Το 2023 η παγκόσμια οικονομία κατόρθωσε να διαψεύσει τις απαισιόδοξες προβλέψεις, παρά το γεγονός ότι βρέθηκε αντιμέτωπη με μία σειρά αντίξοων συνθηκών.
Πόλεμος, αύξηση του πληθωρισμού, επιθετική νομισματική πολιτική, ήταν οι παράγοντες που απείλησαν να την… ισοπεδώσουν, αλλά τελικώς δεν τα κατάφεραν.
Όμως θα ήταν λάθος να θεωρηθεί ότι οι κίνδυνοι έχουν ξεπεραστεί, όπως αναφέρει σε ανάλυσή του το Brookings Institute, με την Παγκόσμια Τράπεζα να εκτιμά ότι η ανάπτυξη θα υποχωρήσει στο 2,4% το 2024, ενώ ο ρυθμός ανάπτυξης θα φθάσει στο 2,7% το 2025.
Από την πλευρά τους οι οικονομολόγοι του Brookings εκτιμούν ότι η παγκόσμια οικονομία θα βρεθεί μπροστά σε μία «ήπια προσγείωση», ενώ θεωρούν ότι υπάρχουν πέντε βασικοί παράγοντες κινδύνου που μπορούν να απειλήσουν την πορεία της.
Γεωπολιτικοί κίνδυνοι
Οι γεωπολιτικές εντάσεις έχουν καταστεί ο σημαντικότερος κίνδυνος που αντιμετωπίζει η παγκόσμια οικονομία. Πόλεμοι μαίνονται τώρα σε δύο περιοχές κρίσιμες για τον παγκόσμιο εφοδιασμό σε τρόφιμα και ενέργεια - την Ανατολική Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή. Μια κλιμάκωση των συγκρούσεων στη Μέση Ανατολή θα μπορούσε να ωθήσει τις αγορές ενέργειας σε αχαρτογράφητο έδαφος, δεδομένου ότι η περιοχή αντιπροσωπεύει σχεδόν το 30% της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου.
Πρόσφατες επιθέσεις στην Ερυθρά Θάλασσα έχουν ήδη διαταράξει τη ναυσιπλοΐα μέσω της διώρυγας του Σουέζ, η οποία αντιπροσωπεύει το 30% της παγκόσμιας διακίνησης εμπορευματοκιβωτίων. Οι γεωπολιτικές εντάσεις αυξάνουν την αβεβαιότητα, η οποία πλήττει τις επενδύσεις και την οικονομική ανάπτυξη. Οι συγκρούσεις και οι πόλεμοι τείνουν επίσης να μειώνουν την παγκόσμια ικανότητα εφοδιασμού - με δυνητικά πληθωριστικές επιπτώσεις.
Οι τιμές του πετρελαίου αναμένεται να μειωθούν φέτος. Ωστόσο, εάν η σύγκρουση στη Μέση Ανατολή κλιμακωθεί, οι τιμές του πετρελαίου θα μπορούσαν να αυξηθούν κατά 30% πάνω από τη βασική πρόβλεψη για 81 δολάρια το βαρέλι το 2024. Αυτό θα μπορούσε να ενισχύσει τον παγκόσμιο πληθωρισμό και να μειώσει την παγκόσμια ανάπτυξη κατά 0,2 ποσοστιαίες μονάδες.
Αδύναμη ανάπτυξη στην Κίνα
Με ρυθμό 4,5%, η κινεζική ανάπτυξη φέτος θα είναι η πιο αργή από το 1990, εκτός της εποχής της πανδημίας. Αυτό θα πλήξει πιθανότατα τον μεγάλο αριθμό ανεπτυγμένων και αναπτυσσόμενων οικονομιών που εξαρτώνται από το εμπόριο με την Κίνα. Μια βαθύτερη επιβράδυνση θα εντείνει την αρνητική επίδραση. Στο τέλος του 2021, η Κίνα ήταν ο προορισμός για σχεδόν το 20% όλων των εξαγωγών αγαθών από τις αναπτυσσόμενες οικονομίες - περίπου πενταπλάσιο μερίδιο σε σχέση με την αρχή του αιώνα.
Η Κίνα έχει επίσης καταστεί πολύ πιο σημαντική πηγή ζήτησης για εμπορεύματα -ιδιαίτερα για εκείνα που έχουν κεντρική σημασία για τη μετάβαση στην πράσινη ενέργεια. Η πρόβλεψή μας για την ανάπτυξη της Κίνας υπόκειται σε καθοδικούς κινδύνους, ιδίως όσον αφορά τις πιέσεις στον τομέα των ακινήτων. Εάν η Κίνα αναπτυσσόταν κατά 1 ποσοστιαία μονάδα βραδύτερα από ό,τι αναμένεται το 2024, η παγκόσμια ανάπτυξη θα μπορούσε να μειωθεί κατά περίπου 0,2 ποσοστιαίες μονάδες, με σημαντική ζημία για τις αναπτυσσόμενες οικονομίες που εξάγουν εμπορεύματα.
Ενίσχυση του χρηματοπιστωτικού στρες
Είναι αξιοσημείωτο ότι η απότομη αύξηση των παγκόσμιων επιτοκίων εδώ και 40 χρόνια δεν έχει προκαλέσει μέχρι στιγμής τον όλεθρο που καταγράφηκε στη δεκαετία του 1980. Τα επιτόκια πολιτικής θα μειωθούν πιθανότατα φέτος, αλλά ίσως να μην είναι αρκετά γρήγορη η μείωση για ορισμένες χώρες.
Αφού παρέμειναν αρνητικά για μεγάλο χρονικό διάστημα, τα παγκόσμια πραγματικά επιτόκια -τα ονομαστικά επιτόκια προσαρμοσμένα για τον πληθωρισμό- είναι τώρα θετικά και πιθανότατα θα παραμείνουν αυξημένα στο άμεσο μέλλον. Στο πλαίσιο της αδύναμης ανάπτυξης, αυτό θα σημαίνει ένα συνεχιζόμενο περιβάλλον πίεσης για τις αναπτυσσόμενες οικονομίες με αδύναμες πιστοληπτικές αξιολογήσεις.
Στο τέλος του 2023, ο αριθμός των αναπτυσσόμενων οικονομιών που αντιμετώπιζαν πρόβλημα χρέους ήταν στο υψηλότερο επίπεδο από το 2000. Ο συνδυασμός της αδύναμης ανάπτυξης, των υψηλών πραγματικών επιτοκίων και των αυξημένων επιπέδων χρέους θα μπορούσε να καταστήσει πιο δύσκολη την εξυπηρέτηση του χρέους στις ευάλωτες αναπτυσσόμενες οικονομίες και να ωθήσει περισσότερες από αυτές σε οικονομική πίεση. Μια αναζωπύρωση της χρηματοπιστωτικής πίεσης στις αναπτυσσόμενες οικονομίες θα μπορούσε να μειώσει την παγκόσμια ανάπτυξη κατά περίπου 0,2 ποσοστιαίες μονάδες φέτος. Θα μείωνε την ανάπτυξη στις αναπτυσσόμενες οικονομίες κατά 0,6 ποσοστιαίες μονάδες.
Εμπορικός κατακερματισμός
Ο αριθμός των μέτρων που περιορίζουν το εμπόριο αυξήθηκε απότομα το 2023. Οι εμπορικοί περιορισμοί και το "friend-shoring" και το "near-shoring" μπορεί να φαίνονται ως λογικές πολιτικές απαντήσεις στις ανησυχίες για την εθνική ασφάλεια. Ωστόσο, τέτοιες πολιτικές θα μπορούσαν να αναβάλουν την ανάκαμψη που είναι πολύ αναγκαία στο παγκόσμιο εμπόριο.
Το 2023, η αύξηση του παγκόσμιου εμπορίου σχεδόν σταμάτησε, εμφανίζοντας οριακή αύξηση 0,2%, η οποία ήταν η πιο ασθενής πορεία -με εξαίρεση τα χρόνια της κρίσης- τα τελευταία 50 χρόνια. Η αύξηση του παγκόσμιου εμπορίου αναμένεται να ανακάμψει φέτος, αλλά θα είναι μόνο το μισό του μέσου όρου της δεκαετίας πριν από την πανδημία.
Ορισμένες επιχειρήσεις στις προηγμένες οικονομίες αποσύρονται από τις παγκόσμιες αλυσίδες αξίας και στρέφουν τις επενδύσεις αντ' αυτού σε εγχώριες ή περιφερειακές αλυσίδες εφοδιασμού. Αυτές οι τάσεις αποτελούν κακό οιωνό για τις αναπτυσσόμενες οικονομίες, για τις οποίες το εμπόριο υπήρξε βασική δύναμη για μεγαλύτερη παραγωγικότητα και βελτίωση του βιοτικού επιπέδου.
Κλιματική αλλαγή
Η σύγκρουση στη Μέση Ανατολή έχει περιορίσει ένα βασικό σημείο ανάπτυξης για το παγκόσμιο εμπόριο. Η κλιματική αλλαγή έχει συμπιέσει το άλλο. Λόγω της ξηρασίας και της μείωσης των επιπέδων νερού στη Διώρυγα του Παναμά, ο αριθμός των πλοίων που διέρχονται από τη διώρυγα μειώθηκε σημαντικά το τελευταίο έτος. Αυτό καταδεικνύει τον βαθμό στον οποίο η κλιματική αλλαγή έχει γίνει ένας βραχυπρόθεσμος κίνδυνος, όχι μόνο ένας μεσοπρόθεσμος κίνδυνος.
Το 2023 ήταν η θερμότερη χρονιά που έχει καταγραφεί ποτέ. Μια σειρά από ξηρασίες, πλημμύρες και πυρκαγιές έκαναν επίσης τον αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής πιο ορατό σε όλο τον κόσμο. Η κλιματική αλλαγή αυξάνει τη συχνότητα και το κόστος των φυσικών καταστροφών, οι οποίες τείνουν να συμπιέζουν την οικονομική ανάπτυξη, να επιδεινώνουν τη φτώχεια και να μειώνουν τις γεωργικές αποδόσεις. Οι ζημιές και οι κίνδυνοι που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή θα ρίξουν μακρά σκιά στην παγκόσμια οικονομία φέτος και το επόμενο έτος.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
