Σε δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση τέθηκε το σχέδιο νόμου του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, που εισάγει το κεφαλαιοποιητικό σύστημα επικουρικής ασφάλισης και υπόσχεται στους νέους εργαζομένους μεγάλες αυξήσεις επικουρικών συντάξεων, μέσω των «ατομικών κουμπαράδων» που μπορεί να φτάσουν και το 80%.
Εκτιμάται επίσης ότι το κεφαλαιοποιητικό σύστημα θα οδηγήσει σε αύξηση των επενδύσεων κατά 0,6% του ΑΕΠ μεσοσταθμικά ως το 2070, θα προκαλέσει αύξηση της απασχόλησης κατά 0,4% ετησίως και θα φέρει αύξηση του ΑΕΠ, σωρευτικά, έως 7% μέχρι το 2070.
Το νομοσχέδιο με τίτλο: «Ασφαλιστική Μεταρρύθμιση για τη Νέα Γενιά: εισαγωγή κεφαλαιοποιητικού συστήματος προκαθορισμένων εισφορών στην επικουρική ασφάλιση, ίδρυση, οργάνωση και λειτουργία Ταμείου Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης και συναφείς διατάξεις», θα βρίσκεται σε δημόσια διαβούλευση η οποία θα διαρκέσει, μέχρι την Τρίτη 13/07/2021, στις 20:00.
Πώς θα λειτουργήσει το νέο σύστημα
Όπως είχε εξηγήσει ο υπουργός Εργασίας Κωστής Χατζηδάκης και ο υφυπουργός Πάνος Τσακλόγλου την περασμένη εβδομάδα στην παρουσίαση του νομοσχεδίου, κεντρικό στοιχείο του νέου συστήματος θα είναι οι «κουμπαράδες», δηλαδή οι ατομικοί αποταμιευτικοί λογαριασμοί, στους οποίους θα τηρούνται οι εισφορές κάθε ασφαλισμένου για να καλύψουν την ατομική του σύνταξη, η οποία θα υπολογίζεται με βάση το ύψος των εισφορών του στη διάρκεια του εργασιακού βίου και την απόδοση που αυτές θα έχουν μέσα από την επαγγελματική διαχείριση των αποθεματικών. Όπως σημείωσε ο Π. Τσακλόγλου, τη διαχείριση δεν θα αναλάβει η ΑΕΔΑΚ των Ασφαλιστικών Οργανισμών, αλλά ένας νέος οργανισμός επικουρικής ασφάλισης.
Στο νέο κεφαλαιοποιητικό σύστημα θα εντάσσονται υποχρεωτικά μόνο οι νέοι εργαζόμενοι, δηλαδή όσοι θα πιάσουν δουλειά από την 1η Ιανουαρίου 2022 και μετά. Υποχρέωση συμμετοχής θα έχουν όσοι εργαζόμενοι και σήμερα έχουν υποχρέωση συμμετοχής στην επικουρική ασφάλιση, δηλαδή μισθωτοί δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, δικηγόροι και μηχανικοί. Δικαίωμα ένταξης, προαιρετικά, έχουν και όσοι ασφαλισμένοι κάτω των 35 ετών το επιθυμούν και οι οποίοι δεν καλύπτονται σήμερα από την υποχρεωτική επικουρική ασφάλιση, ή ακόμη και αν καλύπτονται από το σημερινό σύστημα, αλλά προτιμούν το κεφαλαιοποιητικό. Σημειώνεται ότι δεν θα υπάρχουν διαφορές στις εισφορές ανάμεσα στα δύο συστήματα, οι οποίες θα παραμείνουν στο 6% για τους μισθωτούς και με βάση την ασφαλιστική κλάση για τους αυτοαπασχολούμενους. Το νέο σύστημα θα παρέχει διαφάνεια στον ασφαλισμένο, ο οποίος θα μπορεί ανά πάσα στιγμή να ελέγχει ηλεκτρονικά το ύψος των αποταμιεύσεών του και να διαπιστώνει πώς εξελίσσονται οι αποδόσεις.
Ποιος είναι ο στόχος του νέου συστήματος
Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση, σκοπός του σχεδίου νόμου είναι η εισαγωγή και εφαρμογή του κεφαλαιοποιητικού συστήματος οικονομικής λειτουργίας στην επικουρική ασφάλιση και η ίδρυση ενός νέου, δημόσιου Ταμείου, του Ταμείου Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης (Τ.Ε.Κ.Α.), το οποίο θα είναι αρμόδιο για τη διαχείριση της λειτουργίας της νέας επικουρικής ασφάλισης. Μέσω αυτού, επιδιώκεται η διασφάλιση της επάρκειας των επικουρικών συντάξεων των σημερινών νέων και μελλοντικών συνταξιούχων, όπως έγινε σε πολλές χώρες της Ευρώπης, ως απάντηση στην επίπτωση που έχει η δημογραφική γήρανση στο συνταξιοδοτικό τους σύστημα.
Το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης στην Ελλάδα, κύριας και επικουρικής, υπήρξε ανέκαθεν διανεμητικό. Αυτό σημαίνει ότι οι καταβαλλόμενες ετήσιες εισφορές εργαζομένων και εργοδοτών καλύπτουν τις κατ' έτος καταβαλλόμενες συντάξεις. Με τις προτεινόμενες ρυθμίσεις, στο νέο κεφαλαιοποιητικό σύστημα επικουρικής ασφάλισης οι τρέχουσες εισφορές των ασφαλισμένων δεν χρησιμοποιούνται για την κάλυψη των τρεχουσών συντάξεων. Αντιθέτως, συγκεντρώνονται σε ατομικούς λογαριασμούς, αποταμιεύονται και επενδύονται στη βάση προκαθορισμένων κανόνων και διαδικασιών και εν τέλει χρηματοδοτούν το εισόδημά τους, όταν συνταξιοδοτηθούν.
Η νέα μορφή της επικουρικής ασφάλισης δεν μεταβάλλει το καθεστώς επικουρικής ασφάλισης των σημερινών συνταξιούχων: δεν επηρεάζονται οι υφιστάμενες επικουρικές συντάξεις, οι εισφορές ή το εύρος των καλύψεων που αυτοί απολαμβάνουν. Προς το σκοπό αυτό, υπάρχει ρητή πρόβλεψη στο προτεινόμενο νομοσχέδιο για την κάλυψη των παροχών του ισχύοντος διανεμητικού συστήματος.
Επιπλέον, η εισαγωγή στοιχείων κεφαλαιοποίησης δεν επηρεάζει τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά της επικουρικής ασφάλισης, η οποία διατηρεί το δημόσιο χαρακτήρα της: εξακολουθεί να αποτελεί το δεύτερο σκέλος της κοινωνικής ασφάλισης και διατηρεί την παρακολουθηματική και συμπληρωματική φύση της σε σχέση με την κύρια ασφάλιση, τελώντας υπό την κρατική μέριμνα και εγγύηση.
Η διαχείριση της λειτουργίας της νέας επικουρικής ασφάλισης ανατίθεται σε νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου (ΝΠΔΔ), με την επωνυμία «Ταμείο Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης» (ΤΕΚΑ). Με την ίδρυσή του, υλοποιείται η συνταγματική επιταγή που αναφέρεται στην υποχρέωση του κράτους να μεριμνά για την υποχρεωτική κοινωνική ασφάλιση τόσο για την κύρια όσο και για την επικουρική, η οποία λειτουργεί ως εγγυητικό πλέγμα προς όσους ασφαλίζονται υποχρεωτικά ή καταβάλλουν ασφαλιστικές εισφορές, διασφαλίζοντας ότι αυτοί απολαμβάνουν τη μέγιστη δυνατή προστασία.
Το υπό ίδρυση Ταμείο θα χορηγεί στον ασφαλισμένο επικουρική σύνταξη ως συμπληρωματική προστασία του ασφαλισμένου από την επέλευση των κινδύνων του γήρατος, της αναπηρίας και του θανάτου. Η παροχή περιοδικά καταβαλλόμενης επικουρικής σύνταξης θα συμβάλει -από κοινού με την κύρια σύνταξη- στη διασφάλιση στο συνταξιούχο αξιοπρεπούς επιπέδου διαβίωσης και συμμετοχής στην κοινωνική ζωή, που δεν θα διαφέρει ουσιωδώς από αυτό που απολάμβανε κατά τον εργασιακό βίο του.
Εν κατακλείδι, η προτεινόμενη μεταρρύθμιση, της οποίας ο χαρακτήρας είναι κατ' εξοχήν προνοητικός και μακρόπνοος, επιχειρεί το βέλτιστο συνδυασμό των πλεονεκτημάτων των δύο συστημάτων, διανεμητικού και κεφαλαιοποιητικού, με τη διατήρηση του διανεμητικού στην κύρια και την πλήρη εφαρμογή του κεφαλαιοποιητικού στην επικουρική ασφάλιση, ώστε να βελτιωθεί το βιοτικό επίπεδο των μελλοντικών συνταξιούχων, χωρίς να θίγει αυτό των τωρινών. Εξάλλου, για ολόκληρες γενιές µεταπολεµικά, η κοινωνική ασφάλιση αποτέλεσε το πλέον ορατό κομμάτι της κοινωνικής προστασίας και την πλέον απτή εγγύηση για τη διατήρηση και βελτίωση του βιοτικού επιπέδου και της συλλογικής ευηµερίας. Αυτό οφείλουμε να εξασφαλίσουμε και στις μελλοντικές γενιές και αυτό επιχειρούμε με την προτεινόμενη μεταρρύθμιση επισημαίνεται στην αιτιολογική έκθεση.
Ποιους αφορά
Όπως αναφέρεται στην αιτιολογική έκθεση, στο πεδίο εφαρμογής της αξιολογούμενης ρύθμισης υπάγονται υποχρεωτικά όλα τα πρόσωπα -ανεξαρτήτως ορίου ηλικίας- που αναλαμβάνουν για πρώτη φορά από 1.1.2022 και εφεξής εργασία-απασχόληση ή αποκτούν ασφαλιστέα ιδιότητα, για την οποία υφίσταται, μέχρι την ανωτέρω ημεροχρονολογία, υποχρέωση υπαγωγής στον κλάδο επικουρικής ασφάλισης του Ηλεκτρονικού Εθνικού Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (e-ΕΦΚΑ).
Στην αξιολογούμενη ρύθμιση προβλέπεται επιπλέον η δυνατότητα προαιρετικής υπαγωγής στην ασφάλιση του Ταμείου, όσων είναι ήδη ασφαλισμένοι -υποχρεωτικά ή προαιρετικά - στον κλάδο επικουρικής ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ και έχουν γεννηθεί από 1.1.1987 και εξής.
Στα προαιρετικά υπακτέα πρόσωπα ανήκουν, επίσης, εφόσον δεν έχουν συμπληρώσει το 35ο έτος της ηλικίας τους κατά το χρόνο υποβολής της αίτησης υπαγωγής στην ασφάλιση του Ταμείου οι αυτοαπασχολούμενοι υγειονομικοί, τα πρόσωπα που ασκούν επάγγελμα υπαγόμενο στην ασφάλιση του πρώην Οργανισμού Γεωργικών Ασφαλίσεων (ΟΓΑ) και τα πρόσωπα που, βάσει ειδικής ή γενικής διάταξης νόμου, εξαιρούνται της υποχρεωτικής υπαγωγής στην ασφάλιση άλλου φορέα επικουρικής ασφάλισης. Τα πρόσωπα αυτά μπορούν να ασκήσουν το εν λόγω δικαίωμα οποτεδήποτε, μέχρι τη συμπλήρωση του 35ου έτους της ηλικίας τους.