Μια νέα πραγματικότητα στη Δικαιοσύνη φέρνει το τέλος του καλοκαιριού, καθώς από τις 16 Σεπτεμβρίου θα εφαρμοστεί ο νέος δικαστικός χάρτης, όπως αυτός αποτυπώθηκε στο νόμο 5108/2024. Στην Αττική βέβαια τα περιφερειακά πρωτοδικεία θα λειτουργήσουν με πλήρη αρμοδιότητα στις 16.9.2026.
Οι αλλαγές δεν συνοδεύονται από αύξηση οργανικών θέσεων των δικαστικών υπαλλήλων οι οποίες παραμένουν σταθερές και ανέρχονται σε 4.392 συγκρινόμενες με τις οργανικές θέσεις της υπουργικής απόφασης με Αριθμ. 11124οικ./2022 (ΦΕΚ 1754/τ.Β/2022).
Στο εν λόγω νομοσχέδιο είχαμε και την πρώτη σημαντική δημόσια παρέμβαση του Ομίλου Προβληματισμού για τον Εκσυγχρονισμό της Δικαιοσύνης (Ο.Π.Ε.Δ) όπου στο πλαίσιο της διαβούλευσης για το νέο Δικαστικό Χάρτη κατατέθηκαν παρατηρήσεις και συγκεκριμένες προτάσεις από τον Επικεφαλής της Ομάδας Εργασίας «Δικαιοσύνη, Νέα Διοίκηση (New Management) και Βιώσιμη Ανάπτυξη», κ. Βαγγέλη Ρηγάτο.
Η δημοσία διαβούλευση μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας opengov.gr δίνει τη δυνατότητα σε πολίτες και συλλογικότητες να εκφράσουν τις απόψεις τους.
Σύμφωνα με τις επιταγές της νομοθεσίας (Νόμος 4622/2019, άρθρο 61) την υποχρέωση για την έναρξη της διαδικασίας «δημόσιας διαβούλευσης» υπέχει η Προεδρία της Κυβέρνησης με την αρμόδια υπηρεσία του αντίστοιχου Υπουργείου που φέρει τη νομοθετική πρωτοβουλία. Σημειώνουμε ότι το όνομα, το επώνυμο και η ηλεκτρονική διεύθυνση του συμμετέχοντος στη διαβούλευση, είναι τα μόνα στοιχεία προσωπικής ταυτότητας που ζητούνται.
Όταν δημοσιεύει ο πολίτης ένα σχόλιο, το ήδη δηλωμένο όνομα εμφανίζεται στο σχόλιο αυτό. Ωστόσο, η ανωνυμία υπάρχει ως επιλογή, με την εισαγωγή μίας συντομογραφίας αντί του πλήρους ονόματος, ή μέσω της χρήσης ψευδώνυμου.
Δεν έχουν καταγραφεί περιπτώσεις που να αποδεικνύουν ότι τα προσωπικά στοιχεία του συμμετέχοντος πολίτη ελέγχονται προς διακρίβωση της αληθινής ταυτότητας. Θα πρέπει πολίτες ή συλλογικότητες να ακολουθούν τους όρους συμμετοχής και να αποφεύγουν για παράδειγμα υβριστικά σχόλια ή να μην προσβάλλονται τα δικαιώματα άλλων. Σημειώνουμε ότι σε κάθε σχέδιο νόμου και συγκεκριμένα στην ενότητα ανάλυση συνεπειών ρύθμισης είναι απαραίτητο να περιέχεται κεφάλαιο με θέμα Έκθεση Διαβούλευσης και ειδικότερη ενότητα «Σχόλια στο πλαίσιο της διαβούλευσης μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας www.opengov.gr».
Στην εν λόγω ενότητα, πέρα από τον αριθμό των συμμετασχόντων και την αναφορά στα σχόλια που εγκρίθηκαν προς δημοσίευση καθώς και όσα δεν εγκρίθηκαν υπάρχει και ειδικότερη αναφορά στα σχόλια που υιοθετήθηκαν καθώς και σε σχόλια που δεν υιοθετήθηκαν συμπεριλαμβανομένης αιτιολόγησης. Συγκεκριμένα στο νομοσχέδιο του Υπουργείου Δικαιοσύνης υποβλήθηκαν χίλια οκτακόσια ογδόντα (1.880) σχόλια, εκ των οποίων χίλια επτακόσια ογδόντα ένα (1.781) αναρτήθηκαν και ενενήντα εννέα (99) δεν αναρτήθηκαν. Ο αριθμός των συμμετασχόντων στη διαβούλευση ήταν 1880.
Ο εν λόγω αριθμός δεν είναι μεγάλος αν λάβουμε υπόψιν τον αριθμό των ατόμων που αφορούσε το εν λόγω νομοσχέδιο. Στα σχόλια που υιοθετήθηκαν μέσω της ηλεκτρονικής διαβούλευσης αναφέρεται η έκθεση συνεπειών όπως αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα της Βουλής:
«-Κατ’ αποδοχή των σχολίων στο άρθρο 6, σχετικά με τις οργανικές θέσεις των δικαστικών υπαλλήλων, διατηρούνται οι οργανικές τους θέσεις στις παράλληλες και περιφερειακές έδρες, κατόπιν αιτημάτων μεγάλου αριθμού δικαστικών υπαλλήλων. - Στο άρθρο 6 υιοθετήθηκαν σχόλια σχετικά με τον ορισμό επιπλέον περιφερειακών εδρών πρωτοδικείων, λόγω μεγάλων χιλιομετρικών αποστάσεων, επαρκών κτιριακών υποδομών και μεγάλου αριθμού εξυπηρετούμενων πολιτών.
Χαρακτηριστικά, υιοθετήθηκαν τα σχόλια περί ορισμού του Ειρηνοδικείου Ελευσίνας ως περιφερειακής έδρας του Πρωτοδικείου Πειραιά, καθώς και περί ορισμού του Ειρηνοδικείου Κρανιδίου (Μάσσητος) ως περιφερειακής έδρας του Πρωτοδικείου Ναυπλίου.
-Στο άρθρο 8 υιοθετήθηκε σχόλιο για ένταξη των πρώην ειρηνοδικών στη γενική επετηρίδα, κατόπιν μίας έκθεσης επιθεώρησης.
-Στο άρθρο 9 υιοθετήθηκαν σχόλια σχετικά με τη δυνατότητα κάλυψης των κενών οργανικών θέσεων, λόγω αφυπηρέτησης, π.χ. πρώην ειρηνοδικών, από τους πρωτοδίκες της ειδικής επετηρίδας.
-Τέλος, στο άρθρο 34 υιοθετήθηκε σχόλιο σχετικά με την αναλογικότητα της επιστροφής των αποδοχών των δικαστικών υπαλλήλων».
Ως προς τα σχόλια που δεν υιοθετήθηκαν αναφέρεται στην έκθεση συνεπειών:
«- Η συντριπτική πλειονότητα των σχολίων αφορούν το άρθρο 6 σχετικά με τη χωροταξία των πολιτικών και ποινικών δικαστηρίων. Συγκεκριμένα δεν υιοθετήθηκαν τα σχόλια περί ορισμού του Μεσολογγίου και της Θήβας ως εδρών των Πρωτοδικείων Αιτωλοακαρνανίας και Βοιωτίας αντίστοιχα, λαμβάνοντας υπόψη τον αριθμό εισερχομένων και διεκπεραιωμένων υποθέσεων, καθώς και την υλικοτεχνική και κτιριακή υποδομή.
Επίσης, δεν υιοθετήθηκαν σχόλια περί αναβάθμισης ειρηνοδικείων (π.χ. Σκύδρας, Καστελλίου, Αλιβερίου, Κουφαλίων, Βασιλικών, Νιγρίτας) σε περιφερειακές έδρες πρωτοδικείων, λόγω ανεπαρκών κτιριακών υποδομών, μικρού αριθμού εισερχομένων και δεκπεραιωμένων υποθέσεων και κοντινής απόστασης σε έδρα πρωτοδικείου.
- Στο άρθρο 8 σχετικά με την επετηρίδα, δεν υιοθετήθηκαν σχόλια περί εμβόλιμης ένταξης των πρώην ειρηνοδικών στη γενική επετηρίδα. Τα υπόλοιπα σχόλια είτε ήταν γενικά, αόριστα και μη συναφή με τα άρθρα τα οποία σχολίαζαν είτε ήταν εκτός του ρυθμιστικού πεδίου και του πνεύματος του νόμου.»
Στο σημείο αυτό να αναφέρουμε ότι ως προς το ζήτημα των οργανικών θέσεων ο Όμιλος στην παρέμβασή του είχε ζητήσει την παραμονή των οργανικών θέσεων των δικαστικών υπαλλήλων στα παράλληλα και περιφερειακά πρωτοδικεία και τη διοίκηση της γραμματείας από Δικαστικούς Υπαλλήλους που ασκούν εκεί τα καθήκοντά τους.
Θα πρέπει να διασφαλιστεί η δυνατότητα παραμονής των Δικαστικών Υπαλλήλων στο πλησιέστερο στην οικία τους Δικαστικό κατάστημα με τη θεσμοθέτηση της απαγόρευσης έστω για μια πενταετία της μετακίνησης στην κεντρική έδρα, με ταυτόχρονη επιτάχυνση της ψηφιοποίησης όλων των διαδικασιών και δημιουργίας σημείων μίας στάσης (one stop shop) με ταυτόχρονη δυνατότητα ηλεκτρονικής πρόσβασης πολιτών δικηγόρων στη Δικαιοσύνη (προσβασιμότητα - χρόνος - ποιότητα – κόστος).
Η συμμετοχή των πολιτών στις διαδικασίες της δημόσιας διαβούλευσης είναι σημαντική καθώς πρόκειται για μια δυνατότητα που δίνεται σε όλους τους πολίτες ηλεκτρονικά. Η εμπλοκή του κοινού στη νομοθετική διαδικασία τείνει να συντελέσει στη δημοκρατική ενδυνάμωση των πολιτών και στην απόκτηση συμμετοχικής συνείδησης αναγκαίας για την πλουραλιστικότερη διαδικασία λήψης αποφάσεων.
Με αυτόν τον τρόπο αποφεύγεται και η παθητικοποίηση υπερδραστήριων διαδικτυακά πολιτών, που αδιαφορούν όμως για τις δημοκρατικές διαδικτυακές διαδικασίες όπως το opengov.gr. Αξίζει να αναφερθεί ότι ήδη στις διαδικασίες της βιώσιμης ανάπτυξης έχει αναγνωριστεί η σπουδαιότητα της συμμετοχής των πολιτών.
Κλείνοντας να σημειώσουμε ότι η ενεργός μαζική συμμετοχή τείνει να δώσει νόημα στη διαδικασία της ηλεκτρονικής δημόσιας διαβούλευσης καθώς πρόκειται για μια απλή διαδικασία στην οποία όλοι, ανάλογα με το νομοσχέδιο και τα θέματα που μας αφορούν, είναι αναγκαίο να καταθέτουμε την άποψή μας τεκμηριωμένα, καθώς πρόκειται για μια διαδικασία της ηλεκτρονικής δημοκρατίας που οδηγεί στη συμμετοχική δημοκρατία. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η συμμετοχή, όπως αναφέρθηκε, πολιτών και συλλογικοτήτων.
* Ο κ. Βασίλειος Καλόγηρος είναι κάτοχος μεταπτυχιακών στη δημόσια διοίκηση και τις νέες τεχνολογίες στην εκπαίδευση. Μέλος του Ομίλου Προβληματισμού για τον Εκσυγχρονισμό της Δικαιοσύνης.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
