Είκοσι χρόνια μετά την ένταξή τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι οκτώ χώρες της Ανατολικής Ευρώπης έχουν αλλάξει εκ βάθρων. Ταχύτεροι ρυθμοί ανάπτυξης, αυξήσεις μισθών, ενίσχυση επενδύσεων, βελτίωση υποδομών είναι ορισμένα από τα οφέλη.
Με την ΕΕ να έχει «ρίξει» σε αυτές, μαζί με τις Κύπρο και Μάλτα, το ποσό των 500 δισ. ευρώ είναι λογικό οι αλλαγές να είναι προς το καλύτερο και θα ήταν, επίσης, λογικό τα «αισθήματα» των κατοίκων τους προς την Ένωση να είναι κάτι παραπάνω από θετικά.
Όμως, όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις πριν από τις ευρωεκλογές, αλλά και οι εθνικές εκλογές σε αρκετές εξ αυτών των χωρών, τα αντιευρωπαϊκά κόμματα κερδίζουν συνεχώς έδαφος. Όλο και περισσότεροι στηρίζουν πολιτικά κόμματα κατά τις ΕΕ, επειδή θεωρούν ότι τους «επιβάλλει» ελευθερίες, όπως αυτές που αφορούν τα δικαιώματα τον ΛΟΑΤΚΙ+, ή υποχρεώνει τη χώρα τους να προχωρήσει υπερβολικά γρήγορα στην πράσινη μετάβαση.
«Περίμενα ότι οι ανατολικές χώρες θα είχαν σημαντικότερο ρόλο στην ΕΕ μετά από 20 χρόνια, ότι θα ήταν σε θέση να επηρεάζουν και να διαμορφώνουν περισσότερο τις αποφάσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ότι οι πολιτικές ελίτ στις χώρες αυτές θα είχαν μεγαλύτερη αίσθηση συνιδιοκτησίας της ΕΕ. Αλλά τελικά αυτό δεν συνέβη ποτέ», σημειώνει ο Μίλαν Νικ, στέλεχος του Γερμανικού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων.
Στην Ουγγαρία, η ΕΕ εξακολουθεί να παρακρατεί χρηματοδότηση ύψους 20 δισεκατομμυρίων ευρώ λόγω ανησυχίας για τη διαφθορά και τη διάβρωση της δημοκρατίας από τον πρωθυπουργό Βίκτορ Όρμπαν. Διαφημιστικές πινακίδες του κυβερνώντος κόμματος στη Βουδαπέστη ενόψει των εκλογών για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τον Ιούνιο παρουσιάζουν τα στελέχη της αντιπολίτευσης ως μαριονέτες των Βρυξελλών, ενώ οι ομάδες υπέρ της ΕΕ εκλιπαρούν τους πολίτες να επιλέξουν την Ευρώπη. Ο Όρμπαν περιέγραψε πρόσφατα τη σχεδιαζόμενη νομοθεσία για τη μετανάστευση ως «άλλο ένα καρφί στο φέρετρο» της ΕΕ.
Στην Πολωνία, η οποία έχει απορροφήσει τα περισσότερα κατά κεφαλήν κονδύλια της ΕΕ, η νέα κυβέρνηση του Ντόναλντ Τουσκ, πρώην προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, προσπαθεί να «καθαρίσει» τα κατάλοιπα από την οκταετή διακυβέρνηση του εθνικιστικού Κόμματος Νόμος και Δικαιοσύνη. Η ηγεσία του, όπως και η ουγγρική, δαιμονοποίησε την ΕΕ επειδή επέβαλε τις «φιλελεύθερες αξίες» της σε χώρες που δεν τις ήθελαν, ακόμη και όταν τα χρήματά της συνέβαλαν στην αύξηση του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος κατά περισσότερο από 50% κατά τη διάρκεια της θητείας της στην εξουσία.
Ανάμεσα στα δύο αυτά κράτη, η Σλοβακία ξεχωρίζει επειδή ξεπέρασε τα μεγαλύτερα εμπόδια για να μπει στην ΕΕ και «έτρεξε» την οικονομία της ώστε να μπορεί να ενταχθεί στην ευρωζώνη. Από τα τέλη της δεκαετίας του 1990, έκανε επίπονες οικονομικές και πολιτικές μεταρρυθμίσεις ώστε να «πιάσει» τα επίπεδα των άλλων κρατών – μελών της ζώνης του ευρώ.
Έκτοτε, ξένες αυτοκινητοβιομηχανίες όπως η Volkswagen και η Kia συνέβαλαν στην ανάπτυξη και την επανένωσή της με τη δημοκρατική Ευρώπη. Η οικονομική ανάπτυξη της Σλοβακίας ήταν κατά μέσο όρο 3,3% τις τελευταίες δύο δεκαετίες.
Πέρυσι, ο πρώην πρωθυπουργός Ρόμπερτ Φίκο επέστρεψε στην εξουσία ως η φωνή της αντιπολίτευσης προς τις Βρυξέλλες. Η φιλική προς τη Ρωσία στάση του φέρνει τη χώρα σε αντιπαράθεση με τους εταίρους και απειλεί να διαλύσει την ενότητα της Ευρώπης για τη βοήθεια προς την Ουκρανία. Επίσης, αστειεύεται ανοιχτά με θέματα που αφορούν δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ.
Ο Φίκο κατάφερε να δημιουργήσει κυβερνητικό συνασπισμό πλειοψηφίας χάρη στο Εθνικό Κόμμα της Σλοβακίας, το οποίο υποστηρίχθηκε από τον Μάριαν Κούφα. Πρόκειται για έναν καθολικό ιερέα, με μεγάλη δημοτικότητα, ο οποίος έχει εκφράσει ανοιχτά ιδιαίτερα συντηρητικές απόψεις σχετικά με τις αμβλώσεις, τα ομόφυλα ζευγάρια και άλλα κοινωνικά - πολιτικά ζητήματα. Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης της Σλοβακίας οι απόψεις του φιγουράρουν, μόνιμα, στα trends. Δεν διστάζει, δημοσίως, να υποστηρίξει ότι μπορεί να συγκεντρώσει έως και 200.000 ψήφους εάν θέλει για κάποιον πολιτικό που συμφωνεί μαζί του και είναι έτοιμος να υπερασπιστεί τις «χριστιανικές αξίες».
«Ο κομμουνισμός έπεσε επειδή απαγόρευσε τα πάντα, και ο φιλελευθερισμός θα πέσει επειδή επιτρέπει τα πάντα», ανέφερε σε πρόσφατη συνέντευξή του, ενώ φροντίζει να έχει και φιλανθρωπικό έργο, με ένα ειδικό κέντρο που φιλοξενεί ανθρώπους με προβλήματα αλκοολισμού και χρήσης ουσιών.
Την ίδια ώρα, όμως, ιδιαίτερα στη Σλοβακία η παρουσία των κεφαλαίων της ΕΕ είναι περισσότερο παρούσα. Βέβαια, όπως συμβαίνει και σε άλλες χώρες, ενώ τα χρήματα της ΕΕ αύξησαν το βιοτικό επίπεδο, ο διαχωρισμός μεταξύ των πλούσιων, πιο φιλελεύθερων πόλεων και της συντηρητικής υπαίθρου διευρύνθηκε.
Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ στην Μπρατισλάβα, την πρωτεύουσα της Σλοβακίας, το 2022 ήταν 146% του μέσου όρου της ΕΕ, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat. Στην ανατολική Σλοβακία, στο πιο φτωχό τμήμα της χώρας, ήταν 52% του μέσου όρου. Κατά μέσο όρο, τα εισοδήματα περισσότερων από 70 εκατομμυρίων Ανατολικοευρωπαίων έχουν τουλάχιστον διπλασιαστεί, ζουν τουλάχιστον τρία χρόνια περισσότερο και κάθε νοικοκυριό από το Βίλνιους έως την Πράγα διαθέτει τουλάχιστον ένα αυτοκίνητο.
Τα σύνορα που κάποτε τους χώριζαν έχουν εξαφανιστεί. Πέντε από τα οκτώ κράτη έχουν εγκαταλείψει τα νομίσματά τους για το ευρώ και πολλά έχουν τουλάχιστον έναν δισεκατομμυριούχο στις αντίστοιχες διεθνείς λίστες πλουσίων, με την Τσεχική Δημοκρατία να ηγείται της κατάταξης. Η αγορά αγαθών γίνεται πλέον με ένα κλικ και τα πορτοκάλια και οι μπανάνες έχουν μετατραπεί από είδη πολυτελείας σε βασικά είδη διατροφής. Η Πράγα, η Βουδαπέστη, η Βαρσοβία και το Βίλνιους έχουν όλα υψηλότερο κατά κεφαλήν εισόδημα από τον μέσο όρο της ΕΕ, μαζί με την Μπρατισλάβα.
Τα περισσότερα κονδύλια πήγαν στην Πολωνία, όπου βοήθησαν στη μετατροπή των υποδομών της χώρας, από τους σιδηροδρόμους, τους δρόμους και τα αεροδρόμια μέχρι τη γεωργία. Η Πολωνία εξάγει σήμερα τρόφιμα αξίας 30 δισεκατομμυρίων ευρώ ετησίως, σε σύγκριση με 4 δισεκατομμύρια ευρώ κατά την είσοδό της στην ΕΕ.
Ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας της Λιθουανίας, Γκ. Σίμκους, χαρακτήρισε την ένταξη στην ΕΕ πιο σημαντική από το σχέδιο Μάρσαλ που βοήθησε στην ανοικοδόμηση της Ευρώπης μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Στις επικείμενες ευρωεκλογές μένει να αποδειχθεί εάν και οι κάτοικοι των οκτώ κρατών της Ανατολικής Ευρώπης συμφωνούν μαζί του.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
