Διαστάσεις πρωτόγνωρες όχι μόνο για τα ελληνικά δεδομένα, αλλά και για τα διεθνή, αποκτά το στοίχημα μετάβασης της Δυτικής Μακεδονίας στην μεταλιγνιτική εποχή, όσο τα πρώτα κομμάτια αρχίζουν σταδιακά να μπαίνουν στο παζλ.
Η πρόκληση, όπως προκύπτει από το διήμερο συνέδριο την Παρασκευή και το Σάββατο στην Πτολεμαίδα, απαιτεί ταχύτητες μεγαλύτερες και από εκείνες της Ολυμπιάδας, προκειμένου να καλυφθεί το συντομότερο η απώλεια που θα προκαλέσει στην απασχόληση και στο ΑΕΠ της περιφέρειας το σβήσιμο των λιγνιτικών μονάδων, το οποίο έχει αποφασιστεί να γίνει στο τέλος του 2023.
Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι τα γιγάντια φωτοβολταικά πάρκα, ισχύος 2 GW που σχεδιάζει η ΔΕΗ στα σημερινά λιγνιτικά πεδία, θα πρέπει να αδειοδοτηθούν τάχιστα και να έχουν εγκατασταθεί το αργότερο μέσα στη διετία 2023-2024, προκειμένου να αποτελέσουν τα πρώτα «έργα-γέφυρα» σε αυτή την νέα εποχή, καλύπτοντας δηλαδή μέρος της χαμένης οικονομικής δραστηριότητας.
Αντίστοιχα γρήγορα θα πρέπει να τρέξει και η αποκατάσταση των πρώτων λιγνιτικών πεδίων, που θα κληθούν να φιλοξενήσουν τις επενδύσεις νέας γενιάς σε μεταποίηση, αγροτουρισμό και άλλα επενδυτικά σχέδια. Στην ουσία αυτό σημαίνει ότι οι εργαζόμενοι της ΔΕΗ που μέχρι σήμερα σκάβουν, στο εξής θα πρέπει να αρχίσουν να σκεπάζουν τα εδάφη για την αποκατάσταση, ανοίγοντας τον δρόμο για την αξιοποίησή τους με νέους τρόπους, εγχείρημα που κι αυτό απαιτεί ταχύτητα και συντονισμό.
Σημειωτέον ότι μιλάμε μόνο για τα πρώτα χρόνια του project, αφού, όπως έγινε σαφές κατά την διάρκεια του συνεδρίου, πρόκειται στην πραγματικότητα ότι πρόκειται για ένα μαραθώνιο 10ετίας - 15ετίας. Τα συνολικά 150.000 - 200.000 στρέμματα των λιγνιτικών πεδίων που εκμεταλλεύεται η επιχείρηση από την δεκαετία του 1960, εκτιμάται ότι θα έχουν αποκατασταθεί πλήρως το νωρίτερο μεταξύ 2030-2035. Τότε υπολογίζεται ότι θα έχουν τελειώσει όχι μόνο οι επιχωματώσεις και οι δενδροφυτεύσεις αλλά συνολικά οι αναπλάσεις, μαζί με την φιλοξενία των νέων επενδύσεων σε αγροτικές δραστηριότητες, μεταποίηση, τουρισμό και αγροτουρισμό.
Η κυβέρνηση θέλει να πριμοδοτήσει τα παραπάνω με έξτρα φορολογικά κίνητρα, καθώς το υπ. Οικονομικών θα υποβάλει αίτημα στις Βρυξέλλες για ένταξη της περιοχής σε καθεστώς «Ειδικής Φορολογικής Ζώνης» αλλά και με αναπτυξιακά κίνητρα. Όπως αποκάλυψε ο υπ. Ανάπτυξης Αδ. Γεωργιάδης, εξετάζεται η δημιουργία αναπτυξιακού νόμου, ειδικά για τη Δ.Μακεδονία και την Μεγαλόπολη, με υψηλότερα όρια κρατικών ενισχύσεων απ’ ότι ισχύουν μέχρι σήμερα.
Το κάδρο, συμπληρώνουν τα σχέδια της ΔΕΗ για μια νέα μεγάλη επένδυση που θα αφορά την παραγωγή ενέργειας από καύση απορριμμάτων, την αντικατάσταση της τηλεθέρμανσης της περιοχής με λιγνίτη από το φυσικό αέριο (έχει δοθεί εντολή το δίκτυο να φτάσει κατά προτεραιότητα σε Φλώρινα, Κοζάνη, Αμύνταιο) και φυσικά την ανταλλαγή τεχνογνωσίας για την αποκατάσταση λιγνιτικών περιοχών με ξένους ενεργειακούς ομίλους.
Το στοίχημα είναι τεράστιο. Επηρεάζει άμεσα και έμμεσα πάνω από 20.000 θέσεις εργασίας και το πρόβλημα δεν αφορά μόνο την χρηματοδότηση. Τα χρήματα φαίνεται ότι έχουν βρεθεί, η Ελλάδα μπορεί να πάρει ακόμη και 4,4 δισ. ευρώ από τα ευρωπαϊκά ταμεία για την μετάβαση των λιγνιτικών περιοχών στην επόμενη ημέρα, όπως έχει γίνει καιρό τώρα σαφές από την ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος & Ενέργειας.
Το ερώτημα είναι ποιος θα διαχειρισθεί αυτό τον πακτωλό των χρημάτων, με πόσο αποτελεσματικό τρόπο, ποια θα είναι η εμπλοκή του κράτους, ποια του ιδιωτικού τομέα και πόσο αυστηρή θα είναι η εποπτεία από τις Βρυξέλλες. Στα παραπάνω δεν υπάρχουν ακόμη απαντήσεις, αυτές θα δοθούν όταν το φιλόδοξο «Εθνικό Σχέδιο Μετάβασης» θα αρχίσει να ετοιμάζεται, προκειμένου μετά το καλοκαίρι να σταλεί στην Κομισιόν, κυρίως όμως το τοπίο θα αποσαφηνισθεί όταν το σχέδιο τεθεί σε εφαρμογή, κάτι που καλώς εχόντων των πραγμάτων τοποθετείται από το 2021 και μετά.
Η μεγάλη ανησυχία κυβερνητικών παραγόντων συνδέεται με το γεγονός ότι τον τελευταίο λόγο στην διαχείριση των πόρων θα έχει η τοπική αυτοδιοίκηση, η οποία διαχρονικά στην Ελλάδα δεν έχει δώσει και τα καλύτερα δείγματα όταν πρόκειται για απορρόφηση κοινοτικών κονδυλίων, πολλώ δε μάλλον τώρα όπου το εγχείρημα είναι πρωτόγνωρο.
Σε τεχνικό πάντως και επιχειρηματικό επίπεδο, σταχυολογώντας τα πιο βασικά στοιχεία από όσα έγιναν γνωστά κατά το διήμερο συνέδριο στην Πτολεμαίδα, προκύπτει ότι:
Φωτοβολταϊκά: Τα έργα που σχεδιάζει να υλοποιήσει η ΔΕΗ, σε συνεργασία με Έλληνες και ξένους εταίρους, θα έχουν συνολική ισχύ 2 GW. Τον Δεκέμβριο η ΔΕΗ Ανανεώσιμες είχε καταθέσει στην ΡΑΕ αίτημα για φωτοβολταικά συνολικής δυναμικότητας 1,5 GW στη Δ.Μακεδονία (αυτά ήρθαν να προστεθούν στα 4,5 GW που είχε ήδη η ΔΕΗΑΝ σε διάφορες φάσεις ωριμότητας). Στον επόμενο λοιπόν κύκλο της ΡΑΕ, η ΔΕΗ θα καταθέσει αίτηση και για τα υπόλοιπα 500 MW στη Δ. Μακεδονία. Επίκειται επίσης συμφωνία μεταξύ των ΕΛΠΕ και γερμανικής εταιρείας για εγκατάσταση στην περιοχή ενός ακόμη φωτοβολταϊκού πάρκου ισχύος 205 ΜW.
Παραγωγή ενέργειας από απορρίμματα: Εδώ και καιρό η ΔΕΗ μελετά το δανέζικο μοντέλο, της παραγωγής ενέργειας από καύση απορριμμάτων με τεχνολογίες που εξασφαλίζουν σχεδόν μηδενικούς ρύπους, μέσα από υποδομές που θα μπορούσαν να εγκατασταθούν σε χώρους λιγνιτικών σταθμών. Σχέδια σαν αυτά στηρίζονται στο σκεπτικό των joint ventures για την από κοινού αξιοποίηση του προϊόντος που παράγουν τα ΣΔΙΤ διαχείρισης απορριμμάτων, εργοστάσια που σήμερα η Ελλάδα διαθέτει μόνο τρία, ωστόσο τα επόμενα χρόνια πρόκειται να πολλαπλασιαστούν. Επίσης βρίσκεται στα σκαριά μελέτη από την ΔΕΗ για την καύση βιομάζας που θα εμπλουτίσει το μίγμα καυσίμου το οποίο θα μπορεί να καίει η νέα μονάδα Πτολεμαΐδα 5, μετά το 2028, όταν θα πάψει να λειτουργεί με λιγνίτη.
Αποκατάσταση Ορυχείων: Οι εργασίες θα στηριχτούν σε δύο κύκλους, εκ των οποίων ο πρώτος θα κρατήσει 3- 4 χρόνια και ο δεύτερος θα αφορά εργασίες σε βάθος δεκαετίας. Χαρακτηρίζεται και αυτή ως μια δραστηριότητα- γέφυρα που επίσης θα βοηθήσει στην απορρόφηση θέσεων εργασίας.
Εθελουσία έξοδος εργαζομένων: Ξεκινά πρόγραμμα ύψους 22.000 ευρώ, που προβλέπει αποζημίωση απόλυσης 15.000 ευρώ, συν μπόνους 7.000 ευρώ. Η λιγνιτική δραστηριότητα απασχολεί σήμερα περί τους 6.000 εργαζόμενους. Κάποιοι θα συνταξιοδοτηθούν σύντομα, κάποιοι που θα παραμείνουν στην ΔΕΗ θα επανακπαιδευτούν, προκειμένου να χρησιμοποιηθούν σε άλλες δραστηριότητες της επιχείρησης, ενώ για κάποιους άλλους θα προσφερθεί η δυνατότητα να μεταταγούν σε άλλες υπηρεσίες του ευρύτερου Δημόσιου.
Ειδικές Φορολογικές Ζώνες: Θα υποβληθεί αίτημα στην ΕΕ προκειμένου να κηρυχθούν οι λιγνιτικές περιοχές ως Ειδικές Φορολογικές Ζώνες με ειδικά φορολογικά κίνητρα στο πλαίσιο της Δίκαιης Μετάβασης για τη Δυτική Μακεδονία και τη Μεγαλόπολη. Επίσης σχεδιάζονται ειδικά φορολογικά κίνητρα για τη θέρμανση π.χ. σε σχέση με το φόρο φυσικού αερίου. Το φυσικό αέριο θα υποκαταστήσει τον λιγνίτη ως προς την θέρμανση των περιοχών της Δ.Μακεδονίας. Στη λογική αυτή, η ΔΕΗ θα καταβάλει στους Δήμους της περιοχής το λεγόμενο λιγνιτικό πόρο, ύψους 130 εκατ ευρώ.
Εθνικό Σχέδιο Δίκαιης Μετάβασης: Αρχίζει η επεξεργασία του νέου αναπτυξιακού προγράμματος των λιγνιτικών περιοχών με χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ, από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, εργαλεία όπως το InvestEU (που αντικατέστησε το Πακέτο Γιούνκερ), εθνικούς και ιδιωτικούς πόρους. Η στήριξη αυτή ανέρχεται με βάση εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε ένα ποσό μεταξύ 3,7 και 4,4 δισ. ευρώ. Δράσεις που μπορεί να χρηματοδοτηθούν είναι μεταξύ άλλων στην εναλλακτική γεωργία, την μεταποίηση, τον αγροτουρισμό, κοκ.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
