Υψηλά ποσοστά ανεργίας και χαμηλά ποσοστά σε θέσεις ευθύνης: οι γυναίκες, παρά τις προσπάθειες, φαίνεται ότι βρίσκονται ακόμα μακριά από τον στόχο της ισότητας στον εργασιακό στίβο. Στην Ελλάδα, μόλις λίγους μήνες μετράει το μέτρο της ποσόστωσης 25% για τη συμμετοχή των γυναικών στα Δ.Σ. των εισηγμένων εταιρειών που ψηφίστηκε στις 17 Ιουλίου ως μέρος του νέου νόμου για την Εταιρική Διακυβέρνηση, αποτελώντας ένα πολύ σημαντικό βήμα για την περαιτέρω προώθηση των γυναικών σε θέσεις ευθύνης. Ποια είναι όμως η σημερινή εικόνα των γυναικών στις επιχειρήσεις στη χώρα μας;
Σύμφωνα με το Εθνικό Επιμελητηριακό Δίκτυο Ελληνίδων Γυναικών Επιχειρηματιών μόνο το 24% των επιχειρήσεων στη χώρα μας διοικείται από γυναίκες και το ποσοστό αυτό μειώνεται κατά 50% όταν πρόκειται για τη συμμετοχή των γυναικών στα Διοικητικά Συμβούλια και στις θέσεις ευθύνης. Ειδικά στα Δ.Σ των εισηγμένων εταιρειών, οι γυναίκες καταλαμβάνουν θέσεις σε ποσοστό μόλις 11,3%, όταν ο μέσος όρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι 25,3%.
Το μέτρο της ποσόστωσης δεν είναι φυσικά ελληνική εφεύρεση. Στη Γαλλία η ποσόστωση στα ΔΣ των εταιρειών είναι θεσμοθετημένη από το 2011 με στόχο – τότε- σε 6 χρόνια το ποσοστό να φτάσει στο 20%, ποσοστό που φαίνεται σήμερα να το έχει διπλασιάσει. Στη Γερμανία υπάρχει μεικτό σύστημα για φιξαρισμένα, υψηλά ποσοστά ποσόστωσης σε εταιρείες σε συνδυασμό με ένα «χαλαρότερο» σύστημα για τις εισηγμένες.
Φεύγοντας όμως από τα υψηλά κλιμάκια, οι γυναίκες στις επιχειρήσεις συνεχίζουν να βρίσκονται σε ευάλωτη θέση και δεν είναι τυχαίες ειδήσεις όπως αυτή που ήρθε τις προηγούμενες μέρες από την Ισπανία, όπου νέος νόμος προσπαθεί να κλείσει το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των δύο φύλων. Αν και αποτελούν σχεδόν το 50% των εργαζόμενων σε ολόκληρη την ΕΕ, «οι γυναίκες εξακολουθούν να υποεκπροσωπούνται μεταξύ των στελεχών», σύμφωνα με έρευνα της Eurostat, η οποία δημοσιεύθηκε τον περασμένο Μάρτιο. Από τα 6,7 εκατομμύρια στελέχη που υπήρχαν στις χώρες της ΕΕ το 2019, τα 4,3 εκατομμύρια ήταν άνδρες (63%) και μόλις τα 2,5 εκατομμύρια γυναίκες (37%). Μεταξύ των πλέον υψηλόβαθμων στελεχών, λιγότερο από το ένα πέμπτο (18%) ήταν γυναίκες το 2019, «κάτι που παρόλα αυτά αποτελεί αύξηση 8 ποσοστιαίων μονάδων» σε σχέση με το 2012 που ήταν 10%, σημειώνει η έρευνα.
Και αν φύγουμε από την Ευρώπη, στην Αμερική βλέπουμε ότι, μπορεί το ποσοστό των γυναικών στη λίστα των CEO Fortune 500 με τα «αφεντικά» των κορυφαίων αμερικανικών εταιρειών να είναι πολύ μικρό (το 2019 μόλις το 6,6% της συγκεκριμένης λίστας είναι γυναίκες -33 σε απόλυτο αριθμό), από την άλλη η Goldman Sachs ζητάει μεγαλύτερη εκπροσώπηση γυναικών σε ΔΣ από εταιρείες για τις οποίες αναλαμβάνει τις διαδικασίες εισαγωγής στη Wall Street. Κίνηση που βέβαια πατάει σε παραδείγματα εταιρειών με υψηλά ποσοστά γυναικείας εκπροσώπησης στα ΔΣ, που είχαν καλύτερα αποτελέσματα IPO, δίνοντας μία ξεκάθαρη εικόνα της τάσης αύξησης των ποσοστών των γυναικών στα ΔΣ.
Πολλά τα βήματα για να πιάσουμε τον στόχο της ποσόστωσης στα ΔΣ
Στην ελληνική πραγματικότητα, οι συνθήκες είναι λίγο πολύ ίδιες, αν όχι και χειρότερες. Η Αρετή Γεωργιλή, από το ελληνικό τμήμα της διεθνούς οργάνωσης «Lean in» μας δίνει μια εικόνα της σημερινής κατάστασης.
«Όπως αναφέρει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις σχετικές εκθέσεις της, η γυναικεία δημιουργικότητα και επιχειρηματική δυναμική δεν έχουν αξιοποιηθεί παρά ελάχιστα. Σύμφωνα με την έρευνα της QED που παρουσίασε το Lean in Hellas το 2019, οι λόγοι που συμβαίνει αυτό είναι, κυρίως, με αναφορές των ίδιων των γυναικών και κατά προτεραιότητα: α) H χαμηλή πρόσβαση στη χρηματοδότηση. β) H έλλειψη εκπαίδευσης. γ) H χαμηλή πρόσβαση στην ενημέρωση. δ) H αδυναμία να συνδυαστεί η επιχειρηματική δραστηριότητα με την οικογένεια. Στις έρευνες μας προστίθεται και ο παράγων «έλλειψη αυτοπεποίθησης, δηλαδή ο δικός μας κακός εαυτός», αναφέρει η κ. Γεωργιλή.
Σύμφωνα με την έρευνα του Lean in Hellas, στην Ελλάδα μόλις 7% των γυναικών συμμετέχουν σε ΔΣ εταιρειών και μόλις 20% σε ανώτερες διοικητικές θέσεις, εκ των οποίων οι περισσότερες είναι στο μάρκετινγκ ή στη διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού. Στο ίδιο πνεύμα, με στοιχεία πολλών επαγγελματικών φορέων, όπως η ΓΣΕΒΕΕ, μόλις το 23% των ελληνικών επιχειρήσεων ανήκει σε γυναίκες, εκ του οποίου το μεγαλύτερο ποσοστό είναι επιχειρήσεις που έγραψαν άντρες στις γυναίκες τους για φορολογικούς λόγους.
Χρηματοδοτικό κενό και στερεοτυπικές αγκυλώσεις
Όπως επισημαίνει, οι γυναίκες έχουν ακόμη πολλά εμπόδια και προκαταλήψεις να υπερπηδήσουν. Μόλις το 2,7% από όλες τις venture capital επενδύσεις μέχρι και το 2015 κατευθύνθηκε σε επιχειρήσεις που ίδρυσαν γυναίκες ή είχαν στην ιδρυτική τους ομάδα έστω και μία γυναίκα σύμφωνα με περσινό άρθρο των Financial Times, ενώ στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, μόλις το 4% της συνολικής αξίας των δανείων προς μικρές επιχειρήσεις κατευθύνεται σε γυναίκες επιχειρηματίες (Majority Report of the US Senate Committee on Small Business and Entrepreneurship).
Ωστόσο, όπως επισημαίνει, πέρα από τις εγγενείς δυσκολίες στην πρόσβαση στη χρηματοδότηση, το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες επιχειρηματίες ή στελέχη επιχειρήσεων είναι η στερεοτυπική αντίληψη της κατά βάση ανδροκρατούμενης επιχειρηματικής κοινωνίας και τα φαινόμενα σεξισμού αλλά και σεξουαλικής παρενόχλησης που, όπως επισημαίνει, τα στατιστικά στοιχεία που διαθέτουμε, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, αποδεικνύουν ότι δεν έχουν καθόλου εκλείψει.
«Φράσεις όπως “Το βιογραφικό σου είναι πολύ καλό, αλλά έχεις δυο παιδιά και δεν βλέπω πώς θα τα καταφέρεις“. “Αν μείνεις έγκυος τι θα γίνει;”. “Αυτή είναι ανδρική δουλειά” ή ακόμη το σύνηθες “Δουλεύει σαν άντρας” ακόμη και από τους περισσότερο καλοπροαίρετους συναδέλφους, είναι μόνο λίγες από τις εκφράσεις που απαντούμε καθημερινά στο περιβάλλον μας και αποθαρρύνουν τις γυναίκες από τη διεκδίκηση μίας καλής καριέρας. Πολλοί θα ισχυριστούν ότι αυτή είναι μία επιλογή που κάνουν οι γυναίκες. Το ζήτημα όμως δεν είναι αν είναι επιλογή αλλά αν είναι μία ελεύθερη επιλογή και όχι προϊόν κοινωνικών στερεοτύπων για το πώς πρέπει να είναι και να φέρονται οι γυναίκες» υποστηρίζει.
Αύξηση της γυναικείας ανεργίας έφερε η πανδημία
Τα προβλήματα διογκώθηκαν την περίοδο της πανδημίας επισημαίνει η κ. Γεωργιλή τονίζοντας ότι σύμφωνα με την έρευνα Women in the Workplace 2020 που διεξάγει κάθε χρόνο η εταιρεία McKinsey, για λογαριασμό του Lean in, στις Η.Π.Α, 1 στις 4 γυναίκες δεν μπορεί να ανταπεξέλθει στις νέες υποχρεώσεις που ανέκυψαν μέσα στην πανδημία και σκέφτεται να εγκαταλείψει την καριέρα της ή να την περιορίσει.
«Τα ίδια παρατηρούμε περίπου και στην Ελλάδα, χωρίς όμως να έχουμε απτά, σχετικά ερευνητικά δεδομένα στα χέρια μας, παρά την εμπειρία μας από τις πολύωρες συζητήσεις με τις εκατοντάδες εθελόντριες μας. Εκείνο όμως που καταγράφεται και είναι ιδιαιτέρως ανησυχητικό είναι η αύξηση της γυναικείας ανεργίας στην περίοδο της πανδημίας, σε βαθμό δυσανάλογο σε σχέση με την αντίστοιχη ανδρική», σημειώνει η κ. Γεωργιλή, υπογραμμίζοντας ότι η διαφορά στα ποσοστά ανεργίας ανάμεσα στα δύο φύλα υπήρχε βέβαια και κατά τη διάρκεια της ελληνικής κρίσης, παρά τη μείωση του χάσματος την περσινή χρονιά, αλλά, σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακοινώθηκαν τον Ιούνιο από την ΕΛ.ΣΤΑΤ, στις γυναίκες το ποσοστό ανεργίας ανέρχεται σε 19,3% και στους άνδρες σε 13,7%.
Η ισότητα αποδίδει έμπρακτα αποτελέσματα
«Καταλαβαίνετε λοιπόν ότι οι ανισότητες είναι ακόμη μεγάλες, παρά το γεγονός ότι αρχίζουν και έρχονται στη δημοσιότητα έρευνες, όπως αυτή της S&P τον Οκτώβριο του 2019 (έρευνα που ανέφερε μεταξύ άλλων ότι εταιρείες με γυναίκες στη θέση του CEO είναι πιο πιθανό να παρουσιάζουν κερδοφορία ενώ σύμφωνα με την έκθεση σημειώνουν και άνοδο 20% στην αξία των μετοχών τους) αποδεικνύουν ότι όποιες εταιρείες αγκαλιάζουν την έννοια της συμπερίληψης και ειδικότερα εμπιστεύονται γυναίκες και τις ενθαρρύνουν να αναλαμβάνουν ηγετικές θέσεις, πέρα από τη δημιουργία σωστής και υγιούς εταιρικής κουλτούρας, βλέπουν καλύτερα αποτελέσματα στους ισολογισμούς τους», αναφέρει η κ. Γεωργιλή.
«Εμείς στο Lean in Hellas προσπαθούμε να αντιμετωπίσουμε όλα αυτά τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν έντονα οι γυναίκες σήμερα και στην Ελλάδα. Θέλουμε να «μιλήσουμε» ανοιχτά για τον σεξισμό και τη στερεοτυπική συμπεριφορά, θέματα τα οποία πολλές φορές θεωρούνται ταμπού και να ενημερώσουμε για τις διαστάσεις που έχουν σήμερα, με στόχο να αναγνωρίζουμε τη συνειδητή ή ασυνείδητη προκατάληψη και τα στερεότυπα στην καθημερινότητά μας, ώστε να σταματήσουμε να τα διαιωνίζουμε και να αναπαράγουμε.
Αυτά ακριβώς απεικονίζει το τελευταίο τηλεοπτικό σποτ που διακινούμε αυτές τις μέρες, για την παραγωγή του οποίου όλοι οι συντελεστές προσέφεραν αφιλοκερδώς τις υπηρεσίες τους» σημειώνει η κ. Γεωργιλή. Το τηλεοπτικό σποτ «Αχ βρε Μαρινάκι» που κυκλοφόρησε πρόσφατα, επιχειρεί να αναδείξει τις πιέσεις και την άδικη συμπεριφορά που δέχεται μία γυναίκα εργαζόμενη τόσο στον επαγγελματικό όσο και στον οικογενειακό της περιβάλλον.
«Βοηθάμε επιχειρήσεις να ενθαρρύνουν τις εργαζόμενές τους να αναπτύσσονται»
Το Lean in Hellas είναι το ελληνικό τμήμα της διεθνούς οργάνωσης Lеаn in, που ιδρύθηκε πριν από περίπου δέκα χρόνια, στην Καλιφόρνια των Η.Π.Α. από την COO του Facebook Sheryl Sandberg. H οργάνωση ασχολείται με τα θέματα έμφυλης ισότητας και με την εμψύχωση των γυναικών να διεκδικούν και να κατακτούν τους στόχους τους, στην προσωπική, στην επαγγελματική τους ζωή και στην κοινωνία γενικότερα.
Το Lean in βοηθάει γυναίκες να δημιουργούν κύκλους μέσα από τους οποίους μπορούν να ενθαρρύνουν η μία με την άλλη και να ανταλλάσουν χρήσιμες εμπειρίες. Σήμερα, το Lean in στηρίζει περισσότερους από 44,000 κύκλους σε 170 χώρες στον κόσμο. Τα μέλη του Lean in Hellas είναι εθελόντριες, κυρίως μεσαία και ανώτερα στελέχη επιχειρήσεων, αλλά και επιχειρηματίες, start uppers, ελεύθεροι/ες επαγγελματίες και άλλοι/ες που ενδιαφέρονται να συνεισφέρουν στην προώθηση των σκοπών του.
«Παράλληλα, μέσα από διάφορα εργαλεία και παιχνίδια, όπως το «50 ways to fight biases» («50 τρόποι να καταπολεμήσουμε τις προκαταλήψεις») αλλά και μέσα από εκπαιδευτικά workshops καιi mentoring βοηθάμε επιχειρήσεις να αναγνωρίζουν και να αντιμετωπίζουν τις έμφυλες προκαταλήψεις μέσα στην επιχείρηση αλλά και να ενθαρρύνουν τις εργαζόμενές τους να αναπτύσσονται και να ισορροπούν μία καλή καριέρα με την προσωπική τους ζωή» καταλήγει η κ. Γεωργιλή.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
