Πώς εξαφανίζονται ή μειώνονται τα τεκμήρια: Κρίσιμα εισοδήματα και κωδικοί

Δεκάδες εισοδήματα που αποκτήθηκαν το έτος 2023 μπορούν να εξαφανίσουν ή να μειώσουν την ετήσια τεκμαρτή δαπάνη, η οποία εξελίσσεται σε «βραχνά», καθώς στην παγίδα της πέφτουν περισσότεροι από 1,5 εκατομμύριο φορολογούμενοι.

Πρόκειται για εισοδήματα, κέρδη, τόκους, μερίσματα, επιδόματα, επιδοτήσεις, ενισχύσεις, κέρδη αποδόσεις αμοιβαίων κεφαλαίων και αποζημιώσεις απολύσεων ή αποζημιώσεις που εισπράχθηκαν από ασφαλιστικούς φορείς, καθώς επίσης και για ποσά που δεν αποτελούν εισόδημα.      

Όσοι εισέπραξαν κάποιο ή κάποια από τα συγκεκριμένα εισοδήματα που ανέρχονται σε 82, μπορούν να τα επικαλεστούν, αλλά βασική προϋπόθεση είναι να τα αναγράψουν στους κατάλληλους κωδικούς του εντύπου Ε1, σύμφωνα με τις οδηγίες που δίδει η ΑΑΔΕ με το ηλεκτρονικό βιβλιαράκι οδηγιών για τη συμπλήρωση των φορολογικών δηλώσεων.

Ορισμένα εξ αυτών των εισοδημάτων είναι προσυμπληρωμένα, αλλά κάποια ίσως να μην προκύπτουν από την ηλεκτρονική πληροφόρηση που έχει λάβει η ΑΑΔΕ, από τους φορείς που τα κατέβαλαν. Στην περίπτωση αυτή τα αναγράφει ο φορολογούμενος, αλλά θα πρέπει να έχει και τα δικαιολογητικά, ώστε, όταν ζητηθούν για έλεγχο από την ΑΑΔΕ, να τα προσκομίσει.

Υπενθυμίζεται ότι το 2023 (για τα εισοδήματα του 2022) έπεσαν στην παγίδα των τεκμηρίων 1.540.255 φορολογούμενοι, οι οποίοι αρχικά δήλωσαν συνολικό εισόδημα ύψους 2,96 δισ. ευρώ, αλλά τους καταλογίστηκε επιπλέον τεκμαρτό εισόδημα ύψους 4,39 δισ. ευρώ, με αποτέλεσμα να φορολογηθούν για εισόδημα ύψους 7,35 δισ. ευρώ.

Σημειώνεται ότι οι περισσότεροι εξ αυτών ήταν μισθωτοί και συνταξιούχοι (947.676 ΑΦΜ), ακολουθούν οι  εισοδηματίες (319.734 ΑΦΜ), οι επιχειρηματίες (195.843 ΑΦΜ) και οι αγρότες (77.002 ΑΦΜ).

Με τα τεκμήρια φορολογούνται όσοι δηλώνουν εισοδήματα χαμηλότερα από εκείνα που προσδιορίζει η εφορία με βάση το ατομικό τεκμήριο, την κατοχή ακινήτων, αυτοκινήτων, σκαφών, κόστος απόκτησης περιουσιακών στοιχείων, τοκοχρεολύσια δανείων κ.λπ.   

Οι οδηγίες της ΑΑΔΕ

Η ΑΑΔΕ κατηγοριοποιεί τα συγκεκριμένα ποσά ανάλογα με το αν φορολογούνται ή απαλλάσσονται από το φόρο ή φορολογούνται αυτοτελώς με ειδικό τρόπο.

Αναλυτικότερα στους κωδικούς 659-660 ή 619-620 και ανάλογα με το αν υπάρχει ηλεκτρονική πληροφόρηση, συμπληρώνονται τα εισοδήματα που απαλλάσσονται του φόρου ή φορολογούνται με ειδικό τρόπο. Μόλις «κλικάρει» ο υπόχρεος τους κωδικούς αυτούς, εμφανίζεται πίνακας στον οποίο αναλύονται όλα τα εισοδήματα, ανάλογα με την προέλευσή τους. Πρόκειται για τις ακόλουθες 58 κατηγορίες εισοδημάτων:

1. Εισόδημα φορολογικών κατοίκων αλλοδαπής που εργάζονται σε πρεσβείες, προξενεία κλπ.
2. Διατροφή συζύγου και τέκνων που λαμβάνεται είτε με δικαστική απόφαση είτε με συμβολαιογραφικό έγγραφο.
3. Συντάξεις αναπήρων πολέμου ή θυμάτων πολέμου ή αναπήρων που υπέστησαν βλάβη κατά την εκτέλεση της υπηρεσίας τους.
4. Επιδόματα αναγνωρισμένων πολιτικών προσφύγων.
5. Ποσοστό 65% της από 11.10.2018 καταβαλλόμενης πτητικής αποζημίωσης στους πιλότους πολιτικής αεροπορίας και της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας.
6. Ποσοστό 100% των επιδομάτων επικίνδυνης εργασίας.
7. Κέρδη από την διάθεση παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας μέχρι 10 KW.
8. Κέρδη από πώληση προϊόντων για την παραγωγή των οποίων χρησιμοποιήθηκε ευρεσιτεχνία διεθνώς αναγνωρισμένη (άρθ.71Α ΚΦΕ).
9. Τόκοι ομολόγων Ελληνικού Δημοσίου ή έντοκων γραμματίων Ελληνικού Δημοσίου.
10. Κέρδη πώλησης εισηγμένων μετοχών με ποσοστό συμμετοχής μικρότερο του 0,5%.
11. Κέρδη μεταβίβασης εισηγμένων κινητών αξιών (απόκτηση πριν από 1.1.2009).
12. Αφορολόγητα κέρδη από ημεδαπά ΕΕ/ΕΟΧ/ΕΖΕΖ αμοιβαία κεφάλαια.
13. Μερίσματα πλοιοκτητριών εταιρειών πλοίων δεύτερης κατηγορίας του ν. 27/1975, πλοιοκτητριών εταιρειών που φορολογούνται με το άρθρο 26α του ν. 27/1975 και εταιρειών που φορολογούνται με το άρθρο 26δ του ν. 27/1975.
14. Μερίσματα εταιρειών ναύλωσης γυμνού πλοίου δεύτερης κατηγορίας και μισθωτριών εταιρειών πλοίων υπό χρηματοδοτική μίσθωση δεύτερης κατηγορίας.
15. Κέρδη από ατομικές πλοιοκτήτριες επιχειρήσεις πλοίων δεύτερης κατηγορίας του ν. 27/1975 και πλοιοκτήτριες επιχειρήσεις ρυμουλκών πλοίων και αυτοκινούμενων βυθοκόρων που φορολογούνται με το άρθρο 57 του ν. 4646/2019.
16. Υπεραξία από πώληση μετοχών πλοιοκτητριών εταιρειών πλοίων δεύτερης κατηγορίας κ.λπ. του ν. 27/1975 και πλοιοκτητριών εταιρειών του άρθρου 57 του ν. 4646/2019.
17. Κέρδη από ατομικές πλοιοκτήτριες επιχειρήσεις αλιευτικών πλοίων που φορολογούνται με το άρθρο 57 του ν. 4646/2019.
18. Είσπραξη ασφαλιστικής αποζημίωσης ή οικονομικής ενίσχυσης λόγω διάλυσης αλιευτικού σκάφους.
19. Κέρδη ατομικών επιχειρήσεων ναύλωσης γυμνού πλοίου και χρηματοδοτικής μίσθωσης πλοίου.
20. Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα άρθρου 235 ν. 4389/2016 και άρθρου 29 ν. 4659/2020.
21. Κέρδη μεταβίβασης τίτλων φορολογικού κατοίκου χώρας με την οποία υπάρχει ΣΑΔΦ και είναι υπόχρεος για υποβολή δήλωσης από άλλη αιτία με βάση το άρθρο 67 του ΚΦΕ.
22. Ασφάλισμα ομαδικών ασφαλιστηρίων συνταξιοδοτικών συμβολαίων ημεδαπής προέλευσης.
23. Πράσινες και συνδεδεμένες αγροτικές ενισχύσεις μέχρι 12.000 ευρώ αθροιζόμενες.
24. Λοιπές εισοδηματικές αγροτικές ενισχύσεις.
25. Αγροτική επιδότηση πρόωρης συνταξιοδότησης.
26. Κέρδος από μεταβίβαση εταιρικών ομολόγων του ν. 3156/2003, καθώς και εταιρικά ομόλογα εταιρειών ΕΕ και ΕΟΧ/ΕΖΕΖ.
27. Κέρδος που προκύπτει κατά την ημερομηνία λήξης ομολόγων, μεταξύ της αξίας κτήσης και της ονομαστικής αξίας τους, όταν αυτά διακρατούνται μέχρι τη λήξη τους.
28. Ποσά που καταβάλλονται με βάση τις διατάξεις της παρ. 4 του άρθρου 166 του ν. 4001/2011 (Α' 179), στο πλαίσιο της εγκατάστασης του αγωγού φυσικού αερίου (σχετ. το ΔΕΑΦ 1019566 ΕΞ 2018 έγγραφο).
29. Μερίσματα εισηγμένων σε χρηματιστήριο μετοχών που απαλλάσσονται του φόρου [(πχ. ΑΕΕΑΠ, ΑΕΕΧ, ΕΚΕΣ - ν. 2778/1999-A' 295), ν. 3371/2005, (A' 178) ν. 2367/1995, (A' 261)].
30. Εισόδημα από κεφαλαιοποίηση αποθεματικών βάσει της παρ.1 άρθρου 71Β ΚΦΕ.
31. Εισόδημα από κεφαλαιοποίηση αποθεματικών βάσει της παρ.1 άρθρου 71Γ ΚΦΕ.
32. Εισόδημα από κεφαλαιοποίηση ή διανομή αφορολόγητων αποθεματικών της παρ. 6 του άρθρου 8 του ν. 3299/2004, μετά την παρέλευση δέκα ετών από το χρόνο σχηματισμού τους.
33. Αμοιβές που καταβάλλονται από την Παγκόσμια Ένωση Αναπήρων Καλλιτεχνών σε φορολογικούς κάτοικους Ελλάδος.
34. Μισθοί, συντάξεις και πάγια αντιμισθία ατόμων με ποσοστό αναπηρίας 80% και άνω.
35. Αποζημίωση λόγω διακοπής εργασιακής σχέσης ημεδαπής προέλευσης. Αμοιβές και συντάξεις υπαλλήλων της Ε.Ε. (Διατάξεις Προνομίων - Ασυλιών της Ε.Ε.).
36. Αμοιβές των εργαζόμενων στην Τράπεζα Εμπορίου και Ανάπτυξης του Εύξεινου Πόντου (Διατάξεις του άρθρου 52 της Ιδρυτικής Συμφωνίας της Τράπεζας).
37. Αποδοχές που καταβάλλει ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) και λοιποί διεθνείς οργανισμοί στους υπαλλήλους τους που απολαμβάνουν τα προνόμια και τις ασυλίες των διατάξεων της Σύμβασης για τα Προνόμια και Ασυλίες των Ηνωμένων Εθνών.
38. Μισθοί και εν γένει αποδοχές των υπάλληλων του ΝΑΤΟ.
39. Επίδομα παιδιού του άρθρου 214 του ν. 4512/2018 (Α' 5).
40. Οικονομική ενίσχυση αναδοχής (άρθρο 12 ν. 4538/2018).
41. Εκλογική αποζημίωση (παρ. 3 του άρθρου 108 του π.δ.26/2012, Α' 57).
42. Ανταποδοτικές υποτροφίες της παρ.11 του άρθρου 237 και της παρ. 2 του άρθρου 283 του ν. 4957/2022 για την παροχή ερευνητικού, επιστημονικού, διοικητικού, τεχνικού και λοιπού υποστηρικτικού έργου των δραστηριοτήτων των ΑΕΙ και ερευνητικών/τεχνολογικών φορέων.
43. Επίδομα εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης ανέργων, καθώς και το επίδομα αναζήτησης εργασίας στο πλαίσιο δράσεων συμβουλευτικής (άρθρο 64 ν. 4756/2020).
44. Μηνιαία ισόβια τιμητική παροχή στους Έλληνες οπλίτες του άρθρου 95 του ν.4714/2020 και ειδική σύνταξη των παθόντων και των οικογενειών όσων απεβίωσαν στο σιδηροδρομικό δυστύχημα των Τεμπών της 28ης Φεβρουαρίου 2023 (άρθρο 57 του ν. 5039/2023).
45. Παροχές που καταβάλλονται από τη ΔΥΠΑ (άρθρο 67 ν. 4756/2020).
46. Αποζημίωση πιστοποιημένων επαγγελματιών που συμπράττουν στην απονομή συνταξιοδοτικών παροχών του e-ΕΦΚΑ [άρθρο 255 του ν. 4798/2021 και υπ. αρ. 67154/13-09-2021 κοινή υπουργική απόφαση (Β' 4245)].
47. Αμοιβές ιδιωτών ιατρών με έκδοση Δελτίου Παροχής Υπηρεσιών που συνεργάζονται με δημόσια νοσοκομεία της παρ.1 του δέκατου τέταρτου άρθρου της από 13.4.2020 ΠΝΠ (άρθρο 1 ν. 4690/2020).
48. Μερίσματα από ναυλομεσιτικές εταιρείες της παρ. 5 του άρθρου 43 του ν. 4111/2013 (Α' 18) καθώς και οι έκτακτες αμοιβές και τα ποσοστά (bonus) που οι εταιρείες αυτές διανέμουν σε μέλη Δ.Σ. ή σε διευθυντές, στελέχη και υπαλλήλους τους. Στον ίδιο κωδικό αναγράφονται και οι έκτακτες αμοιβές και τα ποσοστά (bonus) που οι εταιρείες του άρθρου 25 του ν.27/1975, που ασχολούνται με την διαχείριση πλοίων και είναι εγκατεστημένες στην Ελλάδα, διανέμουν σε μέλη Δ.Σ. ή σε διευθυντές, στελέχη και υπαλλήλους τους.
49. Εισόδημα που με βάση τις ΣΑΔΦ απαλλάσσεται από τον φόρο εισοδήματος.
50. Αντιστάθμισμα Νησιωτικού Κόστους (Α.ΝΗ.ΚΟ., άρθρο 7 ν. 4551/2018, Α' 116, άρθρο 21 ν. 4832/2021, Α' 172).
51. Αγροτικές ενισχύσεις που καταβάλλονται από τον ΟΠΕΚΕΠΕ σε ατομικές επιχειρήσεις κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων (άρθρο 61 του ν.4919/2022).
52. Έκτακτες αμοιβές, αποζημιώσεις, επιχορηγήσεις και οικονομικές ενισχύσεις που χορηγήθηκαν στους μη ασκούντες επιχειρηματική/αγροτική δραστηριότητα, στο πλαίσιο αντιμετώπισης των συνεπειών του κινδύνου διασποράς του COVID-19.
53. Έκτακτες αμοιβές αποζημιώσεις, επιχορηγήσεις και οικονομικές ενισχύσεις που χορηγήθηκαν στους ασκούντες επιχειρηματική δραστηριότητα, στο πλαίσιο αντιμετώπισης των συνεπειών του κινδύνου διασποράς του COVID-19.
54. Έκτακτες αμοιβές, επιχορηγήσεις και οικονομικές ενισχύσεις που χορηγήθηκαν στους ασκούντες αγροτική δραστηριότητα στο πλαίσιο αντιμετώπισης των συνεπειών του κινδύνου διασποράς του COVID-19.
55. Εισόδημα φορολογικών κατοίκων αλλοδαπής που με βάση τις ΣΑΔΦ παρακρατείται φόρος με χαμηλότερο συντελεστή από αυτόν που προβλέπεται στον ΚΦΕ.
56. Εισόδημα από κεφαλαιοποίηση αποθεματικών βάσει της παρ.6 άρθρου 71Β ΚΦΕ.
57. Απαλλασσόμενο από το φόρο εισόδημα από μισθωτή εργασία κατ' άρθρο 5Γ ΚΦΕ. Απαλλασσόμενο από το φόρο εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα κατ' άρθρο 5Γ ΚΦΕ.
58. Απαλλασσόμενο από το φόρο εισόδημα από αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα κατ' άρθρο 5Γ ΚΦΕ. Λοιπές περιπτώσεις

Τα 23 ποσά που δεν αποτελούν εισόδημα

Τα τεκμήρια μειώνονται ή εξαφανίζονται και με ποσά τα οποία δεν χαρακτηρίζονται από την εφορία ως εισόδημα και τα οποία πρέπει να αναγραφούν στους κωδικούς 781-782 του πίνακα 6 του εντύπου Ε1 της φορολογικής δήλωσης.

Συγκεκριμένα, συμπληρώνονται τα ποσά που δεν αποτελούν εισόδημα και εμφανίζεται πίνακας με την ανάλυσή τους, ενώ, όπως τονίζει η ΑΑΔΕ, κατά περίπτωση απαιτείται η συμπλήρωση περαιτέρω πληροφοριών απαραίτητων για τη διασταύρωση των ποσών που αναγράφονται.

Πρόκειται για ποσά που προέρχονται από:

1. Πώληση ακινήτου.
2. Εφάπαξ καταβαλλόμενη παροχή από ταμεία πρόνοιας και ασφαλιστικούς οργανισμούς του Δημοσίου και επαγγελματικά ταμεία που έχουν συσταθεί με νόμο
3. Διάθεση λοιπών περιουσιακών στοιχείων
4. Εισαγωγή συναλλάγματος από νυν ή πρώην κατοίκους αλλοδαπής.
5. Δάνεια
6. Κληρονομιές
7. Δωρεές ή γονικές παροχές χρηματικών ποσών (δωρεοδόχος). Κέρδη από λαχεία, ΠΡΟΠΟ, ΛΟΤΤΟ κ.λπ.
8. Χρηματική αποζημίωση που καταβάλλεται για την αποκατάσταση ζημιάς ή φθοράς που προκλήθηκε από την εγκατάσταση του αγωγού φυσικού αερίου.
9. Αποζημίωση για ηθική βλάβη.
10. Υποτροφίες που δεν φέρουν τα εννοιολογικά χαρακτηριστικά του εισοδήματος.
11. Υποτροφίες αριστείας και τα βραβεία που χορηγούν ΑΕΙ.
12. Επιστροφές καταβεβλημένων κεφαλαίων/δανείων.
13. Έκτακτες εφάπαξ οικονομικές ενισχύσεις ευάλωτων προσώπων (παρ. 1, 2 και 5 άρθρου 118 του ν.5072/2023, Α' 198) / έκτακτη οικονομική ενίσχυση μακροχρόνια ανέργων (ΚΥΑ 120578/13-12-2022).
14. Εφάπαξ χρηματική παροχή που καταβάλλεται από τη ΔΥΠΑ σε πρόσωπα που καταρτίζουν Ψηφιακό Ατομικό Σχέδιο Δράσης ύψους 300 ευρώ (παρ. 4 άρθρο 17 του ν. 4921/2022, Α'75).
15. Εισπραττόμενα από συζύγους χρηματικά ποσά, δυνάμει του άρθρου 1400 του Α.Κ., λόγω αξίωσης συμμετοχής στα αποκτήματα του γάμου (σχετ. το ΔΕΑΦ 1017570 ΕΞ 2018 έγγραφό μας).
16. Ποσό που προκύπτει από τον πλειστηριασμό κατοικιών, προκειμένου να καλυφθεί το τεκμήριο της ολοσχερούς τοκοχρεωλυτικής απόσβεσης του στεγαστικού δανείου (κωδικοί 727-728 του Πίνακα 5). Προνοιακές παροχές ΟΠΕΚΑ σε χρήμα.
17. Εξωϊδρυματικό επίδομα και κάθε συναφές ποσό που καταβάλλεται σε ειδικές κατηγορίες ατόμων με αναπηρίες, ανεξαρτήτως του φορέα που το χορηγεί.
18. Επίδομα γέννησης άρθ.1 & 10 του ν. 4659/2020.
19. Έκτακτη οικονομική ενίσχυση ως αποζημίωση ειδικού σκοπού του άρθρου 79 του ν. 4949/2022 καθώς και το επίδομα εορτών Πάσχα 2023 του άρθρου 92 του ν. 5018/2023 εργαζομένων στον κλάδο γουνοποιίας, που τέθηκαν σε αναστολή οι συμβάσεις εργασίας τους.
20. Ποσά που εισπράχθηκαν εντός του έτους 2023 ως προσωρινό μέτρο ενίσχυσης με τη μορφή επιστρεπτέας προκαταβολής σε επιχειρήσεις που επλήγησαν οικονομικά λόγω της εμφάνισης και διάδοσης του κορωνοϊού.
21. Αποζημιώσεις και λοιπές παροχές ειδικού σκοπού που χορηγήθηκαν εξαιτίας των συνεπειών φυσικών καταστροφών, όπως πλημμύρες, σεισμοί και λοιπές θεομηνίες (πλην πρώτης αρωγής για στεγαστική συνδρομή (επισκευή και ανακατασκευή κατοικίας) και για οικοσκευή λόγω φυσικών καταστροφών).
22. Ποσά που καταβλήθηκαν εντός του φορολογικού έτους 2023, σε εκμισθωτές ακινήτων λόγω μερικής ή μη καταβολής μισθωμάτων κατ' εφαρμογή των μέτρων για την αντιμετώπιση των συνεπειών του COVID-19.
23. Λοιπές περιπτώσεις (στις περιπτώσεις αυτές συγκαταλέγονται και ποσά που δεν έχουν τα εννοιολογικά γνωρίσματα του εισοδήματος ήτοι δεν υπάρχει περιοδικότητα και μόνιμη πηγή προέλευσης. Εδώ περιλαμβάνεται και το ποσό συμμετοχής του Δημοσίου για αποπληρωμή οφειλών στα πλαίσια του προγράμματος «Γέφυρα»).