Να προχωρήσουν άμεσα τα έργα κατασκευής μονάδων επεξεργασίας αποβλήτων (ΜΕΑ) και βιοαποβλήτων (ΜΕΒΑ) σε ολόκληρη τη χώρα, ώστε να σταματήσει η ανεξέλεγκτη διάθεση απορριμμάτων ζητεί, με χθεσινή πολυσέλιδη έκθεσή του ο Συνήγορος του Πολίτη.
Στην ειδική έκθεση για τη διαχείριση αποβλήτων στην Ελλάδα περιγράφονται με μελανά χρώματα οι τεράστιες ευθύνες των δήμων, οι οποίοι παραβιάζουν ακόμα και σήμερα νόμους και κοινοτικές οδηγίες, χωρίς να επιβάλλονται οι προβλεπόμενες ποινικές και διοικητικές κυρώσεις. Σκιαγραφούνται, επίσης, οι ευθύνες διαδοχικών ελληνικών κυβερνήσεων που δεν επιβάλλουν τους νόμους που οι ίδιες ψήφισαν, με αποτέλεσμα η Ελλάδα να πληρώσει βαρύτατα εξαμηνιαία πρόστιμα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, θέμα στο οποίο έχει αναφερθεί σε σχετικό ρεπορτάζ το Business Daily.
Η κυβέρνηση ενέκρινε πρόσφατα το νέο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) που κινείται προς την κατεύθυνση που επισημαίνει και η ειδική έκθεση του Συνηγόρου του Καταναλωτή. Δηλαδή προς την «αλλαγή του συστήματος διαχείρισης στην κατεύθυνση όχι μόνο της αξιοποίησης των αποβλήτων με επαναχρησιμοποίηση ανακύκλωση και ανάκτηση ενέργειας, αλλά κυρίως της πρόληψης ή και μείωσης της παραγωγής αποβλήτων».
Σύμφωνα με την έκθεση είναι «αναγκαία η επέκταση - με παράλληλη βελτίωση - της εφαρμογής συστημάτων χωριστής συλλογής αποβλήτων από τους ΟΤΑ, ώστε να επιτευχθεί ανακύκλωση υψηλής ποιότητας. Προτείνεται, επίσης, να εφαρμοστεί επιτέλους η νομοθεσία που προβλέπει «ένταξη οικονομικών εργαλείων στο σύστημα διαχείρισης αποβλήτων, ενσωμάτωση της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει» στα τέλη καθαριότητας των δήμων, εφαρμογή του κανονισμού τιμολόγησης των φορέων διαχείρισης των αποβλήτων και ένταξη στο κόστος ταφής της εισφοράς κυκλικής οικονομίας».
Στην έκθεση τονίζεται πως απαιτείται «εκτίμηση του κόστους των εργασιών αποκομιδής αξιοποίησης και διάθεσης με κριτήρια ρεαλιστικό, εν όψει ιδίως του γεγονότος ότι το χαμηλό κόστος μπορεί και να ευνοεί την παραγωγή στερεών αποβλήτων, εφόσον δε δημιουργεί οικονομικά κίνητρα για τον περιορισμό τους».
Στη συγκριτική αξιολόγηση θα πρέπει να συνεκτιμηθεί το γεγονός ότι στις δαπάνες για την υγειονομική ταφή θα πρέπει να συμπεριληφθούν όχι μόνο οι δαπάνες για την κατασκευή και λειτουργία ενός Χώρου Υγειονομικής Ταφής (ΧΥΤΑ), αλλά και το κόστος της παύσης λειτουργίας του χώρου, καθώς και το κόστος της μετέπειτα φροντίδας και παρακολούθησης για χρονική περίοδο τουλάχιστον 30 ετών. Πρόκειται για «άσκηση» που δεν έχουν κάνει οι τοπικοί άρχοντες.
Για να μην επαναληφθούν φαινόμενα του παρελθόντος με την αδειοδότηση και χωροθέτηση των ΜΕΑ και ΜΕΒΑ – δεκάδες πρέπει να κατασκευαστούν ανά την Ελλάδα – στην ειδική έκθεση αναφέρεται πως είναι απαραίτητη η εκπόνηση μελετών προκαταρκτικής εκτίμησης της βιωσιμότητας των μονάδων διαχείρισης όπως επίσης και συγκριτική αξιολόγηση των εναλλακτικών συστημάτων διαχείρισης και πρόταση των βέλτιστων από αυτά για την περιοχή αναφοράς με περιβαλλοντικά και τεχνικοοικονομικά κριτήρια (ένταξη μελετών οικονομικού, κοινωνικού και περιβαλλοντικού κόστους - ωφέλειας και βιωσιμότητας εξεύρεση αγοράς για τα προϊόντα ανάκτησης από την επεξεργασία των ΑΣΑ). Για την ορθή χωροθέτηση των έργων προαπαιτούμενη είναι η εκπόνηση εξαιρετικά προσεκτικών μελετών, ως προς την επιλογή της θέσης εγκατάστασης καθώς και η ουσιαστική εκτίμηση των εναλλακτικών λύσεων.
Για να σταματήσουν οι δήμαρχοι να μεταφέρουν τα προβλήματα διαχείρισης των απορριμμάτων από τον Άννα στον Καϊάφα, ο Συνήγορος του Πολίτη ζητάει άμεση αποκατάσταση των παράνομων χωματερών (ΧΑΔΑ) και παρακράτηση από τους δήμους των προστίμων που έχουν επιβληθεί στη χώρα μας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Παράλληλα θεωρεί πως πρέπει οι ΟΤΑ και η κυβέρνηση να διαθέτουν οργανωμένα πρωτόκολλα δράσης σε περίπτωση δημιουργίας μεγάλου όγκου αποβλήτων από φυσικές καταστροφές, ούτως ώστε να μη δημιουργούνται καθυστερήσεις στην απομάκρυνση και διαχείρισή τους. Στην έκθεση υπενθυμίζεται πως πρέπει να προχωρήσει η κατασκευή των προγραμματιζόμενων χώρων επεξεργασίας επικίνδυνων αποβλήτων για την υποδοχή αμιαντούχων αποβλήτων. Τα τελευταία στο σύνολό τους, εμφανίζονται σήμερα να εξάγονται.
Σύμφωνα με τον Συνήγορο του Πολίτη χρειάζεται και αναλυτική καταγραφή των θέσεων που έχουν, ήδη, απορριφθεί παράνομα απόβλητα εκσκαφών, κατασκευών και κατεδαφίσεων (ΑΕΚΚ) και του όγκου αυτών, έτσι ώστε να προωθηθούν οργανωμένα οι διαδικασίες απομάκρυνσής τους μέσω των Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΕΔ), όπως ο μπλε κάδος. Επίσης θεωρεί πως στις μελέτες για τις νέες μονάδες επεξεργασίας πρέπει να εντάσσεται υποχρεωτικά και σχέδιο για σταδιακή απομάκρυνση των αποβλήτων κατά τη διάρκεια του έργου, προκειμένου να μην δημιουργούνται προβλήματα από την μακρόχρονη απόθεση ΑΕΚΚ σε συγκεκριμένες θέσεις.
Προτείνεται και η στελέχωση των αρμόδιων υπηρεσιών που εμπλέκονται στην αδειοδότηση και στον έλεγχο, με επαρκές και εξειδικευμένο προσωπικό, αλλά και υλικοτεχνική και εργαστηριακή υποδομή, για την παρακολούθηση των εγκεκριμένων περιβαλλοντικών όρων σε όλες τις φάσεις της ολοκληρωμένης διαχείρισης των αποβλήτων. Θεωρείται απαραίτητη και η αύξηση των ελέγχων τήρησης των περιβαλλοντικών όρων κατά τη λειτουργία των Κέντρων Διαχείρισης Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ) καθώς έχουν αυξηθεί τα κρούσματα πυρκαγιών ή των επιμέρους φορέων διαχείρισης ΑΕΚΚ και εκ μέρους του Εθνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ).
Απαραίτητη θεωρείται και η ολοκλήρωση του νομοθετικού πλαισίου με την έκδοση, αφενός των προβλεπόμενων αποβάσεων για την επαναχρησιμοποίηση προϊόντων, καθώς και για τις δραστηριότητες προετοιμασίας προς επαναχρησιμοποίηση, και αφετέρου των προτύπων επεξεργασίας προσαρμοσμένων στα νέα επιστημονικά δεδομένα.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
