Σύμφωνα με έρευνα περί την παγκόσμια οικονομία, που δημοσιεύτηκε πέρσι στον δημοφιλή αμερικανικό εμπορικό ιστότοπο How Stuff Works, από το σύνολο του παγκόσμιου πλούτου, σε φυσική μορφή υπάρχει ποσοστό μόνον 8%. Το υπόλοιπο 92% είναι απλοί αριθμοί στα λογισμικά των τραπεζών! Δηλαδή, στο υποθετικό σενάριο, που ο αποθηκευμένος σε χρήμα παγκόσμιος πλούτος, θα έπρεπε να αναληφθεί από τις τράπεζες στο σύνολό του, η οικονομία του πλανήτη θα «χτυπούσε» ανεπανόρθωτο κραχ! Τα capital controls στην περίοδο της οικονομικής κρίσης είχαν ακριβώς αυτόν τον στόχο. Να προστατέψουν τα αποθεματικά των τραπεζών από μία μαζική εντολή ανάληψης, που δεν θα ήταν δυνατόν να εξυπηρετηθεί σε φυσική μορφή χρήματος.
Ένας ψηφιακός πλούτος που δε θα άρεσε στον Θείο Σκρουτς και ο μυστηριώδης κύριος Νακαμότο
Υπάρχει, λοιπόν, ένα παγκόσμιο κεφάλαιο, αποθηκευμένο σε χρήμα, που δεν είναι τίποτε περισσότερο από μαύρα στίγματα στο λευκό φόντο της βάσης δεδομένων κάθε τράπεζας. Όπως οι τηλεφωνικοί αριθμοί στην ατζέντα του καθενός από εμάς. Ποσά μεγάλα, ή λιγότερο μεγάλα, καταχωρημένα πλάι σε ονόματα. Αυτό το χαρτοφυλάκιο είναι το βαρύ πυροβολικό κάθε χρηματοπιστωτικού ιδρύματος. Αποθηκευμένο σε ένα αυστηρό, επιθυμητά απαραβίαστο λογισμικό, προστατευμένο ως κόρην οφθαλμού από κακόβουλες επιθέσεις. Είναι οι περιουσίες του τάδε και του δείνα, που μετριούνται στα χαρτιά, αφού όταν μιλάμε για τα εκατομμύρια ευρώ ή δολαρίων των ευρισκομένων στις πρώτες θέσεις στη λίστα του Forbes, δεν εννοούμε μπανιέρες ή πισίνες γεμάτες χαρτονομίσματα, όπου μέσα κολυμπούν οι ζάμπλουτοι του πλανήτη, ως άλλοι Σκρουτζ των παιδικών μας χρόνων...
Το χρήμα, λοιπόν, το νόμισμα, η αγοραστική δύναμη κάθε χώρας, το μέσο συναλλαγής των πολιτών της βρίσκεται ήδη σε ψηφιακή μορφή, καταχωρημένη στα κλειστού κώδικα λογισμικά των τραπεζών, οι οποίες είναι και υπεύθυνες για τη φύλαξη και τη διαχείριση αυτών των λογισμικών. Αυτό το σύστημα, το χρηματοπιστωτικό, συνέλαβαν στη μορφή λειτουργίας του πριν από αιώνες οι σταυροφόροι και με αυτό πορεύονται έκτοτε οι κοινωνίες του πλανήτη.
Στα τέλη του 2005, ο Nick Szabo, επιστήμων υπολογιστών, νομικός και κρυπτογράφος, δημοσίευσε στην προσωπική του ιστοσελίδα μία κοινή διαπίστωση και μία πρόταση. Έλεγε ότι τα χρήματα που ήδη χρησιμοποιούμε και βασίζονται στην εμπιστοσύνη μας προς κάποιον τρίτο -μια κυβέρνηση ή μία τράπεζα- είναι συνθήκη που στην πράξη έχει δημιουργήσει προβλήματα, όπως ο πληθωρισμός, με χαρακτηριστικό το παράδειγμα εκείνο της ερεβώδους πτώσης των νομισμάτων, το 1944, εν καιρώ πολέμου, που οδήγησε στην παραγωγή πληθωριστικού χρήματος με ελάχιστη αξία. Ακολούθως, σημείωνε ότι αντίθετα με το νόμισμα, τα πολύτιμα μέταλλα, λόγω της σπανιότητάς τους και της εξαιρετικά υψηλής δυσκολίας παραγωγής τους, έχουν αξία αδιαπραγμάτευτη, ανεξάρτητη από εμπιστοσύνη σε κυβέρνηση ή τράπεζα και ότι ασφαλώς δεν κινδυνεύουν από πληθωριστικές επιθέσεις. Αλλά πώς μπορείς να τα χρησιμοποιείς σε μικρές καθημερινές συναλλαγές; Πώς σε μια συναλλαγή σου, μπορείς να χρησιμοποιήσεις μια ράβδο χρυσού, αντί χρήματος φυσικού ή πλαστικού; Έτσι, πρότεινε το bit gold, ένα ψηφιακό κρυπτονόμισμα (ονομάστηκε έτσι επειδή για τη δημιουργία και χρήση του γίνεται χρήση κρυπτογράφησης), που θα μπορούσε εύκολα να παράγει ο καθένας από εμάς, αλλά θα έπρεπε να είναι διαθέσιμο σε σχετικά περιορισμένα κομμάτια, ώστε να μη χάσει την αξία του.
Η πρόταση του Szabo έμεινε στη θεωρία, ώσπου το συγκεντρωτικό μοντέλο διαχείρισης της οικονομίας των κρατών, έρχεται το 2008 να αμφισβητήσει μια μυστηριώδης υπογραφή, κάτω από μία έρευνα ολίγων σελίδων (μόλις 8), με τίτλο «Bitcoin: A Peer- to- Peer Electronic Cash System» που δημοσιεύεται σε επιστημονικό περιοδικό.
Τις πρώτες μέρες του 2009 ένα παράξενο αγοραστικό εργαλείο «βλέπει το φως του ψηφιακού κόσμου». Είναι στρόγγυλο, γυαλιστερό, καλοσχεδιασμένο, μοιάζει με το ευρώ, αλλά στο κέντρο του υπάρχει το γράμμα «Β». Το βασικότερο όλων; Είναι μία απλή εικόνα στις οθόνες των υπολογιστών. Απολύτως άυλο. Και φιλοδοξεί να αντικαταστήσει το χειροπιαστό χρήμα.
Ο κύριος Satoshi Nakamoto, που υπογράφει την έρευνα, παρουσιάζει ένα δίκτυο συναλλαγών, χωρίς να μεσολαβεί η βάση δεδομένων μιας τράπεζας. Οι συναλλαγές γίνονται απευθείας μεταξύ των ενδιαφερομένων με τη χρήση ενός ψηφιακού νομίσματος, ενός κρυπτονομίσματος, του bitcoin. Ο Nakamoto παρουσιάζει, δηλαδή, ένα σύστημα πληρωμών και ψηφιακού συναλλάγματος ανοικτού κώδικα, που για τη διαχείρισή του χρησιμοποιούνται μέθοδοι αποκρυπτογράφησης. Το bitcoin είναι ένα διαφανές, ανοικτό σε όλους ψηφιακό μητρώο, στο οποίο ο οποιοσδήποτε πελάτης του μπορεί να δει υπόλοιπα και συναλλαγές, που γίνονται ανά πάσα στιγμή. Για την ακρίβεια, όπως το διαδίκτυο αποκεντρώνει την πληροφορία, έτσι το bitcoin αποκεντρώνει το χρήμα, απορρίπτοντας κάθε μορφής μεσάζοντα. Θεωρείται, δε, αδιάβλητο, γεγονός που διασφαλίζει η τεχνολογία blockchain με την οποία αυτό παράγεται και αναπτύσσεται.
Σημειώνεται ότι ως απεδείχθη εκ των υστέρων, ο περίφημος εμπνευστής του bitcoin, ο Satoshi Nakamoto είναι ένα πρόσωπο - φάντασμα, του οποίου τα στοιχεία ουδέποτε αποκαλύφθηκαν. Παραμένει άγνωστο τι φύλου είναι, τι ηλικίας, τι εθνικότητας... Αγνοείται ακόμη και αν είναι ένας άνθρωπος ή μία ομάδα. Κατά καιρούς, φήμες «είδαν» τον άγνωστο δημιουργό σε πρόσωπα διασήμων προγραμματιστών, πληροφορίες που ωστόσο ουδέποτε επιβεβαιώθηκαν.
Τι πέτυχε, λοιπόν, ο μυστηριώδης υπογράφων την έρευνα; Με τη βοήθεια blocks (τουβλάκια) και την εφαρμογή της τεχνολογίας «blockchain» (αλυσίδα, αποτελούμενη από τουβλάκια) δημιούργησε ένα σύστημα συναλλαγών, απευθείας από χρήστη σε χρήστη (χωρίς ενδιάμεσο, π.χ. τράπεζα), που θα μπορούσε εύκολα και με ασφάλεια να επαληθεύεται. Η βάση δεδομένων του συστήματος bitcoin δεν υπάρχει σε κάποιον τραπεζικό κεντρικό κόμβο, που φυλάσσεται με κάθε τρόπο από αδιάκριτα μάτια, αλλά είναι ανοικτή και διαθέσιμη σε όποιον ενδιαφερόμενο. Μάλιστα κάθε χρήστης του δικτύου αυτής της αλυσίδας έχει στον υπολογιστή του ένα αντίγραφο όλων των συναλλαγών, γεγονός που αποκλείει τον κίνδυνο υποκλοπής ή αλλοίωσης των στοιχείων, αφού κάποιος επίδοξος hacker θα έπρεπε να «σπάσει» τη βάση σε όλους τους υπολογιστές, όπου αυτή «φιλοξενείται».
Πώς λειτουργεί το blockchain; Κάθε ψηφιακό τουβλάκι (block) χρησιμοποιείται ως «τετράδιο» καταγραφής των συναλλαγών μας. Τα τρία βασικά στοιχεία που χαρακτηρίζουν κάθε «τετράδιο» είναι α) η πληροφορία που θέλουμε να καταγράψουμε (συναλλαγή), β) ένας διακριτικός μοναδικός αριθμός (πολυψήφιος), που έχουμε προσδώσει στο συγκεκριμένο «τετράδιο» για να το ξεχωρίζουμε και γ) ένας διακριτικός μοναδικός αριθμός (πολυψήφιος) του αμέσως προηγούμενου «τετραδίου», που είχαμε γεμίσει με τις προηγούμενες συναλλαγές μας (εννοείται ότι στο πρώτο, το παρθενικό block - «τετράδιο» της αλυσίδας, αυτός ο τελευταίος αριθμός δεν υπάρχει). Έτσι, δημιουργείται μία τακτοποιημένη αλυσίδα με αλληλοεξαρτώμενα blocks, καθώς το επόμενο υποδεικνύει ποιο ακριβώς ήταν το προηγούμενό του. Κάθε block - «τετράδιο» έχει χωρητικότητα ένα megabyte (χωράει περίπου 2.000 συναλλαγές). Μόλις αυτό γεμίσει, κάποιος από την αλυσίδα των χρηστών ανοίγει ένα καινούργιο.
Για κάθε νέο block, που επιχειρείται να προστεθεί στην αλυσίδα, δηλαδή για κάθε νέο «τετράδιο» που ανοίγει, όχι μόνον ενημερώνονται όλοι οι χρήστες - συμμετέχοντες στο δίκτυο της αλυσίδας, αλλά καλούνται και να επιβεβαιώσουν τις πληροφορίες - συναλλαγές που καταχωρούνται και να τις εγκρίνουν, προκειμένου το «τετράδιο» να θεωρηθεί έγκριτο και να εισαχθεί στην αλυσίδα. Πώς γίνεται αυτό; Ας υποθέσουμε ότι ο Κωνσταντίνος Χ. -μέλος του δικτύου blockchain bitcoin- επιθυμεί να κάνει μια συναλλαγή και την καταγράφει σε ένα νέο block - «τετράδιο» που ανοίγει, στο οποίο συμπεριλαμβάνει πρωτίστως και κυρίως τον αριθμό του τελευταίου στη σειρά «τετραδίου» (είπαμε ότι ο καθένας μας έχει στη διάθεσή του όλα τα στοιχεία της αλυσίδας). Αυτό που πρέπει τώρα να κάνει, είναι να βρει και να «ονοματίσει» το νέο «τετράδιο» με τον διακριτικό αριθμό, που του αντιστοιχεί, και ακολούθως, να ενημερώσει όλους τους χρήστες του συστήματος για το νέο block που θέλει να προσθέσει στην αλυσίδα. Τότε, η πλειοψηφία των χρηστών (51%) θα πρέπει να διασταυρώσουν την εγκυρότητα της συναλλαγής του Κωνσταντίνου Χ., να συμφωνήσουν ότι το «τετράδιο» που αυτός εισηγείται να ανοίξει είναι σωστό -έχοντας όλοι τους διασταυρώσει με μια μαθηματική διαδοχή (την εκτελεί το πρόγραμμα του υπολογιστή τους) τον αριθμό, με τον οποίο ο Κωνσταντίνος Χ. το έχει «βαφτίσει»- και να το αποδεχθούν ως μέρος της υπόλοιπης αλυσίδας.
Σε αυτήν την περίπτωση, λοιπόν, ο πρώτος που υπολογίζει σωστά τον αριθμό του νέου block, παίρνει ως ανταμοιβή για τη βοήθειά του στη συναλλαγή έναν αριθμό bitcoins. Αυτό είναι το λεγόμενο «mining» («εξόρυξη») και για να πετύχει τον στόχο του (τον εντοπισμό του αριθμού) χρειάζεται περί τα 10 λεπτά της ώρας. Αν αναρωτιέστε πώς είναι δυνατόν το 10λεπτο να παραμένει σταθερό με μία παγκόσμια κοινότητα ερευνητών χρηστών να αυξάνεται προοδευτικά -καθώς όλο και περισσότεροι άνθρωποι ανά τον πλανήτη μπαίνουν στο «παιχνίδι» της συλλογής κρυπτονομίσματος- το σύστημα του Nakamoto το έχει προβλέψει και αυτό. Στην αλυσίδα των block υπάρχει βαθμός δυσκολίας, που ανεβαίνει με τη είσοδο νέων χρηστών, οπότε προσαρμόζει τον χρόνο εντοπισμού και θωρακίζει ακόμη περισσότερο την αλυσίδα! Πάντως, σε κάθε περίπτωση ο χρόνος αυτός δεν ξεφεύγει από τα δέκα λεπτά της ώρας.
Μέσα από τέτοια συμμετοχική διαδικασία, είναι μάλλον δύσκολο έως ακατόρθωτο να «περάσει» από την πλειοψηφία των χρηστών ενός δικτύου blockchain μία ψεύτικη συναλλαγή, με την οποία ενδεχομένως κάποιος επίδοξος εισβολέας θα αποπειράτο να αλλοιώσει στην αλυσίδα του bitcoin.
Από τις δύο πίτσες στην Αμερική στις θηριώδεις εγκαταστάσεις στην Κίνα
Πριν από περίπου μία δεκαετία και πλέον σε κάποιο διαδικτυακό φόρουμ προβληματισμού περί το νέο «φρούτο», το κρυπτονόμισμα bitcoin, εμφανίστηκε νεαρός Αμερικανός χρήστης, ο οποίος με μία ανάρτηση προσέφερε τότε μερικές δεκάδες χιλιάδες bitcoins σε όποιον του προμήθευε δύο πίτσες. Στο αίτημά του ανταποκρίθηκε ένας αγρότης από την άλλη άκρη της αμερικανικής ηπείρου, ο οποίος πράγματι παρήγγειλε στο όνομα του νεαρού δύο πίτσες, κόστους περίπου 30 δολαρίων και εισέπραξε τα κρυπτονομίσματα. Τα επόμενα χρόνια, ο αγρότης διαπίστωσε ότι εκείνη προσφορά τού είχε ανοίξει τον δρόμο για τον παράδεισο... Η αξία του ψηφιακού νομίσματος που την περίοδο της συγκεκριμένης ηλεκτρονικής παραγγελίας πίτσας έφτανε τα 0,003 δολάρια (δηλαδή, με ένα δολάριο αγόραζες 333,33 bitcoins) είχε αρχίσει να σκαρφαλώνει ανεξέλεγκτα, με αποτέλεσμα, στις 17/12 του 2017 το ένα bitcoin να πωλείται αντί 20.000 δολαρίων!
Αλλά, μεγαλύτερος βαθμός δυσκολίας στο «mining», μεγαλύτερες και οι απαιτήσεις για το pc του κάθε χρήστη. Αυτό που κάποτε, στη «γέννηση» του bitcoin μπορούσε κάποιος να επιτύχει με έναν φορητό υπολογιστή ή και ένα κινητό τηλέφωνο με πρόσβαση στο διαδίκτυο, τώρα είναι παραμύθι του παρελθόντος... Οι οικονομικές απαιτήσεις σε τροφοδοσία επεξεργαστών και καρτών γραφικών αγγίζουν πλέον τον ουρανό... και το προνόμιο του «mining» ανήκει πια σε «αποθήκες» ή αλλιώς «φάρμες» υπολογιστών εξαιρετικά υψηλού κόστους και δυνατοτήτων, που «τρέχουν» νυχθημερόν προγράμματα «μαντικής» αριθμών, καταναλώνοντας τεράστιες ποσότητες ενέργειας.
Το «παιχνίδι» έχει φύγει από τα χέρια των μεμονωμένων χρηστών και έχει περάσει σε κολοσσιαίες επιχειρήσεις παραγωγής bitcoins, αλλά και στα «mining pools», σε μεγάλες κοινότητες χρηστών, όπου ο καθένας συμμετέχει στον κοινό σκοπό με τον δικό του επεξεργαστή (που έχει αναβαθμίσει όσο... σηκώνει η τσέπη του) και διεκδικεί μερίδιο παραγόμενων κρυπτονομισμάτων ανάλογα με τη συνδρομή του στην κοινή υπόθεση. Όσο για τις «φάρμες» παραγωγής, στην πλειονότητά τους βρίσκονται στην Κίνα.
Υπολογίζεται ότι περισσότερο από 70% των bitcoins παράγονται στην Κίνα, όπου το ρεύμα είναι αισθητά φθηνότερο και οι πανάκριβοι για τους υπολοίπους του πλανήτη επεξεργαστές στον τόπο παραγωγής τους. Αρκετές μάλιστα από αυτές τις επιχειρήσεις, έχουν στηθεί πλάι σε υδροηλεκτρικά εργοστάσια, καθώς τα πλεονάσματα ρεύματος που οι εργοστασιάρχες αυτού του είδους διαπιστώνουν ότι δεν συμφέρει να μεταφέρονται μακριά, αντί να χάνονται στη... διαδρομή, διατίθενται σε αυτές τις κοντινές «φάρμες» των miners, αντί χαμηλού αντιτίμου. Οπότε, το όφελος είναι αμοιβαίο.
Επένδυση ή τζόγος;
Το «mining» στις πρώτες εμφανίσεις του κρυπτονομίσματος αμειβόταν με 50 bitcoins. Προϊόντων των χρόνων και καθώς η προσφορά «κυνηγών» του κρυμμένου αριθμού αυξανόταν με ανεξέλεγκτο ρυθμό, ψαλιδιζόταν η επιβράβευση του νικητή σε κρυπτονόμισμα. Τα 50 bitcoins του 2009 έγιναν 25 το 2013 και 12,5 το 2017. Το τρέχον 2021 η επιβράβευση θα μειωθεί στο 6,25 bitcoins και με βάση το συγκεκριμένο μοντέλο, στο διάστημα 2029-2032 ο αριθμός των κρυπτονομισμάτων επιβράβευσης θα είναι 1,56 , το 2033 θα πέσει στο 0,78 και το 2081 κάθε block υπολογίζεται ότι θα δίνει 0,00019. Το θέμα είναι ότι σε μία χρονιά, που τα ηνία θα έχουν πάρει μάλλον τα τρισέγγονά μας, το 2140, κάποιο block θα δώσει το τελευταίο απειροελάχιστο κλάσμα του bitcoin και εκεί πια θα κλείσει η παραγωγή του κρυπτονομίσματος, ολοκληρώνοντας τον κύκλο των 21.000.000 κομματιών που προγραμματίστηκε εξαρχής να ριχτούν στην κυκλοφορία, ώστε σε βάθος χρόνου να μην αναπτυχθούν πληθωριστικές τάσεις και χάσει την αξία του.
Η αλήθεια είναι, βέβαια, πως προκαλεί ιδιαίτερη εντύπωση η αλματώδης αύξηση της αξίας του συγκεκριμένου ψηφιακού νομίσματος και μάλιστα μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα. Πώς γίνεται ένα άυλο, ψηφιακό κρυπτονόμισμα σε μια μέρα του Ιουλίου του 2010 να αντιστοιχεί σε 0,008 του δολαρίου και μόλις 9 μήνες μετά, (Απρίλιο του 2011) ένα bitcoin να αντιστοιχεί σε ένα δολάριο; (Όσο για τη σημερινή ισοτιμία... η διαφορά πλέον είναι ιλιγγιώδης. Στις 17:01 της Δευτέρας, 4 Ιανουαρίου 2021, ένα bitcoin στοίχιζε 31.935,805 δολάρια!)
Η άνοδος της αξίας του bitcoin ερμηνεύεται. Καθώς το νόμισμα ήταν (και παραμένει) σε γενικές γραμμές ανώνυμο και ο χρήστης και διακινητής αθέατος από τράπεζες και κυβερνήσεις, ενδείκνυτο για ύποπτες συναλλαγές. Το bitcoin έγινε το αγαπημένο νόμισμα των εμπόρων ναρκωτικών, ενώ μέσα από μεγάλα αφιερώματα έγκριτων οικονομικών περιοδικών, το κοινό εξοικειώθηκε με τη νέα τάση. Το bitcoin πήρε σύντομα τα πάνω του... Κι εκεί που τον Απρίλιο του 2011 ένα κρυπτονόμισμα αντιστοιχούσε σε ένα δολάριο, τον Ιούλιο του ίδιου έτους, ένα κομμάτι αντιστοιχούσε σε 31 δολάρια!
Ωστόσο, όσο ξέφρενη στην άνοδό της ήταν και είναι η χρηματιστηριακή πορεία του κρυπτονομίσματος, άλλο τόσο απρόβλεπτη και ανεξέλεγκτη ήταν και παραμένει στην πτώση της. Εκεί που η τιμή του παίρνει την ανηφόρα, εκεί γκρεμοτσακίζεται. Ο λόγος είναι κατανοητός. Ένα χρηματιστηριακό προϊόν, που λειτουργεί ανεξάρτητα από τραπεζική εμπιστοσύνη ή πίστη σε μια κυβέρνηση, αλλά δεν διέπεται από νόμους και κανονισμούς, εύκολα επηρεάζεται από κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις και σενάρια. Το 2017, με τη φήμη ότι η κινεζική κυβέρνηση προσανατολίζεται στην απαγόρευση της αγοράς και πώλησης bitcoin, η πτώση της αξίας του άγγιξε τα ... τάρταρα και οι κάτοχοι κρυπτονομισμάτων τραβούσαν τα μαλλιά τους. Ωστόσο, άλλοι, ανεξάρτητοι παράγοντες και ίσως από αδιάφορες χώρες, κατάφεραν να σταθεροποιήσουν το νόμισμα και σήμερα, παρά την εντέλει επιβολή της απαγόρευσης στην Κίνα, το bitcoin «παίζει» πολύ ψηλά στο ταμπλό των χρηματιστηριακών αξιών. Άγνωστο παραμένει το ως πότε...
Η Ελλάδα σε τροχιά κρυπτονομίσματος
Αν αναλογιζόταν κανείς ότι η Ελλάδα του σήμερα περιλαμβάνει ακριτικές -και ίσως λιγότερο ακριτικές περιοχές- όπου τουλάχιστον ένα παιδί ονειρεύεται να αποκτήσει κάποτε έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή, δικαίως θα οδηγείτο στο συμπέρασμα ότι για τη χώρα μας το bitcoin είναι μάλλον μια πολυτέλεια άγνωστη σε όλο το φάσμα των λεπτομερειών της ύπαρξης και λειτουργίας της. Κι όμως, δεν είναι έτσι. Το bitcoin είναι εξαιρετικά οικείο και στους Έλληνες. Αρκεί να σημειωθεί ανά την ελληνική περιφέρεια λειτουργούν συνολικά 57 ΑΤΜ bitcoin! Εξ αυτών, 25 υπάρχουν σε Αθήνα, περίχωρα και Πειραιά, 6 στη Θεσσαλονίκη, 4 στο Ηράκλειο Κρήτης, από 3 σε Λάρισα και Χανιά, από 2 σε Πάτρα, Μύκονο, Ρόδο και Ιωάννινα και από ένα σε Αλεξανδρούπολη, Κιλκίς, Καστοριά, Χαλκιδική, Άρτα, Ερμούπολη Σύρου, Χαλκίδα και Καλαμάτα.
Τα ATM bitcoin είναι όπως εκείνα των τραπεζών και επιτρέπουν στον ενδιαφερόμενο να αγοράσει ή να πουλήσει bitcoins, κάνοντας χρήση κάρτας ή μετρητών.
Επιπλέον, δεκάδες επιχειρήσεις ανά την Ελλάδα, καταστήματα κινητής τηλεφωνίας, πώλησης επίπλων, ηλεκτρονικών παιχνιδιών, γυμναστήρια, βιβλιοπωλεία, ακόμα και ταβέρνες και κομμωτήρια (αναγράφονται όλες στη σελίδα https://weacceptbitcoin.gr/-) δέχονται στις συναλλαγές τους bitcoins.
Πάντως, οι συστηματικοί επενδυτές bitcoins γνωρίζουν τη διαδικασία αγοράς και από τον οικιακό υπολογιστή τους. Το διαδίκτυο βρίθει ασφαλών προγραμμάτων και οδηγιών της συναλλαγής με βήματα ένα προς ένα. Δεδομένης, δε, της άυλης υπόστασης του κρυπτονομίσματος, δεν είναι απαραίτητο να διατίθενται δεκάδες χιλιάδες ευρώ για να αποκτηθεί ένα ολόκληρο bitcoin στην τρέχουσα χρηματιστηριακή του αξία. Οι επενδυτές διαθέτουν το ποσό που εκείνοι εκτιμούν ότι τους περισσεύει, για να αποκτήσουν ποσοστό επί της συνολικής αξίας ενός κρυπτονομίσματος.
Όσο για συμμετοχή των Ελλήνων στην παραγωγική διαδικασία των bitcoins, αυτή είναι μάλλον αδύνατη. Το κόστος για έναν δυνατό επεξεργαστή «mining», είναι πλέον μερικές εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ (!), ενώ ακόμη κι αν αυτός υπάρχει, για να λειτουργήσει αποτελεσματικά, θα πρέπει να καταναλώσει τεράστια ποσότητα ρεύματος.
Άρθρο της Τόνιας Α. Μανιατέα/ΑΠΕ
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
