Παγίδα ελέγχων και πρόσθετων φόρων για δωρεές από γονείς σε παιδιά

Στη διενέργεια ελέγχων τύπου «πόθεν έσχες» σε όσους δώρισαν μεγάλα χρηματικά ποσά, σε στενούς συγγενείς, γονείς, παιδιά, παππούδες, εγγόνια, μετά την αύξηση του αφορολόγητου των δωρεών και γονικών παροχών σε 800.000 ευρώ, προχωρεί η ΑΑΔΕ.

Από την 1^η Οκτωβρίου 2021 καθιερώθηκε αφορολόγητο όριο 800.000 ευρώ για γονικές παροχές και δωρεές με δικαιούχους πρόσωπα της Α' κατηγορίας (σύζυγο, μέρος συμφώνου συμβίωσης, τέκνα, εγγόνια και γονείς), ενώ για το επιπλέον ποσό επιβάλλεται φόρος 10%.

Ήδη διεξάγονται αυτόματοι έλεγχοι κατά την υποβολή των δηλώσεων γονικών παροχών και δωρεών, οι οποίοι όμως, αφορούν στα διαδικαστικά και συγκεκριμένα αν η μεταφορά του ποσού από τον δωρητή στον αποδέκτη έγινε μέσω τραπεζικού συστήματος και η δήλωση υποβλήθηκε εντός των οριζόμενων χρονικών ορίων. Μέσω των ελέγχων αυτών προκύπτουν αρκετές περιπτώσεις παρατυπιών, που οδηγούν στην απώλεια του αφορολόγητου και στην επιβολή φόρου δωρεάς, ύψους 10%. Αυτό είναι το πρώτο στάδιο του ελέγχου, που έχει τυπικό και διαδικαστικό χαρακτήρα.

Παράλληλα γίνεται έλεγχος της μεταφοράς των ποσών από τραπεζικό λογαριασμό του δωρητή σε λογαριασμό του αποδέκτη, μέσω του συστήματος της ΑΑΔΕ που εποπτεύει τις κινήσεις των τραπεζικών λογαριασμών όλων των φορολογουμένων. Πρόκειται για το Ειδικό Λογισμικού Ελέγχου Προσαύξησης Περιουσίας, το οποίο αντλεί στοιχεία για το ύψος των καταθέσεων και αυτομάτως συσχετίζει τα ευρήματα με τα δηλωθέντα εισοδήματα.

Όμως οι έλεγχοι αυτοί είναι δειγματοληπτικοί και το «καμπανάκι» στους ελεγκτές χτυπάει αν παρατηρηθεί μια σημαντική παρέκκλιση από τη διαδικασία, όπως συνέβη με μία μητέρα η οποία δέχτηκε δωρεά από την κόρη της και σε μισή ώρα μεταβίβασε το ίδιο ποσό στην άλλη κόρη της (τριγωνική συναλλαγή) και εντοπίστηκαν αμέσως.

Με το νέο «Σύστημα Αυτοματοποιημένου Ελέγχου Προσαύξησης Περιουσίας» (Bank Account Nexus Cross check APPplication ή BANCAPP), που λειτουργεί από τις αρχές του 2024, η διαδικασία των ελέγχων αυτοματοποιήθηκε και θα χρησιμοποιηθεί για να εντοπιστεί αδήλωτο ή «μαύρο» χρήμα στις δωρεές και γονικές παροχές.

Υπενθυμίζεται ότι μέσω του BANCAPP συλλέγονται και αξιοποιούνται τα δεδομένα του αρχείου χρηματοπιστωτικών προϊόντων και αναλυτικών χρηματοπιστωτικών συναλλαγών, των κινήσεων τραπεζικών λογαριασμών, λογαριασμών πληρωμών και λοιπών  χρηματοοικονομικών προϊόντων και αναλυτικών χρηματοπιστωτικών συναλλαγών των ΑΦΜ για τα οποία έχει εκδοθεί εντολή ελέγχου στο ΟΠΣ ELENXIS. Ο έλεγχος αφορά τόσο σε καταθέσεις, ρέπος, ασφαλιστικά προϊόντα, παράγωγα,μετοχές όσο και σε δάνεια και σε θυρίδες.

Η παγίδα και οι εκ των υστέρων έλεγχοι

Μέσω του BANCAPP  οι έλεγχοι θα είναι στοχευμένοι και, σύμφωνα με την εντολή της ΑΑΔΕ, θα ελεγχθούν όλες οι περιπτώσεις των δωρεών και γονικών παροχών, χρηματικών ποσών άνω των 100.000 ευρώ σε πρώτη φάση.

Μέσω της διαδικασίας αυτής, θα ελεγχθεί το «πόθεν έσχες» των δωρητών και συγκεκριμένα εάν τα ποσά που δήλωσαν ότι δώρισαν σε παιδιά, εγγόνια, γονείς, παππούδες και το αντίστροφο, προκύπτουν από τα δηλωθέντα και φορολογηθέντα εισοδήματά τους.

Το σύστημα της ΑΑΔΕ θα συσχετίσει αυτόματα τα ποσά των καταθέσεών τους και τις κινήσεις των τραπεζικών τους λογαριασμών, σε βάθος πενταετίας, με τις φορολογικές τους δηλώσεις και αν προκύψουν διαφορές θα κληθούν να για εξηγήσεις.

Σύμφωνα με τη νομοθεσία, «η δυνατότητα του γονέα/δωρητή να πραγματοποιήσει χρηματική γονική παροχή/δωρεά προς το τέκνο/δωρεοδόχο δεν ελέγχεται κατά το στάδιο της υποβολής της δήλωσης (δεν υπάρχει υποχρέωση συνυποβολής δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος παρελθόντων ετών κ.λπ.) αλλά κατά τον έλεγχο» αναφέρεται σχετικά.

Η πρόβλεψη αυτή λειτουργεί και ως παγίδα, καθώς οι εμπλεκόμενοι στη δωρεά ή γονική παροχή, ολοκληρώνοντας τη διαδικασία της μεταφοράς των ποσών μέσω τραπεζικών λογαριασμών, έχουν την εντύπωση ότι ξεμπέρδεψαν. Όμως, τα ποσά που δήλωσαν ότι δώρισαν θα πρέπει να αποδεικνύονται από τους ίδιους ότι έχουν δηλωθεί και φορολογηθεί στο παρελθόν.

Ο έλεγχος της εφορίας δεν μπορεί να επεκταθεί πέραν της πενταετίας, εκτός αν προκύπτει μεγάλη φοροδιαφυγή, αλλά σε κάθε περίπτωση ο φορολογούμενος μπορεί να επικαλεστεί εισοδήματα παλαιότερων ετών (και πέραν της πενταετίας) προκειμένου να δικαιολογήσει το «περίσσευμα» που δώρισε.

Πανάκριβη η δωρεά

Αν το ποσό των τραπεζικών λογαριασμών, από τους οποίους έγινε η δωρεά, δεν καλύπτεται από δηλωθέντα εισοδήματα των προηγούμενων ετών, η δωρεά, αντί να είναι αφορολόγητο (μέχρι 800.000 ευρώ), θα κοστίσει πανάκριβα στον δωρητή.

Σύμφωνα με τον Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας, οι φόροι και τα πρόστιμα που επιβάλλονται σε ποσά που δεν δικαιολογούνται είναι τα ακόλουθα:

• Το ποσό που δεν δικαιολογείται η απόκτησή του φορολογείται με συντελεστή 33% από το πρώτο ευρώ.
• Το ποσό του φόρου που προκύπτει προσαυξάνεται επιπλέον με πρόστιμο 50% λόγω «ανακρίβειας της υποβληθείσας δήλωσης φορολογίας εισοδήματος».
• Αν το αδήλωτο εισόδημα αφορά στα φορολογικά έτη από 2012 έως και το 2023, τότε στο ποσό επιβάλλεται επιπλέον και ειδική εισφορά αλληλεγγύης.
• Στο συνολικό ποσό φόρου και προστίμου επιβάλλονται τόκοι εκπρόθεσμης καταβολής που ανέρχονται σε 0,73% μηνιαίως, με ημερομηνία έναρξης από τον χρόνο διάπραξης του αδικήματος της φοροδιαφυγής.
• Αν πρόκειται για λογαριασμό επιχειρηματία, ο οποίος υπάγεται στον ΦΠΑ, τότε, επί του ποσού που θα θεωρηθεί προσαύξηση περιουσίας, θα επιβληθεί και ΦΠΑ.