Αγώνα δρόμου δίνει η κυβέρνηση προκειμένου να μη χαθούν περίπου 750 εκατ. ευρώ για έργα διαχείρισης απορριμμάτων σε ολόκληρη την Ελλάδα, αλλά και για να μην αυξηθούν τα πρόστιμα που πληρώνει ήδη η χώρα μας στην Ευρωπαϊκή Ενωση επειδή παραβιάζονται οι σχετικές κοινοτικές οδηγίες.
Είναι ενδεικτικό πως στο περιβαλλοντικό νομοσχέδιο που κατατέθηκε χθες στην Βουλή προβλέπεται παράκαμψη χρονοβόρων διαδικασιών, καθώς, όπως αναφέρεται, «κατ’ εξαίρεση σε έκτακτες περιπτώσεις και για λόγους εξυπηρέτησης δημοσίου συμφέροντος η διαχείριση των αστικών στερεών αποβλήτων (ΑΣΑ) γίνεται με υπουργική απόφαση, κατά παρέκκλιση των υφισταμένων προβλέψεων του ΠΕΣΔΑ».
Οι τοπικές διαμάχες, σε συνδυασμό με τη δράση κυκλωμάτων που λυμαίνονται σήμερα το χώρο των σκουπιδιών, καθυστερούν το σχεδιασμό για νέες μονάδες επεξεργασίας σε ολόκληρη τη χώρα. Καταγράφονται, μάλιστα, και περιπτώσεις, όπως στην Περιφέρεια Πελοποννήσου, όπου υπάρχει ανάδοχος εδώ και σχεδόν έξι χρόνια, χωρίς να έχουν ξεκινήσει τα έργα για τις τρεις μονάδες επεξεργασίας. Και ας πληρώνουν οι υπόλοιποι φορολογούμενοι μεγάλα πρόστιμα στην Ε.Ε. επειδή λειτουργούν δεκάδες παράνομες χωματερές στην Πελοπόννησο.
Ο γενικός γραμματέας Διαχείρισης Αποβλήτων Μαν. Γραφάκος υποστηρίζει εδώ και καιρό πως θα προχωρήσουν άμεσα τα έργα σε 17 περιοχές της χώρας και συγκεκριμένα σε Δυτική Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Βόλος, Λαμία, Βόρειος Έβρος, Λέσβος, Χαλκίδα, Λάρισα, Ηράκλειο, Αγρίνιο, Σητεία, Χερσόνησος, Μύκονος, Φωκίδα, Άνδρος, Τήνος και Κεφαλονιά. Όμως, ήδη καταγράφονται καθυστερήσεις και λόγω της πανδημίας. Επίσης, σε ορισμένους διαγωνισμούς που ξεκίνησαν υπάρχουν προβλήματα λόγω απανωτών προσφυγών από υποψηφίους.
Στο περιβαλλοντικό νομοσχέδιο εντάχθηκαν και ρυθμίσεις ώστε να προχωρήσει γρήγορα η αναμόρφωση του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων και των Περιφερειακών Σχεδίων Διαχείρισης Αποβλήτων ή των Τοπικών Σχεδίων Διαχείρισης Αποβλήτων. Έτσι «θα αντιμετωπιστούν τα προβλήματα που είχαν δημιουργηθεί από την προχειρότητα και τις ιδεοληψίες (π.χ. με την ακύρωση σχεδίων για κατασκευών μονάδων επεξεργασίας με Σύμπραξη Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα – ΣΔΙΤ) της προηγούμενης κυβέρνησης», όπως εξηγούν όσοι παρακολουθούν τις αλλαγές.
Ειδικά για τα νησιά, όπου εντοπίζονται και τα σοβαρότερα προβλήματα με τη διαχείριση απορριμμάτων, με κορυφαία παραδείγματα την Κέρκυρα και την Ζάκυνθο, προβλέπεται πως συστήνονται, σε Ιόνιο και Νότιο Αιγαίου, δύο Ειδικοί Διαβαθμιδικοί Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦΟΣΔΑ), ως Ανώνυμες Εταιρίες ΟΤΑ, στις οποίες μετέχουν η οικεία περιφέρεια και υποχρεωτικά όλοι οι Δήμοι της Περιφέρειας. Έτσι θα υπάρχει ενιαίος συντονισμός και η προώθηση έργων μεγαλύτερης κλίμακας, που θα καλύπτουν περισσότερα νησιά.
Τι προβλέπει το νομοσχέδιο
Με το σχέδιο νόμου τίθεται χρονικός ορίζοντας δέκα ετών, τον οποίο καλύπτουν τα Εθνικά Σχέδια Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ), ενώ προβλέπεται η αξιολόγηση τους από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας κάθε πέντε χρόνια και η αναθεώρηση τους, εφόσον απαιτείται. Προβλέπεται, επίσης, πως το ΕΣΔΑ και το Εθνικό Πρόγραμμα Πρόληψης δημιουργίας αποβλήτων εγκρίνονται με Πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου. Το Υπουργικό Συμβούλιο μπορεί να προβεί σε τροποποιήσεις τους, εφόσον τις θεωρεί αναγκαίες, σε μια διαδικασία που θεωρείται πως θα επιταχύνει την αναθεώρησή τους. Για τα περιφερειακά σχέδια (ΠΕΣΔΑ) προβλέπεται πως εγκρίνονται εντός διμήνου και εάν η προθεσμία των δύο μηνών παρέλθει άπρακτη και η διαδικασία δεν ολοκληρωθεί, τότε το ΠΕΣΔΑ εγκρίνεται με Κοινή Απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών και Περιβάλλοντος και Ενέργειας, η οποία δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης.
Προβλέπεται, επίσης, πως αν επαναληφθούν φαινόμενα όπως αυτά που είχαν ζήσει πέρυσι οι κάτοικοι της Κέρκυρας, όπου οι τοπικές αρχές αδυνατούν να λύσουν το πρόβλημα με τα σκουπίδια, τότε ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας δύναται για λόγους δημοσίου συμφέροντος να λάβει με απόφαση του οποιοδήποτε πρόσφορο μέτρο για την επίλυση του προβλήματος, περιλαμβανομένης και της μεταφοράς των Αστικών Στερεών Αποβλήτων σε μία ή περισσότερες νομίμως λειτουργούσες εγκαταστάσεις διαχείρισης αποβλήτων. Οι ίδιες προβλέψεις ισχύουν και για την περίπτωση άμεσης παύσης της λειτουργίας των ανεξέλεγκτων χώρων διάθεσης αποβλήτων που λειτουργούν σε Διαχειριστικές Ενότητες Περιφερειών, στις οποίες δεν υπάρχει νόμιμος ή εν λειτουργία Χώρος Υγειονομικής Ταφής (ΧΥΤ) προβλεπόμενος από το αντίστοιχο ΠΕΣΔΑ ή νόμιμος εν λειτουργία χώρος αποθήκευσης.
Στο σχέδιο νόμου προβλέπεται πως μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2022, τα βιολογικά απόβλητα θα πρέπει υποχρεωτικά είτε να διαχωρίζονται και να ανακυκλώνονται στην πηγή είτε να συλλέγονται χωριστά και να μην αναμιγνύονται με άλλα είδη αποβλήτων, προκειμένου να υποβάλλονται σε ανακύκλωση, συμπεριλαμβανομένης της κομποστοποίησης και της χώνευσης, κατά τρόπο ώστε να εξασφαλίζεται υψηλό επίπεδο περιβαλλοντικής προστασίας και το προϊόν που προκύπτει από αυτή να πληροί τα σχετικά πρότυπα υψηλής ποιότητας.
Πλέον οι επιχειρήσεις μαζικής εστίασης, ανεξαρτήτως δυναμικότητας, υποχρεούνται να διασφαλίζουν τη χωριστή συλλογή των βιοαποβλήτων που προκύπτουν από τη δραστηριότητά τους, διαθέτοντας εντός της επιχείρησής τους επαρκούς χωρητικότητας περιέκτες. Την ίδια υποχρέωση έχουν και οι εταιρείες «υπεραγορών τροφίμων, των παντοπωλείων, των οπωροπωλείων, των πρατηρίων άρτου, των πρατηρίων πώλησης ετοίμων φαγητών, των πρατηρίων ειδών ζαχαροπλαστικής/γαλακτοπωλείων/μπουγατσάδικων με παρασκευαστήριο, των λαϊκών αγορών, εννοουμένων όλων των ανωτέρω ανεξαρτήτως δυναμικότητας». Αν ο δήμος έχει ξεκινήσει τέτοιο πρόγραμμα ξεχωριστής συλλογής και οι επιχειρήσεις που προαναφέρονται δεν συμμετάσχουν τότε θα καταβάλλουν σημαντικού ύψους πρόστιμο.