Οι επενδύσεις που συνδέονται με την αξιοποίηση της γεωγραφικής θέσης της Ελλάδας ως σταυροδρόμι μεταξύ τριών ηπείρων και με την κυκλική οικονομία και την ενέργεια – από τη διαχείριση απορριμμάτων μέχρι την αναβάθμιση των δικτύων μεταφοράς ενέργειας και τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) – είναι οι τομείς των υποδομών που πρέπει να επικεντρωθεί η χώρα, σύμφωνα με την ενδιάμεση έκθεση της Επιτροπής Πισσαρίδη.
Πρόκειται για προτάσεις που έχουν κατατεθεί εδώ και χρόνια και από άλλους ειδικούς, ενώ έχουν αποτελέσει αντικείμενο εξαγγελιών απανωτών κυβερνήσεων την τελευταία δεκαετία, χωρίς να έχει σημειωθεί αντίστοιχη πρόοδος.
Ειδικά στον τομέα του διαμετακομιστικού εμπορίου και παρά την τεράστια ανάπτυξη του λιμανιού του Πειραιά λόγω της κινεζικής Cosco, η πρόοδος είναι απελπιστικά αργή. Επί μισό αιώνα σχεδιάζεται το εμπορευματικό κέντρο στην έκταση του ΟΣΕ στο Θριάσιο, ενώ πολλά σιδηροδρομικά έργα βρίσκονται βαλτωμένα επί δεκαετίες, παρά τα δισεκατομμύρια ευρώ που έχουν δαπανηθεί.
Αλλά και στον τομέα των δικτύων μεταφοράς ενέργειας και των ΑΠΕ, πανηγυρίζουμε επειδή με καθυστέρηση ετών προωθείται η ηλεκτρική διασύνδεση Αττικής – Κρήτης, ενώ νομικά κενά και (μικρά ή μεγάλα) συμφέροντα εμποδίζουν την ανάπτυξη τομέων όπως τα υπεράκτια αιολικά, η αντιλησιοταμίευση, κ.α.
Οι συντάκτες της έκθεσης επαναλαμβάνουν πως «η Ελλάδα μπορεί να ενισχύσει σημαντικά τη θέση της στις διεθνείς ροές εμπορίου αλλά και ανθρώπινου κεφαλαίου, εκμεταλλευόμενη πληρέστερα τη γεωγραφική θέση της, ευρισκόμενη σε ένα κομβικό σταυροδρόμι μεταξύ τριών ηπείρων».
Γι’ αυτό το λόγο, «στρατηγική σημασία έχουν οι υποδομές και το ρυθμιστικό πλαίσιο στα λιμάνια της χώρας, ο εκσυγχρονισμός του σιδηροδρομικού δικτύου για μεταφορά εμπορευμάτων, των υποδομών αποθήκευσης και υπόλοιπων υποστηρικτικών στις μεταφορές υπηρεσιών (logistics) και η ανάπτυξη δικτύων μεταφοράς και υποδομών αποθήκευσης ενέργειας. Πέρα από το να αποτελέσει η χώρα κύρια πύλη εισόδου και εξόδου εμπορικών ροών προς και από την Ευρώπη, η ενίσχυση των υποδομών μεταφοράς δημιουργεί προϋποθέσεις για μια περισσότερο δυναμική συμμετοχή της εγχώριας παραγωγικής δομής στις παγκόσμιες αλυσίδες αξίας, με θετικές προοπτικές για την εξωστρέφεια και την καινοτομία».
Προστίθεται πως «στην ευρύτερη γεωγραφική περιοχή της, η Ελλάδα έχει να επιδείξει και συγκριτικά πλεονεκτήματα από ένα ισχυρό θεσμικό πλαίσιο που συναρτάται και με την πολυετή συμμετοχή της στους κόλπους της Ευρωπαϊκής και νομισματικής Ένωσης».
Στην έκθεση τονίζεται πως «οι πόροι που προγραμματίζεται να γίνουν διαθέσιμοι από την ΕΕ για τα επόμενα χρόνια πρέπει να προγραμματιστεί να χρησιμοποιηθούν για την ενίσχυση της παραγωγικής δομής και αλλαγής του προσανατολισμού της ελληνικής οικονομίας, όχι για εφήμερη ενίσχυση της κατανάλωσης».
Προτείνονται δημόσιες επενδύσεις και κίνητρα για ιδιωτικές δαπάνες για ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων (κατοικιών και επαγγελματικών) με σκοπό τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας, του περιβαλλοντικού αποτυπώματος και την αύξηση της αξίας των ακινήτων.
Υποστήριξη εμβληματικών δράσεων πράσινης ανάπτυξης με έμφαση σε:
(α) στροφή σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας,
(β) άμβλυνση κόστους μετάβασης κατά τη διαδικασία απολιγνιτοποίησης και
(γ) ανάπτυξη συστημάτων κυκλικής οικονομίας.
Προτεραιότητα θεωρείται πως πρέπει να δοθεί και στην «ανάπτυξη υποδομών μέσω δημόσιων επενδύσεων και κινητοποίησης ιδιωτικών κατά προτεραιότητα σε
- ψηφιακές τεχνολογίες και συστήματα,
- πράσινη ανάπτυξη και περιβαλλοντική αναβάθμιση,
- διαχείριση αποβλήτων,
- μεταφορές ώστε να ισχυροποιηθούν τα ελληνικά λιμάνια ως πηγή εισόδου εμπορευμάτων στην Ευρώπη και για να διευκολυνθούν οι εξαγωγές αγαθών από τη χώρα και
- αναβάθμιση υποδομών για τον εισερχόμενο τουρισμό.
Η κατεύθυνση προς την πράσινη ανάπτυξη βρίσκεται στον πυρήνα των προτάσεων και αναφέρεται πως προτεραιότητα πρέπει να δοθεί στους εξής τομείς:
Ενίσχυση χαρακτηριστικών κυκλικής οικονομίας, δράσεις για το κλίμα (περιορισμός της κλιματικής αλλαγής, ενεργειακός μετασχηματισμός και προσαρμογή στην αλλαγή του κλίματος), αξιοποίηση της βιοποικιλότητας και βιώσιμη προστασία του περιβάλλοντος.
Όπως επισημαίνεται «η κατεύθυνση στην πράσινη ανάπτυξη, εκτός από την συσχέτιση με τους τομείς υποδομών και ενέργειας, είναι σημαντική ως βάση και για την ενίσχυση τομέων όπως ο τουρισμός και η αγροδιατροφή και συνολικά η εμπέδωση της «πράσινης» εικόνας της χώρας».
Ειδικά στην ενέργεια προτείνονται πρωτοβουλίες όπως η προώθηση και υλοποίηση έργων μεταφοράς, διανομής και αποθήκευσης στα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας, η προώθηση και υλοποίηση έργων υποδομής μεταφοράς, διανομής και αποθήκευσης φυσικού αερίου, η ενίσχυση διασυνδέσεων δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου με γειτονικές χώρες, η ψηφιοποίηση και αναβάθμιση των δικτύων ενέργειας, η οποία θα συμβάλλει στη δημιουργία συνθηκών υψηλής ευελιξίας για τη λειτουργία του ενεργειακού συστήματος, η ανάπτυξη στρατηγικής για την ανακαίνιση του κτιριακού αποθέματος στον οικιακό και τριτογενή τομέα, η βελτίωση ενεργειακής απόδοσης δημοσίων κτηρίων και υποδειγματικός ρόλος δημοσίου τομέα, η προώθηση της χρήσης συστημάτων ΑΠΕ για κάλυψη θερμικών και ψυκτικών αναγκών, η προώθηση συμβάσεων ενεργειακής απόδοσης από εταιρίες ενεργειακών υπηρεσιών και η ανάπτυξη καινοτόμων τεχνολογιών εξοικονόμησης ενέργειας, έξυπνων δικτύων και αποθήκευσης ενέργειας.