Στις τελευταίες θέσεις κατατάσσεται η Αθήνα πανευρωπαϊκά σε επίπεδο προοπτικών της αγοράς ακινήτων για το 2021 μαζί με την Μόσχα, το Όσλο, το Εδιμβούργο, την Κωνσταντινούπολη και τη Βουδαπέστη. Ειδικότερα, στην 18η έκδοση της έκθεσης «Emerging Trends in Real Estate-Europe», που δημοσιεύουν από κοινού η PwC και το Urban Land Institute (ULI) η Αθήνα καταλαμβάνει την 28η θέση, ανάμεσα σε 31 πόλεις, γεγονός που εκτός των άλλων καταδεικνύει το πόσο η πανδημία, καταστρέφοντας τον τουρισμό, έχει επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό και την αγορά ακινήτων, ιδιαίτερα σε χώρες, όπως η Ελλάδα, που στηρίζονται στο συγκεκριμένο κλάδο.
Ωστόσο, στελέχη του παγκόσμιου real estate στο πλαίσιο της έκθεσης «Emerging Trends in Real Estate-Europe» εμφανίζονται αισιόδοξα για την προοπτική της αγοράς της Αθήνας τονίζοντας πως «στην Ελλάδα και στην Αθήνα βρίσκεται σε εξέλιξη μια αργή ανάκαμψη». Ενδεικτική των προσδοκιών είναι δήλωση αναλυτή, o οποίος αναφερόμενος στην επένδυση στον χώρο του πρώην αεροδρομίου στο Ελληνικό επισημαίνει ότι «το ξεμπλοκάρισμα αυτής της επένδυσης θα προσελκύσει το ενδιαφέρον και άλλων επενδυτών».
Ενδεικτικό και του «παγώματος» της αγοράς λόγω της πανδημίας είναι ότι δεν αναμένεται το 2021 καμία αλλαγή σε ενοίκια και τιμές ακινήτων ενώ η ίδια έκθεση για το 2020 προέβλεπε ότι η Αθήνα θα σημειώσει τις μεγαλύτερες αυξήσεις συγκριτικά με 31 πόλεις της Ευρώπη, με την αλλαγή χρήσης (repurposing) των ακινήτων να αναδεικνύεται, στην προηγούμενη έκθεση, ως η πιο δημοφιλής τάση της αγοράς.
Το Βερολίνο κέρδισε την κορυφή των πόλεων προτίμησης για την προοπτική τους το 2021, με τους επενδυτές να ενθαρρύνονται από την σχετικά ισχυρή επίδοση της Γερμανίας στην αντιμετώπιση του Covid-19. Συνεχίζεται, επίσης, η στήριξη προς σταθερές αξίες, όπως το Λονδίνο και το Παρίσι λόγω των μακροπρόθεσμων προοπτικών τους, ενώ συνολικά η φετινή έκθεση αντανακλά την επιφυλακτικότητα αλλά και τις ευκαιρίες που χαρακτηρίζουν την αγορά, με εστίαση στις πόλεις που θεωρείται ότι συνδυάζουν υψηλή ρευστότητα στις συναλλαγές και σταθερότητα.
Κερδισμένοι και χαμένοι το 2021
Στις τάσεις της επόμενης χρονιάς φαίνεται πως κεντρικοί χώροι γραφείων, υπηρεσίες logistics και ενοικιαζόμενες κατοικίες παραμένουν υψηλά στις προτιμήσεις αναφορικά με επενδύσεις, ανάπτυξη και συνολική απόδοση, ενώ ταυτόχρονα άλλοι τομείς, όπως είναι τα ξενοδοχεία και τα εμπορικά κέντρα αντιμετωπίζουν δυσκολίες.
Σύμφωνα με την Σοφία Αθανασοπούλου, Director, Advisory, PwC Greece «η τάση της τηλεργασίας ήρθε για να μείνει, με βάση το 91% των ερωτηθέντων, ενώ η αλλαγή χρήσης (repurposing) παραμένει τάση που θα επηρεάσει την αγορά ακινήτων τα επόμενα 3-5 έτη, εστιάζοντας πλέον στον τομέα γραφείων και εμπορικών χώρων. Μάλιστα, 47% των ερωτηθέντων θεωρεί ότι η ανακατασκευή είναι ο ελκυστικότερος τρόπος αγοράς prime assets, τα οποία σε κάθε περίπτωση κρίνονται υπερτιμημένα για το 41% των ερωτηθέντων. Μακροπρόθεσμα, τη μεγαλύτερη επίπτωση στον τομέα των ακινήτων αναμένεται να έχουν η κλιματική αλλαγή και γενικότερα η υλοποίηση στρατηγικών που συνδέονται με το περιβάλλον».
«Η αγορά ακινήτων της Ευρώπης βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή, καθώς γίνεται προσπάθεια να προσδιοριστεί ο μελλοντικός ρόλος της στην κοινωνία, ενώ αντιμετωπίζει τις προκλήσεις της πανδημίας και τη συνεχιζόμενη αβεβαιότητα που αυτή δημιουργεί» σχολιάζει η Lisette van Doorn, CEO του ULI Europe.
Σύμφωνα με τη μελέτη παρότι η αγορά ακινήτων παραμένει ελκυστική για τους επενδυτές, σήμερα περνάει μια περίοδο επιβράδυνσης, που ωστόσο συμπίπτει με μακροπρόθεσμες διαρθρωτικές αλλαγές στην αγορά ακινήτων. Το μεγαλύτερο χτύπημα φαίνεται πως θα το δεχτούν τα ακίνητα που προορίζονται για χρήση λιανεμπορίου και γραφείων, καθώς τώρα μεγάλο ζήτημα προκύπτει από την αβεβαιότητα είσπραξης των ενοικίων κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Οι επενδυτές αναγκάζονται να αξιολογήσουν το λειτουργικό κίνδυνο των ενοίκων, ενώ εστιάζουν ταυτόχρονα στα πλεονεκτήματα της ίδιας διαχείρισης των ακινήτων για να διασφαλίσουν το εισόδημα τους.
Στον αντίποδα, τα data centers, οι πύργοι επικοινωνίας, οι οπτικές ίνες και τα ακίνητα για χρήση logistics συγκαταλέγονται στους «κερδισμένους» της πανδημίας. Επίσης, πολλοί κατασκευαστές και επενδυτές σπεύδουν να ενημερωθούν για τις βιοεπιστήμες, κλάδο εξειδικευμένο, αλλά με ισχυρές προοπτικές λόγω των μακροπρόθεσμων δημογραφικών τάσεων. Οι επενδυτές στρέφονται σε πιο ασφαλή καταφύγια, επενδύοντας σε υγεία και κατοικία ως άμεσο αποτέλεσμα της πανδημίας.
Οι εγχώριοι επενδυτές θα έρθουν στο προσκήνιο το 2021, λόγω των αυστηρών περιορισμών στα ταξίδια ανάμεσα σε ηπείρους για τους επενδυτές της Βόρειας Αμερικής και της Μέσης Ανατολής. Η πλειοψηφία (53%) των ερωτηθέντων για την έρευνα αναμένει ότι οι επενδυτές από την Ασία, που θεωρούνται ότι ανακάμπτουν πρώτοι από την πανδημία του Covid-19, θα αυξήσουν τις επενδύσεις τους στην Ευρώπη το 2021, αν και το ποσοστό αυτό είναι σημαντικά χαμηλότερο από τα προηγούμενα χρόνια. Το ένα τρίτο περιμένει από τους Ευρωπαίους επενδυτές να αυξήσουν τις επενδύσεις τους την επόμενη χρονιά, ενώ μια μικρή πλειοψηφία αναμένει ότι θα διατηρηθούν σταθερές.