Νέα παζάρια και αβεβαιότητα για το πακέτο των 750 δισ.

Σκληρές και μακράς διάρκειας διαπραγματεύσεις στους κόλπους της ΕΕ για την οριστικοποίηση του πακέτου της Κομισιόν ύψους 750 δις. ευρώ προοιωνίζονται οι αντικρουόμενες θέσεις και συμφέροντα των κρατών μελών και οι σοβαρές ενστάσεις του κουαρτέτου των χωρών του Βορρά.

Στο οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης εκφράζουν τη πλήρη ικανοποίηση για την ισχυρή και τολμηρή πρόταση της Κομισιόν που προβλέπει την εισροή πόρων στη χώρα μας συνολικού ύψους 33 δις. ευρώ σε διάρκεια τριών ετών, με τα 22,5 δισ. ως επιδοτήσεις, σε βάθος τριών ετών. Ωστόσο διαβλέπουν μεγάλο παζάρι για το ύψος του νέου Ταμείου, τους όρους, τη μορφή και το ποσό των ενισχύσεων που θα λάβει η κάθε χώρα, τις διαδικασίες εκταμίευσης των πόρων καθώς και για τον τρόπο και το χρόνο αποπληρωμής των ομολόγων που θα εκδώσει η ΕΕ για την άντληση των κεφαλαίων.

Ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας χαρακτήρισε «φιλόδοξη» την πρόταση της Κομισιόν για το «Ταμείο Ανάκαμψης» επισημαίνοντας ότι «είναι γενναία, ευέλικτη αφορά κυρίως σε επιχορηγήσεις και προκύπτει από κοινό ευρωπαϊκό δανεισμό».

Σύμφωνα με τον υπουργό τα ποσά θα αφορούν αφενός στην αντιμετώπιση των οικονομικών συνεπειών από την υγειονομική κρίση (ενίσχυση συστήματος Υγείας και στήριξη επιχειρήσεων και διαθέσιμου εισοδήματος εργαζομένων) και αφετέρου σε ευρωπαϊκές προτεραιότητες, όπως η κλιματική αλλαγή, οι νέες τεχνολογίες κ.ά.

Έσπευσε όμως να διευκρινίσει ότι θα χρειαστεί έγκριση από τα ευρωπαϊκά όργανα και τις κυβερνήσεις και ότι στην καλύτερη περίπτωση θα υπάρξει εκταμίευση ποσών από το β’ εξάμηνο εφέτος, αν και υπάρχουν Ευρωπαίοι ηγέτες που θεωρούν ότι η εκταμίευση θα γίνει μετά την 1^η Ιανουαρίου 2021.

Όπως δήλωσε, «από την 1^η Ιουνίου αρχίζουν να υλοποιούνται οι προηγούμενες ευρωπαϊκές αποφάσεις (πρόγραμμα SURE, ΕΤΕπ, ESM) συνολικού ύψους 540 δισ. ευρώ αλλά εκταμίευση δεν θα υπάρξει ούτε τον Ιούνιο και προσδοκούμε να γίνει από τα μέσα Ιουλίου».

Ισχυρές αντιστάσεις

Λίγο μετά τις ανακοινώσεις της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ο καγκελάριος της Αυστρίας Σεμπάστιαν Κούρτς εμφανίσθηκε αμετακίνητος στη θέση του για στήριξη της ανάκαμψης των οικονομιών με δανεικά, και όχι με επιχορηγήσεις, που θα συνοδεύονται με σαφείς όρους για μεταρρυθμίσεις και έλεγχο για τον τρόπο που δαπανώνται τα κεφάλαια επαναφέροντας τη πρόταση για βοήθεια έκτακτης ανάγκης με συγκεκριμένο χρονικό όριο.

Από την πλευρά της η ολλανδική κυβέρνηση απέφυγε να κάνει σχόλια στο σχέδιο της Κομισιόν λέγοντας ότι είναι νωρίς. Ολλανδός διπλωμάτης τόνισε ότι οι θέσεις σε αυτή τη διαπραγμάτευση έχουν μεγάλη απόσταση και το σχέδιο πρέπει να εγκριθεί ομόφωνα, άρα οι διαπραγματεύσεις θα πάρουν χρόνο και η τελική συμφωνία θα απέχει από τις προτάσεις της Κομισιόν.

Για «δύσκολες» διαπραγματεύσεις με χρονικό ορίζοντα το φθινόπωρο έκανε λόγο η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ, επισημαίνοντας ότι βασική προτεραιότητα θα είναι οι πόροι που θα διατεθούν να εξυπηρετούν πραγματικά την ανάκαμψη και το μέλλον.

«Πρέπει πρώτα να εξετάσουμε την πρόταση. Πιστεύω ότι η Γερμανία και η Γαλλία έδωσαν μια καλή συμβολή. Είναι σαφές ότι οι διαπραγματεύσεις θα είναι δύσκολες και δεν θα ολοκληρωθούν στο προσεχές Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (σ.σ.: στις 19 Ιουνίου). Ο στόχος πρέπει να είναι να βρούμε το φθινόπωρο αρκετό χρόνο προκειμένου να διαβουλευθούν τα θέματα τα εθνικά κοινοβούλια και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ώστε όλα να μπορούν να τεθούν σε ισχύ την 1.1.2021», δήλωσε η Μέρκελ και κατέληξε: «Για μένα είναι ιδιαίτερα σημαντικό το πώς θα οικοδομηθεί όλο αυτό, εάν πρόκειται για πόρους οι οποίοι με τη δομή εκταμίευσής τους εξυπηρετούν πραγματικά την ανάκαμψη, εάν εξυπηρετούν το μέλλον, πώς θα μπορούν γίνουν οι έλεγχοι. Υπάρχουν ακόμη πάρα πολλά ζητήματα να διευκρινίσουμε».

Θολά σημεία και παγίδες

Το κείμενο που έδωσε στη δημοσιότητα η Κομισιόν περιέχει αρκετά θολά σημεία, γκρίζες ζώνες αλλά και παγίδες. Ειδικότερα:

• Δεν ξεκαθαρίζεται αν στο συνολικό μερίδιο των 32 δις. ευρώ που αναλογεί στην Ελλάδα (22,5 δις ευρώ επιχορηγήσεις και 9,5 δις. ευρώ δάνεια) περιλαμβάνονται και τα κονδύλια του ΕΣΠΑ την περίοδο 2021-2027 που υπολογίζονται σε 19 δις. ευρώ. Με βάση την «κλείδα» κατανομής των 750 δισ. ευρώ ανά κράτος που αναφέρει στα κείμενά της η Κομισιόν, η Ελλάδα θα μπορούσε να λάβει επιπλέον ποσό 43,5 δισ. ευρώ μεικτά ή 33,4 δισ. ευρώ καθαρά. αν αφαιρεθεί η εθνική συνδρομή (10,1 δισ. ευρώ).
•  Αν και τα χρήματα από το πακέτο των 750 δις. ευρώ θα αρχίσουν να εκταμιεύονται από το 2021, η Κομισιόν προτείνει την ενίσχυση του φετινού προϋπολογισμού με 55 δισ. ευρώ σε συνδυασμό με ανακατανομή πιστώσεων προϋπολογισμού (11,5 δις. ευρώ ) σε όλα τα κράτη χωρίς να δίνει περισσότερες λεπτομέρειες για το όφελος που θα έχει κάθε χώρα, συνεπώς και η Ελλάδα.
• Υπάρχει αναφορά για εκταμίευση των χρημάτων σε δόσεις εφόσον εκπληρώνονται συγκεκριμένα ορόσημα μεταρρυθμίσεων και για το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο, πράγμα που παραπέμπει στην εφαρμογή των κανόνων του Συμφώνου Σταθερότητας. Δηλαδή έλεγχος των εθνικών προϋπολογισμών από την Κομισιόν στη βάση της δημοσιονομικής εξυγίανσης, της εκπλήρωσης συγκεκριμένων δεσμεύσεων και της χρήσης των κονδυλίων.
•  Δεν εξειδικεύονται οι τομείς και οι δαπάνες που θα χρηματοδοτηθούν από το Ταμείο. Απλά καταγράφονται τρεις πυλώνες ενισχύσεων.
• Ομίχλη καλύπτει τον τρόπο αποπληρωμής των 750 δισ. ευρώ που θα δανεισθεί η Κομισιόν (ποιο θα είναι το είδος και το ύψος των εγγυήσεων για κάθε χώρα - μέλος, αν θα αυξηθεί και πόσο η συνεισφορά της στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό κ.α).
•  Δεν αποσαφηνίζεται η διάρκεια αποπληρωμής των δανείων πακέτου από τις χώρες παρά μόνο ότι θα ξεκινήσει το 2028. Ένα από τα σενάρια προβλέπει ότι θα «απλωθεί» σε βάθος 30 ετών.