Ν. Παπαθανάσης στο BD: Ρεκόρ επενδύσεων 15,2 δισ. από ΑΠΔΕ - Ταμείο Ανάκαμψης

Σε νέα ύψη ανεβαίνουν τα δημόσια επενδυτικά κονδύλια για το 2024, που θα υπερβούν τα 15 δισ. ευρώ, με συνυπολογισμό και των δανείων από Ταμείο Ανάκαμψης, όπως τονίζει σε συνέντευξη στο BD ο αναπληρωτής υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Νίκος Παπαθανάσης.

Αναφερόμενος στη δεύτερη αναθεώρηση του Αναπτυξιακού Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΑΠΔΕ) μέσα στο 2024 -με την προηγούμενη προβλέφθηκε αύξηση των κονδυλίων κατά 900 εκατ. ευρώ, στα 13,1 δισ., που αποτελεί ρεκόρ 14 ετών- ο κ. Παπαθανάσης εξηγεί ότι η συνολική αύξηση θα φθάσει τα 400 εκατ. ευρώ και ο στόχος είναι να πληρωθούν έργα που παρουσιάζουν επιτάχυνση στην ολοκλήρωσή τους.

Ο κ. Παπαθανάσης σχολιάζει την κριτική που έχει ασκηθεί για καθυστερήσεις στην απορρόφηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης, τονίζοντας ότι οι στόχοι εκπληρώνονται και οι απορροφήσεις ακολουθούν εκθετικό ρυθμό: «Το 2023 απορροφήσαμε 2 δισ,, τον στόχο που είχαμε βάλει. Φέτος θα απορροφήσουμε περισσότερα από 3 δισ. και του χρόνου θα ανέβουμε στα 5 δισ. για να φτάσουμε το 2026 περίπου στα 7 δισ.», υπογραμμίζει.

Το αργότερο στις αρχές Δεκεμβρίου, η κυβέρνηση θα υποβάλει στις Βρυξέλλες νέο αίτημα για εκταμιεύσεις επιδοτήσεων και δανείων από το Ταμείο Ανάκαμψης, συνολικού ύψους 3,6 δισ. ευρώ, σημειώνει ο κ. Παπαθανάσης, τονίζοντας ότι η Ελλάδα είναι από τις χώρες με τις καλύτερες επιδόσεις στην Ευρώπη σε εκταμιεύσεις.

Ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών:

• Εξηγεί τη μεταρρύθμιση στις διαδικασίες του ΑΠΔΕ, τονίζοντας ότι για πρώτη φορά θα υπάρχει μακροπρόθεσμος σχεδιασμός όχι μόνο για τα έργα, αλλά και για τις δαπάνες συντήρησής τους,
• Απαντά στην κριτική περί χαμηλής συμμετοχής μικρομεσαίων επιχειρήσεων στο δανειακό σκέλος του Ταμείου Ανάκαμψης.
• Ξεκαθαρίζει ότι η κυβέρνηση προχωρά στην υλοποίηση των επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων του Ταμείου Ανάκαμψης σύμφωνα με τα προβλεπόμενα χρονοδιαγράμματα και δεν θέτει ζήτημα παράτασης.
• Απευθύνει αυστηρό μήνυμα στις εταιρείες που υλοποιούν έργα του Δημοσίου με επιδοτήσεις από το Ταμείο Ανάκαμψης, τονίζοντας ότι θα επιβληθούν οι προβλεπόμενες από τη νομοθεσία κυρώσεις εάν δεν εκτελεσθούν εμπρόθεσμα τα έργα.
• Αναγνωρίζει ότι η απαίτηση για επενδύσεις σε ψηφιακή μετάβαση για το 20% των δανείων του Ταμείου Ανάκαμψης δημιουργεί δυσκολίες στην πρόοδο των εκταμιεύσεων, αλλά υπογραμμίζει ότι, μέχρι στιγμής, υπάρχει πρόοδος σύμφωνα με τον προγραμματισμό.
• Αναφέρει τα χρηματοδοτικά προγράμματα για επιχειρήσεις που θα ενεργοποιηθούν το επόμενο διάστημα, μεταξύ των οποίων και ο νέος κύκλος του δανειοδοτικού προγράμματος του ΤΕΠΙΧ III, με πρόσθετα κονδύλια 100 εκατ. ευρώ.

Το κείμενο της συνέντευξης του κ. Παπαθανάση

• Θα καταθέσετε συμπληρωματικό προϋπολογισμό για νέα αύξηση του Αναπτυξιακού Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων;

Θα έρθει συμπληρωματικός προϋπολογισμός σε συνέχεια του προηγούμενου του Σεπτεμβρίου, όπου αυξήθηκε κατά 900 εκατ. το ΑΠΔΕ και πήγε στα 13,1 δισ. Συνολικά η αύξηση θα φθάσει τα 400 εκατ. Τα 100 εκατ. θα πάνε στο εθνικό σκέλος, ενώ 300 εκατ. θα πάνε στο συγχρηματοδοτούμενο σκέλος. Έτσι, συνολικά θα έχουμε 13,5 δισ. ευρώ, χωρίς να συμπεριλάβουμε και τα 1,7 δις. που έρχονται από τις εκταμιεύσεις του δανειακού σκέλους του Ταμείου Ανάκαμψης. Επομένως, έχουμε ένα συνολικό ποσό 15,2 δισ. μαζί με το δανειακό σκέλος που εκταμιεύεται από τις τράπεζες.

Αυτά τα 400 εκατ. θα κατευθυνθούν σε πληρωμές έργων που έχουν επιταχύνει, διότι είμαστε από τις πρώτες χώρες στην Ευρώπη σε εκταμιεύσεις και στο Ταμείο Ανάκαμψης και στο ΕΣΠΑ. Το αποτέλεσμα είναι ότι πληρώνουμε τα έργα που επιταχύνουν και ολοκληρώνονται στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ.

• Να πάω σε μια ερώτηση μακροοικονομικού προβληματισμού. Βλέπουμε ότι έχουμε πολύ μεγάλο πρόγραμμα -ρεκόρ 14 ετών στις δημόσιες επενδύσεις- έχουμε και τεράστια ποσά από το Ταμείο Ανάκαμψης τα επόμενα χρόνια. Γιατί δεν βλέπουμε, αντίστοιχα, και τον ρυθμό ανάπτυξης να αυξάνεται περισσότερο και μένει γύρω στο 2-2,5%; Υπάρχει κάποια εξήγηση;

Ζούμε σε μια ευρωπαϊκή οικογένεια, 27 κράτη. Η Ελλάδα έχει για το 2024 ανάπτυξη 2,3%. Θα είναι στις πρώτες χώρες σε ανάπτυξη στην Ευρώπη. Αυτό απαντά στο ερώτημά σας. Η Ευρώπη μεσοσταθμικά θα έχει ανάπτυξη 0,8%. Επομένως, η απάντηση σε αυτό που ρωτήσατε είναι ότι θα έχουμε τρεις φορές την ανάπτυξη της Ευρώπης. Λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι μέρος της ευρωπαϊκής οικογένειας, αυτό αποδεικνύει ότι το επενδυτικό μας σχέδιο και η επενδυτική μας προσπάθεια αποδίδει καρπούς. Και επειδή η ανάπτυξη σχετίζεται με το πρωτογενές πλεώνασμα, σχετίζεται με τις θέσεις εργασίας, σχετίζεται με τη μείωση του χρέους, έχουμε αποτελέσματα τα οποία μας θέτουν ως μια χώρα που κατέθεσε το μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό διαρθρωτικό σχέδιο, ακολουθώντας ακριβώς τις αναμενόμενες προβλέψεις και τις τροχιές σε όλα τα μεγέθη, όπως είναι οι πρωτογενές πλεόνασμα, όπως είχαν προσδιοριστεί και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με πολύ καλή διαπραγμάτευση και είμαστε μια χώρα πέρα και έξω από οποιαδήποτε διαδικασία αυξημένου ελλείμματος.

• Σχετικά με την πρόσφατη μεταρρύθμιση που περάσατε με το νομοσχέδιο για το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, θέλετε να μας πείτε δύο λόγια τι άλλαξε στις διαδικασίες του ΠΔΕ και ποιο θα είναι τελικά το αποτέλεσμα;

Ο νόμος που ήρθε για το Αναπτυξιακό Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΑΠΔΕ), έτσι το ονομάζουμε τώρα, έφερε μεταρρυθμίσεις και επιτάχυνση όλων των διαδικασιών. Ταυτόχρονα έφερε κάτι πάρα πολύ σημαντικό. Έφερε δύο αλλαγές που θα μας βοηθήσουν στο μέλλον να σχεδιάσουμε καλύτερα την αναπτυξιακή μας στρατηγική.

Η πρώτη αλλαγή είναι ότι δημιουργείται δεκαετής προγραμματισμός όλων των υποχρεώσεων του κράτους ως προς τη συντήρηση των έργων, κάτι το οποίο δεν το είχαμε. Παραδείγματος χάριν, πόσα θα μας κοστίζει το 2032 η συντήρηση του κράτους, του gov.gr, όλων των πληροφοριακών συστημάτων, των έργων που έχουν γίνει.

• Αυτό περιλαμβάνει και τη βαριά συντήρηση υποδομών;

Περιλαμβάνει τα πάντα. Επομένως, κάθε έργο που θα συμπεριλαμβάνεται για να κατασκευαστεί θα έχει και ένα πρόγραμμα δεκαετούς συντήρησης κυλιόμενης, έτσι ώστε να έχουμε έναν σχεδιασμό. Και το δεύτερο είναι ένας εικοσαετής, μακροχρόνιος σχεδιασμός, όπου συμπεριλαμβάνονται όλες οι δεσμεύσεις που αναλαμβάνει η πολιτεία, όπως είναι οι πληρωμές διαθεσιμότητας των Συμπράξεων Δημοσίου Ιδιωτικού Τομέα, τα δάνεια και όλες οι άλλες οι δεσμεύσεις.

Πρακτικά τι σημαίνει αυτό; Ότι όταν θα έρθουμε στην έναρξη της νέας περίοδου για το Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης το 2026, θα μπορούμε να ξέρουμε τη βάση που έχουμε για τις ανάγκες συντήρησης, θα έχουμε τη δημοσιονομική δυνατότητα που θα παρέχεται από τον προϋπολογισμό και από το Μεσοπρόθεσμο κι έτσι θα μπορούμε να σχεδιάσουμε καλύτερα τα αναπτυξιακά έργα που μπορούν να μπουν την επόμενη περίοδο. Δεν θα είμαστε δηλαδή χωρίς να έχουμε την πραγματική εικόνα των υποχρεώσεων για τη συντήρηση και την υποστήριξη του κράτους.

• Όλα αυτά που συζητάμε αφορούν τα μελλοντικά έργα;

Και τα υφιστάμενα έργα, ό,τι υπάρχει στο ΠΔΕ θα λάβει μία μετάπτωση στο νέο πρόγραμμα, όπου εκεί θα κατατεθεί και το σχέδιο συντήρησης των προγραμμάτων αυτών.

Θα γνωρίζουμε πόσο απαιτείται για τη συντήρηση του κάθε έργου, άρα για πρώτη φορά έχουμε καλύψει και αυτό το θέμα.

• Σχετικά με τις εγκρίσεις των εκταμιεύσεων από το Ταμείο Ανάκαμψης, πού βρισκόμαστε σήμερα;

Είμαστε σε καλό σημείο. Είμαστε στις πρώτες χώρες στις εκταμιεύσεις. Ετοιμαζόμαστε να υποβάλουμε το πέμπτο αίτημα.

• Αυτό πότε θα το έχουμε;

Το πέμπτο αίτημα θα είναι τέλος Νοεμβρίου, αρχές Δεκεμβρίου. Θα είναι διπλό αίτημα. Θα είναι αίτημα για τις επιχορηγήσεις, όπου εκεί θα αιτηθούμε 1,3 δισ. ευρώ και για το δανειακό σκέλος που θα αιτηθούμε 2,3 δισ. Συνολικά, το αίτημα θα είναι για 3,6 δις. Έχει μεγάλη σημασία το αίτημά μας να γίνει εντός του έτους. Γιατί έτσι κερδίζουμε χρόνο και θα εκταμιευθούν το ταχύτερο δυνατόν τα χρήματα.

• Υπάρχει μια κριτική ότι γίνονται οι εκταμιεύσεις αλλά τα χρήματα δεν φτάνουν αρκετά γρήγορα στην οικονομία. Υπάρχει ένα κενό. Αυτό εσείς πώς το αντιλαμβάνεστε; Υπάρχει όντως καθυστέρηση;

Το σημαντικό είναι να βλέπουμε τη μεγάλη εικόνα. Η μεγάλη εικόνα και το παράδειγμα που έχει δείξει η Ελλάδα είναι ότι κατάφερε και απορρόφησε όλους τους πόρους του ΕΣΠΑ. Το Ταμείο Ανάκαμψης έχει το κάθε έργο του -γιατί το Ταμείο Ανάκαμψης έχει μεταρρυθμίσεις και έργα- και το κάθε έργο του έχει μία περίοδο ωρίμανσης. Η απορρόφηση και οι εκταμιεύσεις προς την οικονομία ακολουθούν αυτή την καμπύλη, η οποία κατ' ουσίαν θα πηγαίνει σε εκθετικό βαθμό, καθώς θα απορροφώνται όλο και περισσότεροι πόροι, επειδή αυτά τα έργα έχουν αποκτήσει νομικές δεσμεύσεις και υλοποιούνται.

Έτσι, το 2023 απορροφήσαμε 2 δισ, τον στόχο που είχαμε βάλει. Φέτος θα απορροφήσουμε περισσότερα από 3 δισ. και του χρόνου θα ανέβουμε στα 5 δισ. για να φτάσουμε το 2026 περίπου στα 7 δισ. Επομένως, βλέπετε ότι ακολουθεί ένα ρυθμό που είναι εκθετικός, με όλο και μεγαλύτερες απορροφήσεις. Φέτος, σε σχέση με πέρυσι, θα έχουμε 50% αύξηση των εκταμιεύσεων προς την οικονομία. Το ίδιο συμβαίνει και με το δανειακό σκέλος, γιατί όταν υπογράφει μια εταιρεία για ένα επενδυτικό σχέδιο, το επενδυτικό σχέδιο δεν γίνεται την ίδια ημέρα.

• Το δανειακό σκέλος προβλέπει εκταμιεύσεις και μετά το 2026...

Ναι, και μετά το 2026. Θέλω να εξηγήσω πώς μπαίνουν τα λεφτά στην οικονομία. Υπογράφει, λοιπόν ένα επιχειρηματικό σχέδιο ένας όμιλος ή μια επιχείρηση και έχει ένα χρόνο ωρίμανσης, στα τρία έτη, ας πούμε. Και βλέπουμε ότι στο πρώτο έτος μπορεί να απορροφήσει το 25% του δανείου, στο δεύτερο έτος να απορροφήσει το 50% του δανείου και στο τρίτο έτος να απορροφήσει το 25% του δανείου ή κάπως διαφορετικά. Αλλά βλέπουμε ότι χτίζεται αυτό. Το ίδιο συμβαίνει και με τις εκταμιεύσεις προς τα έργα που γίνονται με επιχορήγηση.

• Για το δανειακό σκέλος του Ταμείου Ανάκαμψης υπάρχει μια κριτική ότι περισσότερο πηγαίνουν τα χρήματα σε μεγάλες επιχειρήσεις και έχουν αφεθεί πολύ πίσω οι μικρομεσαίες.

Καταρχάς δεν απαγορεύεται σε καμία μικρομεσαία επιχείρηση να πάει να πάρει δάνειο. Έχει δημιουργηθεί ένας μηχανισμός όπου στις εγκρίσεις δεν παρεμβαίνει το κράτος. Κατ' ουσίαν, λοιπόν, έχουμε μια διαδικασία όπου γίνεται η αίτηση, εκτιμάται από έναν ανεξάρτητο αξιολογητή και προχωράει στην τράπεζα. Αριθμητικά τα δάνεια είναι τα ίδια. Δηλαδή ο ίδιος αριθμός δανείων μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας και μεγάλων επιχειρήσεων. Αλλά τα επιχειρηματικά σχέδια είναι τελείως διαφορετικά. Γι' αυτό βλέπετε μεγαλύτερα ποσά.

Όμως, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις έχουν ένα πολύ σημαντικό εργαλείο που είναι το ΕΣΠΑ, το οποίο τρέχει δράσεις μέσα από την Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα, όπου εκεί δεν έχουν πρόσβαση μεγάλες επιχειρήσεις. Είναι μόνο για μικρομεσαίες επιχειρήσεις και έχουμε δημιουργήσει τέτοιες συνθήκες με εγγυοδοτικά προγράμματα για να διευκολύνουμε τις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις. Χορηγούμε έως και 80% εγγύηση στα δάνειά τους και είναι ανοιχτό το πρόγραμμα αυτό. Έχουμε με τα εγγυοδοτικά προγράμματα για να διευρύνουμε την περίμετρο των επιχειρήσεων που μπαίνουν στον τραπεζικό τομέα. Έχουμε κάνει μια σημαντική πρόοδο.

Πάνω από 40.000 δάνεια έχουν δοθεί από την Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα και εκεί βλέπουμε ότι ένα συντριπτικό ποσοστό είναι από επιχειρήσεις έως 10 εργαζόμενους και έως 2 εκατομμύρια ευρώ τζίρο.

• Είχατε προαναγγείλει ότι στο ΤΕΠΙΧ ΙΙΙ το δανειοδοτικό κομμάτι θα ενεργοποιηθεί με νέους πόρους. Ξέρουμε πότε πρέπει να το περιμένει αυτό η αγορά;

Μέσα στο έτος θα επανεκκινήσουμε το ΤΕΠΙΧ ΙΙΙ για τα δάνεια με επιδότηση επιτοκίου. Θα προσθέσουμε 100 εκατ. ευρώ, επομένως αυτό θα μοχλεύσει ένα σημαντικό ύψος δανείων και το κάνουμε αυτό γιατί υπάρχει πράγματι ενδιαφέρον.

• Έχετε αναφερθεί στα προβλήματα που δημιουργούνται στο δανειακό σκέλος του Ταμείου Ανάκαμψης με τις επενδύσεις ψηφιακής μετάβασης που δημιουργούν καθυστερήσεις στις εκταμιεύσεις. Θα ήθελα να μας το εξηγήσετε λίγο περισσότερο αυτό, γιατί αν καταλαβαίνω καλά είναι ένα βασικό εμπόδιο στη γρήγορη πρόοδο.

Ναι, σωστά. Δεν είναι πρόβλημα ως προς τις εκταμιεύσεις, ίσως και ως προς τις συμβάσεις, αλλά το δανειακό σκέλος του Ταμείου Ανάκαμψης, όπως και το επιχορηγούμενο, έχει ένα tagging, έχει ένα απαραίτητο ποσοστό για πράσινα και σε ψηφιακά έργα και δεν μπορεί να προχωρήσουμε αν δεν ικανοποιούμε το ποσοστό αυτό. Στα ψηφιακά το ποσοστό αυτό είναι 20%. Στα δάνεια που δίνονται, το 20% πρέπει να είναι για ψηφιακά έργα. Το 37% πρέπει να είναι για την πράσινη μετάβαση.

• Σε κάθε δάνειο;

Όχι, συνολικά μια τράπεζα παίρνει ένα ποσό, ας πούμε 100 εκατ. και τα 20 εκατ. πρέπει να είναι για ψηφιακά έργα. Τα 37 πρέπει να είναι για πράσινα και τα υπόλοιπα άλλα αναπτυξιακά έργα.

Στα πράσινα δεν έχουμε πρόβλημα. Στα ψηφιακά όμως, προφανώς υπάρχει μια πεπερασμένη δυνατότητα της ελληνικής οικονομίας για ψηφιακά έργα. Επομένως αυτό, ναι, καθυστερεί κατά κάποιο τρόπο τις συμβάσεις. Βέβαια, έχουμε πετύχει όλους τους στόχους μέχρι σήμερα, αλλά εάν υπήρχε η δυνατότητα να καλυφθεί πολύ πιο γρήγορα το κομμάτι των επενδύσεων ψηφιακής μετάβασης, τότε θα είχαν υπάρξει περισσότερες νομικές δεσμεύσεις, περισσότερα δάνεια.

• Δηλαδή, η τράπεζα ας πούμε σε κάθε πακέτο δανείων που παίρνει, για παράδειγμα 100 εκατ., δεν μπορεί να αρχίσει να εκταμιεύει αν δεν έχει διασφαλίσει ότι από αυτά τα 20 εκατ. θα πάνε σε επενδύσεις ψηφιακής μετάβασης;

Ακριβώς. Δεν μπορεί να προχωρήσει αν οι υπογραφές των δανείων δεν είναι τουλάχιστον 20% σε δάνεια για επενδύσεις ψηφιακής μετάβασης. Αυτό δημιουργεί μια καθυστέρηση, αλλά προχωράμε με βάση αυτό και έχουμε πετύχει, παρόλα αυτά, τους στόχους μας μέχρι σήμερα.

• Υπάρχει μια συζήτηση για το αν θα προλάβει τελικά, όχι μόνο η Ελλάδα αλλά όλη η Ευρώπη, να ολοκληρώσει τα προγράμματα του Ταμείου Ανάκαμψης. Υπάρχει ο φόβος ότι θα φτάσουμε στο 2026 και θα υπάρξει ο λεγόμενος ξαφνικός θάνατος, θα κοπούν οι χρηματοδοτήσεις και δεν θα αξιοποιηθούν κάποια έργα του Ταμείου Ανάκαμψης. Βλέπεται ότι θα χρειασθεί παράταση;

Εμείς είμαστε στην ομάδα των πρώτων χωρών στην επίτευξη των εκταμιεύσεων. Επίσης, είμαστε στην ομάδα των πρώτων χωρών στην επίτευξη των οροσήμων και των μεταρρυθμίσεων. Δεν έχει υπάρξει κάποια επίσημη συζήτηση για παράταση του Ταμείου Ανάκαμψης. Εμείς δουλεύουμε με αυτό το χρονοδιάγραμμα που έχουμε.

• Κανείς δεν θέλει να ανοίξει ακόμα...

Εμείς λοιπόν ακολουθούμε αυτό το πρόγραμμα. Θεωρούμε ότι θα είμαστε στο σχεδιασμό μας σωστοί. Θα υποβάλλουμε το πέμπτο έτοιμα. Αν κάποιες χώρες θελήσουν, προφανώς μπορεί να ανοίξουν αυτή τη συζήτηση. Προς το παρόν εμείς δεν είμαστε μία από αυτές τις χώρες.

• Εκεί υπάρχει και το θέμα βέβαια της Γερμανίας η οποία δεσμεύεται με μια απόφαση του συνταγματικού δικαστηρίου και θα είναι δύσκολο να συζητηθεί τέτοιο θέμα.

Γι' αυτό ο προγραμματισμός μας σαν Ελλάδα είναι να πετύχουμε τους στόχους μας και να απορροφήσουμε όλους τους πόρους. Το χρειαζόμαστε.

• Ακούγεται ότι έργα ψηφιακής μετάβασης του Δημοσίου βρίσκονται είναι πολύ πίσω. Βλέπετε ότι υπάρχει πρόοδος στα έργα πληροφορικής του Δημοσίου, ή υπάρχουν καθυστερήσεις που ενδεχομένως να οδηγήσουν σε απώλεια πόρων;

Δεν έχω εικόνα για καθυστερήσεις στα έργα της πληροφορικής. Είναι σε εξέλιξη, είναι κάποια έργα που έρχονται, αλλά γενικά τα μεγάλα έργα πληροφορικής έχουν προχωρήσει. Προφανώς μας έχει βοηθήσει και η ειδική μονάδα του ΤΑΙΠΕΔ στις διαγωνιστικές διαδικασίες. Έχει επισπεύσει πάρα πολύ τις διαδικασίες. Θεωρούμε ότι έτρεξε πάρα πολύ και το πρόγραμμα της πολιτικής προστασίας, που είναι πάρα πολύ μεγάλο. Επομένως, θα έχει απορροφήσεις φέτος, αλλά και του χρόνου θα έχει μεγάλες απορροφήσεις. Γενικά τα προγράμματα της ψηφιακής μετάβασης τρέχουν κανονικά. Μικρότερα έργα είναι σε εξέλιξη, τα μεγάλα έργα έχουν βρει ήδη το δρόμο τους.

• Τι γίνεται αν ένα έργο έχει προχωρήσει σε ένα βαθμό, αλλά το 2026 δεν έχει ολοκληρωθεί έγκαιρα. Τι προβλέπεται σε αυτήν την περίπτωση;

Τότε έχουμε πρόβλημα στην επίτευξη των οροσήμων. Γιατί κάθε αίτημα πρέπει να συνοδεύεται με την επίτευξη των στόχων, των οροσήμων. Και τα ορόσημα είναι μεταρρυθμίσεις και έργα. Οι μεταρρυθμίσεις τρέχουν, αλλά και στα έργα πρέπει να επιτυγχάνουμε τον στόχο που έχουμε θέσει. Αρχικοί στόχοι ήταν οι συμβάσεις. Τώρα είναι οι ολοκληρώσεις.  Τα έργα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 2025. Οι συμβάσεις που έχουν υπογραφεί λένε τον χρόνο που υποχρεούνται οι ανάδοχοι να παραδώσουν το έργο. Αντιλαμβάνεστε ότι, αν υπερβούν τον συγκεκριμένο χρόνο, υπάρχουν οι κυρώσεις του νόμου -ο νόμος περί δημοσίων Συμβάσεων και Προμηθειών, όπως αναμορφώθηκε. Επομένως, υπάρχουν συγκεκριμένες κυρώσεις. Για αυτό και έχει υπογράψει ο ανάδοχος ότι θα ολοκληρώσει μέχρι 31/12 και πρέπει να έχει ολοκληρώσει μέχρι 31/12. Είναι δικό του πρόβλημα. Πρέπει να υλοποιήσει το πρόγραμμα, όπως το έχει υποσχεθεί.

• Ας κλείσουμε τη συζήτηση με κάτι ευχάριστο. Ποια χρηματοδοτικά προγράμματα έρχονται το προσεχές διάστημα για μικρομεσαίες επιχειρήσεις;

Περιμένουμε δύο ταμεία για τις περιοχές της δίκαιης μετάβασης, που θα ακολουθήσουν το πρότυπο του Ταμείου Επιχειρηματικότητας για επιδότηση και εγγύηση δανείων. Συνολικά, τα δύο ταμεία θα μοχλεύσουν δάνεια 190 εκατ. ευρώ. Περιμένουμε, επίσης, ένα πρόγραμμα για την νησιά με λιγότερους από 3.100 κατοίκους, τα  επιχειρηματικότητας.

Τα λεγόμενα GR-eco Islands. Θα επιχορηγηθούν επιχειρήσεις για τη δημιουργία παραγωγικών δραστηριοτήτων. Και περιμένουμε ένα πρόγραμμα από το ΕΣΠΑ ύψους 250 εκατομμυρίων ευρώ για εφιστάμενες επιχειρήσεις. Και αναμένουμε σύντομα τα αποτελέσματα των αιτήσεων για τις εταιρείες που θα υπαχθούν στο πρόγραμμα για τη στήριξη στη Δυτική Μακεδονία. Σημαντικό πρόγραμμα, επίσης. Επίσης, αναμένουμε τα αποτελέσματα για τη μικρομεσαία επιχειρηματικότητα στο πρόγραμμα για τη γενική επιχειρηματικότητα του ΕΣΠΑ, εντός του μήνα. Και αναμένουμε και για τα τουριστικά καταλύματα τα αποτελέσματα έως το τέλος του έτους, ή αρχές του επόμενου έτους.