Τις ευκαιρίες αλλά και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ελλάδα στην Ανατολική Μεσόγειο, όπου σταδιακά μετατρέπεται σε έναν ισχυρό παράγοντα σε οικονομικό, πολιτικό και γεωστρατηγικό επίπεδο, αναπτύσσει σε άρθρο του ο κ. Εμ. Καραγιάννης, καθηγητής στο τμήμα Αμυντικών Σπουδών του King’s College London.
Όπως αναφέρει στο άρθρο του, το οποίο δημοσιεύθηκε από το Royal United Services Institute (RUSI), το παλαιότερο think tank σε θέματα άμυνας και ασφάλειας, η Ελλάδα μετά από μία 10ετία κατά την οποία έχασε το 26% του ΑΕΠ της και εμφανίστηκε ως το «κακό παιδί» της ευρωζώνης, κατόρθωσε να επιστρέψει σε μία περισσότερο ομαλή πορεία και παρά την τρέχουσα κρίση της πανδημίας εμφανίζεται ικανή όχι μόνο να ανακάμψει οικονομικά αλλά και να πρωταγωνιστήσει στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η ανακοίνωση επενδύσεων, όπως αυτή της Micorosoft, αλλά και η απρόσμενη αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας από τον οίκο Moody’s δημιουργούν μία νέα αυτοπεποίθηση για την Ελλάδα, η οποία είναι ούτως ή άλλως η μακροβιότερη δημοκρατία στην Αν. Μεσόγειο και κλείνει πολλές δεκαετίες (από το 1952) έως μέλος του ΝΑΤΟ αλλά και της ΕΕ (από το 1981).
Διαθέτει τον μεγαλύτερο εμπορικό στόλο παγκοσμίως, ορισμένα από τα πιο πολυσύχναστα λιμάνια (Πειραιάς, Θεσσαλονίκη, Αλεξανδρούπολη) και αποτελεί μία από τις σημαντικότερες εμπορικές πύλες εισόδου στην ΕΕ.
Αυτό που έδωσε ακόμη μεγαλύτερη ώθηση στην οικονομική βαρύτητα της χώρας είναι και η σχετικά πρόσφατη ανακάλυψη μεγάλων κοιτασμάτων φυσικού αερίου, με αποτέλεσμα η Αθήνα να μετατρέπεται σε ένα «διαμεσολαβητή» ενέργειας μεταξύ Ευρώπης και Ανατολής.
Η ενίσχυση των σχέσεων Ελλάδας – Ισραήλ, μετά και τη συμφωνία για τον αγωγό EastMed, αποτελεί ένα ακόμη παράδειγμα του σημαντικού ρόλου που μπορεί η χώρα μας να διαδραματίσει στην ευρύτερη περιοχή, παρά τις συνεχείς προκλήσεις της Τουρκίας, η οποία, με τον μεγαλοϊδεατισμό του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, έχει οδηγήσει στα άκρα τις σχέσεις της όχι μόνο με τις περισσότερες χώρες της περιοχής αλλά και με αρκετά ευρωπαϊκά κράτη, όπως για παράδειγμα τη Γαλλία.
Φυσικά ιδιαίτερο ρόλο θα διαδραματίσει η στάση των ΗΠΑ στην Ανατολική Μεσόγειο, με δεδομένο ότι είναι σύμμαχος τόσο με Ελλάδα, Ισραήλ και Κύπρο, όσο και με την Τουρκία. Είναι βέβαιο ότι η Ουάσιγκτον θα προσπαθήσει να μειώσει τις εντάσεις προκειμένου να αποφύγει το ενδεχόμενο ακόμη και μίας πολεμικής σύγκρουσης σε μία ιδιαίτερα ευαίσθητη και για τα δικά της συμφέροντα περιοχή.
Όπως υπογραμμίζει χαρακτηριστικά ο κ. Καραγιάννης «η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει επενδύσει σε διμερείς συνεργασίες για να αντισταθμίσει την αποτυχία της ΕΕ να προστατεύσει την Ελλάδα. Παραδοσιακά, η Ελλάδα διατηρεί στενούς αμυντικούς δεσμούς με την Ουάσιγκτον και το Παρίσι. Οι ΗΠΑ υπήρξαν ο κύριος σύμμαχος της Ελλάδας λόγω ιστορικών δεσμών και της μεγάλης ελληνικής κοινότητας που ζει σε αυτές. Η Γαλλία είναι ο πιο στενός σύμμαχος της Ελλάδας στην Ευρώπη, με την οποία μοιράζεται πολιτικές αξίες και πολιτιστικούς δεσμούς. Δεν είναι τυχαίο ότι η Αθήνα σχεδιάζει να αγοράσει φρεγάτες από τις ΗΠΑ και αεροπλάνα από τη Γαλλία.
Επιπλέον, η Αθήνα έχει διαμορφώσει μια περιφερειακή στρατηγική εξισορρόπησης συνεργαζόμενη με βασικές γειτονικές χώρες όπως το Ισραήλ και η Αίγυπτος. Τόσο η Ιερουσαλήμ όσο και το Κάιρο έχουν ανάλογες ανησυχίες για την τουρκική επιθετικότητα στην Ανατολική Μεσόγειο. Η υποστήριξη της Άγκυρας προς τη Χαμάς και τη Μουσουλμανική Αδελφότητα έχει εξοργίσει το Ισραήλ και την Αίγυπτο, αντίστοιχα. Επιπλέον, η ελληνική κυβέρνηση έχει απευθυνθεί σε φιλο-δυτικές αραβικές χώρες, όπως η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, που έχουν τα δικά τους προβλήματα με τη νεο-ισλαμιστική ηγεσία της Τουρκίας.
Ταυτόχρονα η Ελλάδα είναι μια από τις λίγες χώρες του ΝΑΤΟ που ξοδεύει περισσότερο από το 2% του ΑΕΠ για την Άμυνα. Ο ελληνικός Στρατός και η Πολεμική Αεροπορία έχουν συμμετάσχει σε πολλές αποστολές του ΝΑΤΟ, συμπεριλαμβανομένου του Αφγανιστάν. Το ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό δρα στην Ανατολική Μεσόγειο, βοηθώντας στην εκκένωση αλλοδαπών από το Λίβανο (2006) και τη Λιβύη (2014). Επιπλέον, η χώρα διαθέτει στρατιωτικές εγκαταστάσεις που είναι ζωτικής σημασίας για τη δυτική ασφάλεια.
Σε αυτό το πλαίσιο, η Αθήνα δημιουργεί μια νέα γεωπολιτική ταυτότητα ως προπύργιο της Δύσης στην Ανατολική Μεσόγειο.
Αυτό σημαίνει ότι η χώρα μπορεί να έχει νέες αρμοδιότητες στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ / ευρωπαϊκού προγραμματισμού για θέματα περιφερειακής ασφάλειας. Έτσι, η Ελλάδα μπορεί να γίνει πάροχος ασφάλειας που θα προστατεύει τα δυτικά συμφέροντα σε μια αιώνια ασταθή περιοχή».