Γιατί οι τράπεζες δεν δανείζουν μικρομεσαίες επιχειρήσεις και επαγγελματίες

Τα συστηματικά πολύ υψηλότερα «κόκκινα» δάνεια των μικρών - μεσαίων επιχειρήσεων και των ελεύθερων επαγγελματικών αλλά και τα χαμηλά εισοδήματα που δηλώνουν οι πολύ μικρές επιχειρήσεις και οι επαγγελματίες φαίνεται ότι αποτελούν τους δυο μεγάλους «κόφτες» που εμποδίζουν την πρόσβαση μεγάλου μέρους μικρών επιχειρήσεων στο τραπεζικό σύστημα.

Όπως προκύπτει από τα στοιχεία της Έκθεσης Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας της Τράπεζας της Ελλάδος, στο τέλος Δεκεμβρίου 2023 το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων επιχειρηματικών δανείων ανήλθε στο 6%. Ωστόσο η επιμέρους εικόνα είναι αποκαλυπτική, καθώς τα στοιχεία δείχνουν ότι όσο μικρότερο είναι το μέγεθος των επιχειρήσεων τόσο μεγαλύτερες είναι οι επισφάλειες.

Αναλυτικότερα τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια μεγάλων επιχειρήσεων διαμορφώνονται στο 2,6%, στα ναυτιλιακά δάνεια μόλις στο 0,4% ενώ οι καθυστερήσεις δανείων μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων διαμορφώνονται σχεδόν σε 4πλάσια επίπεδα στο 9,6%. Ακόμα δυσμενέστερη είναι η εικόνα των μη εξυπηρετούμενων δανείων προς ελεύθερους επαγγελματίες που διαμορφώνονται στο 23,6%.

Τα επιχειρηματικά δάνεια και τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια το 2023

Πηγή Στοιχείων: Τράπεζα της Ελλάδος

Το υψηλό επίπεδο καθυστερήσεων και οι σοβαρές εποπτικές επιπτώσεις ενός κόκκινου δανείου αποτελούν, σύμφωνα με τραπεζικές πηγές, ένα σοβαρό εμπόδιο που καθιστά διστακτικές τις εμπορικές τράπεζες στην παροχή πιστώσεων σε μικρού μεγέθους επιχειρήσεις και ελεύθερους επαγγελματίες. Δεν είναι τυχαίο ότι μεγάλο μέρος των πιστώσεων προς μικρές επιχειρήσεις χορηγούνται μέσω ειδικών προγραμμάτων που παρέχουν εγγύηση από το Δημόσιο και όχι με αμιγώς τραπεζικά κριτήρια.

Το πολύ μικρό μέγεθος των ελληνικών επιχειρήσεων οδηγεί σε προβλήματα ανταγωνιστικότητας, ενώ ένα μεγάλο μέρος αυτών επιλέγει να λειτουργεί στη «γκρίζα» ζώνη της οικονομίας αποφεύγοντας να δηλώσουν το σύνολο των εσόδων – δραστηριοτήτων τους.  

Αποκαλυπτικά είναι τα στοιχεία της ΑΑΔΕ για τις φορολογικές δηλώσεις του 2023 (εισοδήματα 2022) των ελεύθερων επαγγελματιών. Σύμφωνα με τα στοιχεία σχεδόν δύο στις τρεις ή ποσοστό 64,2% δήλωσαν εισοδήματα έως 10.000 ευρώ εκ των οποίων σχεδόν οι μισοί -το 45%- δήλωσαν λιγότερα από 5.000 ευρώ.

Πως θα μπορούσε να κριθεί ως αξιόχρεος ένας επαγγελματίας με τόσο χαμηλό εισόδημα;

Από τα 427.810 φυσικά πρόσωπα που δήλωσαν εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα, τα 193.407 ή το 45,2% δήλωσαν φορολογητέα καθαρά κέρδη έως 5.000 ευρώ για το φορολογικό έτος 2022. Επίσης, 72.322 εξ αυτών δήλωσαν εισόδημα έως 1.000 ευρώ και συνολικά 30,7 εκατ. ευρώ.

Σημειώνεται ότι σε αντίθεση με τον προηγούμενο κύκλο πιστωτικής επέκτασης, κατά τον οποίο οι τράπεζες δεν έδιναν μεγάλο βάρος στα επίσημα φορολογικά στοιχεία για την αξιολόγηση ενός δανειολήπτη και ο οποίος κορυφώθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 2007, σήμερα εποπτεύονται από την ΕΚΤ και υπόκεινται σε ένα αυστηρό πλαίσιο κανόνων και απαιτήσεων, ενώ οι εποπτικοί έλεγχοι είναι συνεχείς και συστηματικοί.

Το πολύ μικρό μέγεθος των επιχειρήσεων και η υψηλή παραοικονομία αποτελούν σοβαρά δομικά προβλήματα της οικονομίας και τα οποία συνδέονται με τις φτωχές επιδόσεις των τραπεζών τα τελευταία χρόνια στην παραγωγή νέων δανείων.