσιονομικού σχεδιασμού είναι η επαλήθευση του μακροοικονομικού σεναρίου περί ισχυρής και αδιατάρακτης ανάκαμψης για μια πενταετία, ενώ κρίσιμα είναι και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της αναπτυξιακής διαδικασίας ούτως ώστε να διασφαλιστεί η μακροχρόνια διατήρησή της.