Η σταδιακή πορεία επιστροφής στην κανονικότητα θα ξεκινήσει από το δεύτερο εξάμηνο 2021, σύμφωνα με ο πρόεδρο της Grant Thornton Greece, κ. Νίκος Καραμούζης. Ο κ. Καραμούζης, σε ομιλία του σε διαδικτυακή συζήτηση της ΕΣΕΕ επεσήμανε επιπλέον ότι το ΑΕΠ της Ελλάδας θα συρρικνωθεί κοντά στα 30 δις ευρώ πριν αρχίσει η ανάκαμψη της οικονομίας.
Ακολουθεί η ομιλία του κ. Καραμούζη:
Συμπληρώνουμε ένα χρόνο που ζούμε την περιπέτεια με την πανδημία και τον Covid-19.
Eκτιμώ ότι από το δεύτερο εξάμηνο του 2021, η πανδημία θα τεθεί υπό έλεγχο και θα αρχίσει η σταδιακή επιστροφή της οικονομίας και κοινωνίας στην κανονικότητα.
Οι αρνητικές οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις και το κόστος της πανδημίας είναι σημαντικές, τις ζούμε καθημερινά, ενώ παράλληλα σημειώνονται μονιμότερες αλλαγές και διαρθρωτικοί μετασχηματισμοί στην εγχώρια και διεθνή οικονομική δομή και αρχιτεκτονική (π.χ. επιτάχυνση της εργασίας από το σπίτι, των ηλεκτρονικών συναλλαγών και του εμπορίου, και την εσωτερικοποίηση της εφοδιαστικής αλυσίδας σε κάθε χώρα).
Με απλά λόγια, εκτιμώ ότι όταν όλα τελειώσουν με την πανδημία, θα ξεκινήσουμε τη σταδιακή πορεία επιστροφής στην κανονικότητα από το δεύτερο εξάμηνο 2021, αλλά με σημαντικά δυσμενέστερα δεδομένα εκκίνησης σε σχέση με το τέλος του 2019. Συνοπτικά, να αναφερθώ στη μεγάλη εικόνα με λίγους αριθμούς:
- Το δημόσιο χρέος θα επιβαρυνθεί με τουλάχιστον € 35δις, ξεπερνώντας το 210% του ΑΕΠ στο τέλος του Q1 2021. Κύρια πηγή επιβάρυνσης τα δημοσιονομικά μέτρα στήριξης επιχειρήσεων και νοικοκυριών ύψους € 27δις και η δραματική μείωση των δημοσιονομικών εσόδων λόγω της ύφεσης.
- ο ΑΕΠ θα συρρικνωθεί κατ’ εκτίμηση μου κοντά στα € 30δις πριν αρχίσει η ανάκαμψη της οικονομίας.
- Ο ιδιωτικός επιχειρηματικός τομέας θα επιβαρυνθεί με επιπρόσθετες υποχρεώσεις, ύψους κατ’ εκτίμηση € 16δις, όπου συμπεριλαμβάνονται νέα δάνεια €8δις, επιστρεπτέα προκαταβολή € 4-5δις (υποθέτω 50% διαγραφή επιστρεπτέας προκαταβολής) και € 8.3δις συνολικά από αναστολή πληρωμής φόρων, ασφαλιστικών εισφορών, τόκων και χρεολυσίων, σύνολο.
Να σημειωθεί ότι τα μέτρα στήριξης των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών δούλεψαν θετικά, απέτρεψαν δηλαδή μια κατάρρευση της οικονομίας. Δεν είναι τυχαίο ότι για το 2020 είχαμε μεγαλύτερο αριθμό έναρξης νέων επιχειρήσεων και μικρότερο αριθμό λουκέτων επιχειρήσεων, σε σύγκριση με το 2019.
Να επιβεβαιώσουμε εδώ αυτό που όλοι γνωρίζετε : το λιανικό εμπόριο και η εστίαση είναι οι κορυφαίες δραστηριότητες στην απασχόληση στον ιδιωτικό τομέα στην Ελλάδα.
Από τα δημοσιευμένα στοιχεία στην Εργάνη, 279.329 ιδιωτικές επιχειρήσεις απασχολούν σήμερα με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου, 2.051.025 εργαζόμενους. Το λιανικό εμπόριο απασχολεί το 13,39% του συνόλου των ιδιωτών εργαζομένων, η εστίαση το 10,87% και το χονδρικό εμπόριο το 9,6%. Συνολικά οι τρεις κλάδοι απασχολούν το 30,6% του συνόλου της απασχόλησης στον ιδιωτικό τομέα στην Ελλάδα.
Χρηματοδότηση του εμπορίου των μικρών επιχειρήσεων & επαγγελματιών. Τα υπόλοιπα των χρηματοδοτήσεων του τραπεζικού τομέα (ΤΕ), όσον αφορά το εμπόριο κυμαίνονται σήμερα κοντά στα € 15,5δις και τα υπόλοιπα χρηματοδοτήσεων προς τους ελεύθερους επαγγελματίες, αγρότες, ατομικές επιχειρήσεις κυμαίνονται κοντά στα € 8,6δις, σύνολο € 24,1δις (32% του συνόλου των χρηματοδοτήσεων ή 12,8% του ΑΕΠ το 2019).
Τα παραπάνω ποσά δεν είναι υπερβολικά ως προς το ΑΕΠ και τον οικονομικό ρόλο των συγκεκριμένων κλάδων και δεν σηματοδοτούν υπερχρέωση. Αλλά οι τράπεζες παραμένουν επιφυλακτικές ως προς τη χρηματοδότηση των μικρών επιχειρήσεων και των επαγγελματιών λόγω της ισχυρής τάσης αποφυγής ανάληψης κινδύνων υπό την επήρεια του γεγονότος, ότι οι μη εξυπηρετούμενες υποχρεώσεις στις παραπάνω κατηγορίες δανείων ήταν πολύ υψηλές στο παρελθόν, πάνω από 50% του συνόλου, όπως επιβεβαιώνει και το σημείωμα του Ινστιτούτου Εμπορίου και Υπηρεσιών της ΕΣΕΕ.
Όσον αφορά το ύψος και τη διαμόρφωση του ληξιπρόθεσμου ιδιωτικού χρέους, το Ινστιτούτο Εμπορίου και Υπηρεσιών της ΕΣΕΕ το υπολογίζει σε € 233,7δις (με €183.4δις ΑΕΠ 2019).
Κάποιες βασικές παρατηρήσεις :
Οι τράπεζες έχουν σχηματίσει προβλέψεις για επισφαλή δάνεια στην Ελλάδα ύψους κοντά στα € 35δις.
Θα πρέπει οι τράπεζες να αξιοποιήσουν σύντομα το παραπάνω απόθεμα για την απομείωση των υποχρεώσεων ιδιωτών, στο πλαίσιο βιώσιμων ρυθμίσεων και αναδιαρθρώσεων των ληξιπρόθεσμων οφειλών επιχειρήσεων και νοικοκυριών. Επί της ουσίας, με βάση τ’ ανωτέρω, το ιδιωτικό χρέος πληρωτέο είναι μικρότερο κατά € 35δις και η ταχύτατη χρήση των υφιστάμενων προβλέψεων που έχουν σχηματιστεί, έχει μηδενικό κοινωνικό και οικονομικό κόστος, εκτός των πιθανών προβλημάτων κεφαλαιακής επάρκειας των τραπεζών που μπορεί να προκαλέσει αυτή την επιτάχυνση χρήση τους.
Στον παραπάνω πίνακα, το ύψος των ληξιπρόθεσμων οφειλών σε Εφορία και Ασφαλιστικά Ταμεία, είναι φουσκωμένα με απαιτήσεις που ουδέποτε θα εισπραχθούν (π.χ. οφειλές από εταιρείες που έχουν κλείσει ή χρεοκοπήσει ή προς χρεοκοπημένες κρατικές επιχειρήσεις). Στο πλαίσιο αυτό, η ΑΑΔΕ εκτιμά επίσης ότι το πραγματικό ληξιπρόθεσμο υπόλοιπο είναι όσον αφορά τις οφειλές προς το Δημόσιο σε € 83,6δις, ήτοι € 24 δις μικρότερο. Κατά τη γνώμη μου, το ενεργό και εισπράξιμο ληξιπρόθεσμό υπόλοιπο υποχρεώσεων ιδιωτών στις παραπάνω κατηγορίες είναι σημαντικά μικρότερο των € 233.7 δις. Άρα, είναι θέμα πολιτικής να τολμήσει το Δημόσιο να μελετήσει και με αξιοποίηση εξειδικευμένων συμβούλων, να διαγράψει τις μη εισπράξιμες απαιτήσεις, (το θέμα που πιθανά θα προκύψει είναι το πως αυτή η πρωτοβουλία επιδρά στο δημόσιο χρέος).
Επιπλέον, το Δημόσιο οφείλει να κάνει γενναίες ρυθμίσεις και απομειώσεις απαιτήσεων σε περιπτώσεις βιώσιμων σχεδίων εξυγίανσης, οφειλών νοικοκυριών και επιχειρήσεων, επί τη βάση του νομικού πλαισίου, σε συνεργασία με άλλους πιστωτές επιχειρήσεων και νοικοκυριών, ιδιαίτερα αν οι απαιτήσεις δεν καλύπτονται με εμπράγματες εξασφαλίσεις ουσίας. Π.χ. στις πάνω από 100 αποφάσεις των δικαστηρίων σε σχέση με την εφαρμογή του νόμου 106 για την εξυγίανση επιχειρήσεων, το Δημόσιο τοποθετήθηκε αρνητικά σχεδόν σε όλες τις ρυθμίσεις, ενώ πρόσφατα δέχεται στο ίδιο νομικό πλαίσιο, μόνο πολύμηνες ρυθμίσεις των οφειλών σε βάθος χρόνου.
Άρα, είναι κρίσιμο θέμα πολιτικής η αποδοχή από το Δημόσιο της πρακτικής διαγραφών ληξιπρόθεσμων απαιτήσεων στο πλαίσιο της ισχύουσας νομοθεσίας εξυγίανσης νοικοκυριών και επιχειρήσεων, σε αναλογία με τους υπόλοιπους πιστωτές. Επιπροσθέτως, να προχωρήσει σε γενναίες μακροχρόνιες ρυθμίσεις οφειλών για τους λοιπούς βιώσιμους οφειλέτες σε κλάδους που αποδεδειγμένα η κρίση έχει επηρεάσει αρνητικά.
Η νέα διαδικασία εξυγίανσης και ο νέος πτωχευτικός νομός υπερχρεωμένων νοικοκυριών και επιχειρήσεων που εγκρίθηκε πρόσφατα, προσφέρει σε οφειλέτες σε δυσκολία ή αδυναμία πληρωμής μια δεύτερη ευκαιρία, δυνατότητα εξωδικαστικού διακανονισμού των υποχρεώσεων ή και την εξυγίανση της επιχείρησης ή του νοικοκυριού, μέσω της νομικής διαδικασίας εξυγίανσης. Επίσης, τράπεζες και ΔΕΚΟ προσφέρουν στους συνεργαζόμενους οφειλέτες με ληξιπρόθεσμες οφειλές τη δυνατότητα ρύθμισης τους. Το κρίσιμο εδώ είναι να παραδεχτούμε ότι για την οριστική εξυγίανση υπερδανεισμένων νοικοκυριών ή επιχειρήσεων, μια σημαντική προϋπόθεση είναι να γίνονται βιώσιμες ρυθμίσεις και αναδιαρθρώσεις και απομειώσεις οφειλών, αλλά είναι επίσης καθοριστική και η συμμετοχή του οφειλέτη στην προσπάθεια εξυγίανσης των οικονομικών του, συνεργαζόμενους με τους πιστωτές, με δικούς του τυχόν πόρους, με ρευστοποίηση άλλων δικών του περιουσιακών στοιχείων, μέσω της συγχώνευσης της εταιρείας του με άλλη υγιέστερη εταιρεία, με την αποδοχή συμμετοχής στρατηγικού επενδυτή στο κεφάλαιο της εταιρίας.
Αλλά επιπροσθέτως, η οριστική αντιμετώπιση της υπερχρέωσης επιχειρήσεων και νοικοκυριών δεν μπορεί να γίνει μόνο με ρυθμίσεις και απομειώσεις υποχρεώσεων. Μην έχουμε αυταπάτες. Χρειάζονται να αξιοποιηθούν αποτελεσματικά τα νέα επενδυτικά κεφαλαία και η διαθέσιμη ρευστότητα σήμερα στην αγορά. Χρειαζόμαστε, όμως, και μία μακρά περίοδο υψηλών και διατηρήσιμων ρυθμών ανάπτυξης της οικονομίας. Το τελευταίο είναι απαραίτητο για να γίνει το χρέος βιώσιμο και εξυπηρετήσιμο να δημιουργηθούν με ταχύτητα νέα εισοδήματα, κέρδη, αυξανόμενος τζίρος, ανατίμηση της αξίας των ενυπόθηκων εξασφαλίσεων, εξαγωγές, επενδύσεις, απασχόληση.
Αυτή είναι η βασική οικονομική πρόκληση της κυβέρνησης και όλων μας για την επόμενη μέρα.
Δηλαδή το πως η χώρα μας μετά την πανδημία θα μπορέσει να οργανώσει μία άνευ προηγουμένου επενδυτική και οικονομική άνοιξη, υψηλών ρυθμών ανάπτυξης (>3%) για την επόμενη δεκαετία, ώστε να μετριάσει τις αρνητικές επιπτώσεις της κρίσης και να μεγιστοποιήσει τα οφέλη από τις μεγάλες αλλαγές που συντελούνται διεθνώς με την ψηφιοποίηση και τη νέα τεχνολογία, τη στροφή στην πράσινη ανάπτυξη και την κυκλική οικονομία και την ανάπτυξη των νεών αγορών της Άπω Ανατολής».
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
