Στο αμφιθέατρο του υπουργείου Πολιτισμού, παρουσία της υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη και του υφυπουργού Ιάσονα Φωτήλα, παρουσιάστηκε σήμερα το φιλόδοξο έργο «Σχεδιασμός πολιτιστικού masterplan, πολιτιστικής αναπτυξιακής πολιτικής και πολιτιστικής ταυτότητας (brand) για επιλεγμένες περιοχές της χώρας».
Για πρώτη φορά στην Ελλάδα, δεκαπέντε πόλεις και νησιά της Ανατολικής Μακεδονίας, της Θράκης, του Ανατολικού Αιγαίου και της Θεσσαλονίκης αποκτούν το δικό τους πολιτιστικό masterplan: Ικαρία, Σάμος, Χίος, Λέσβος, Λήμνος, Λέρος, Κως, Ρόδος, Ξάνθη, Κομοτηνή, Αλεξανδρούπολη, Δράμα, Καβάλα, Σουφλί και Θεσσαλονίκη.
Το έργο εκπονήθηκε από το υπουργείο Πολιτισμού, μέσω της Διεύθυνσης Ανάπτυξης Σύγχρονης Δημιουργίας, με την επιστημονική υποστήριξη τριών ακαδημαϊκών ιδρυμάτων: του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, του Πανεπιστημίου Αιγαίου και του Ινστιτούτου Περιφερειακής Ανάπτυξης του Παντείου Πανεπιστημίου. Το συνολικό κόστος έφτασε τις 592.031,08 ευρώ και καλύφθηκε από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Η αναλυτική παρουσίαση του έργου πραγματοποιήθηκε από την πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟΑ και τους εκπροσώπους των ακαδημαϊκών φορέων, απευθυνόμενη στους εκπροσώπους της Αυτοδιοίκησης των περιοχών – στόχων, αλλά και σε δημοσιογράφους.
Σύμφωνα με την υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, «τα πολιτιστικά masterplans επικεντρώνονται στον σύγχρονο πολιτισμό, εμπλουτίζοντας τη βασική μας κατεύθυνση για σύνθεση της πολιτιστικής κληρονομιάς με τη σύγχρονη δημιουργία».
Όπως επεσήμανε, ο πολιτισμός αποτελεί όχι μόνο κοινωνικό αγαθό και μοχλό κοινωνικής συνοχής, αλλά και στρατηγικής σημασίας εργαλείο για τη βιώσιμη ανάπτυξη και την ενίσχυση της εξωστρέφειας, ανοίγοντας τον δρόμο για ένα νέο πρότυπο πολιτιστικής πολιτικής στη χώρα.
«Η σκοπιμότητα των νέων αυτών σχεδίων είναι να προσφέρουν στις τοπικές κοινωνίες ένα επιστημονικά τεκμηριωμένο εργαλείο που αναδεικνύει την ιδιαίτερη ταυτότητα κάθε τόπου, ενισχύει την περιφερειακή συνοχή και εγκαθιστά τις βάσεις για διατηρήσιμη πολιτιστική εξωστρέφεια», συμπλήρωσε η κ. Μενδώνη.
Παράλληλα, τόνισε τη σημασία της απόλυτης επιστημονικής ελευθερίας στη διαμόρφωση των στρατηγικών σχεδίων, τα οποία αποτελούν αποτέλεσμα διαβούλευσης με φορείς, καλλιτέχνες, συλλόγους και πολίτες.
Μέσω των masterplans, χαρτογραφήθηκαν οι πυρήνες πολιτιστικής δραστηριότητας σε κάθε περιοχή, καθώς και τα κενά και οι ανάγκες, δημιουργώντας ένα σαφές περίγραμμα για μελλοντικές ενέργειες και επενδύσεις.
Όπως διευκρίνισε η υπουργός, «τα σχέδια αυτά δεν αποτελούν χρηματοδοτικά προγράμματα, αλλά στρατηγικά εργαλεία προετοιμασίας για την εξεύρεση χρηματοδότησης».
Η εκτενής και τεκμηριωμένη καταγραφή της πολιτιστικής δυναμικής κάθε περιοχής, σύμφωνα με τη Λίνα Μενδώνη, αποτελεί το εφαλτήριο για έναν εντελώς σύγχρονο τρόπο προσέγγισης του πολιτισμού: «Ο πολιτισμός δεν είναι κάτι στατικό, αλλά μια κινητήρια δύναμη που ενώνει κοινωνίες και δημιουργεί νέο πρότυπο ενεργών και υπεύθυνων πολιτών. Αυτό είναι που έχει ανάγκη όχι μόνο η περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης και το Ανατολικό Αιγαίο, αλλά η ίδια η Ελλάδα».
Ο υφυπουργός Πολιτισμού Ιάσων Φωτήλας στάθηκε στον τριπλό ρόλο των πολιτιστικών masterplans. «Τα σχέδια αυτά αναδεικνύουν τον πολιτισμό ως καταλύτη για την τοπική οικονομία, δημιουργώντας ευκαιρίες για νέες θέσεις απασχόλησης, ενίσχυση του τουρισμού και παροχή ερείσματος στην καινοτομία».
Τα masterplans λειτουργούν ως μοχλοί μόχλευσης πόρων, διευκολύνοντας τη διεκδίκηση εγχώριας και ευρωπαϊκής χρηματοδότησης, προσφέροντας ένα στιβαρό "brand" πολιτιστικής ταυτότητας για κάθε περιοχή.
Έμφαση δόθηκε και στη συμμετοχικότητα: «Το έργο αυτό θα είχε μικρή αξία αν δεν ήταν καρπός ανοιχτής και ουσιαστικής διαβούλευσης με τις τοπικές κοινωνίες. Οι ερευνητικές ομάδες άκουσαν και ενσωμάτωσαν τις απόψεις τοπικών φορέων, ανθρώπων του πολιτισμού και πολιτών, ώστε τα εργαλεία που προέκυψαν να μην επιβάλλονται ‘από τα πάνω’, αλλά να γεννιούνται μέσα από τις ίδιες τις κοινότητες».
Εντυπωσιακά στατιστικά και επόμενα βήματα
Το έργο, σε αριθμούς, μεταφράζεται σε:
- 15 πολιτιστικά masterplans
- 3 πανεπιστήμια
- 50 ερευνητές
- 157 συνεντεύξεις
- 2.250 ερωτηματολόγια
- 27 συμμετοχικά εργαστήρια/ομάδες εστίασης και
- 4 ημερίδες διάχυσης αποτελεσμάτων
Προβλέπεται η διοργάνωση τεσσάρων ανοιχτών ημερίδων με φυσική και διαδικτυακή παρουσία, στις εξής πόλεις:
- Κομοτηνή – 7 Οκτωβρίου 2025
- Λέσβος – 21 Οκτωβρίου 2025
- Ρόδος – 4 Νοεμβρίου 2025
- Θεσσαλονίκη – 11 Νοεμβρίου 2025
Κατά τη διάρκεια των ημερίδων θα παρουσιαστούν αναλυτικά τα περιφερειακά masterplans, δίνοντας έμφαση στη διατήρηση του διαλόγου και στην ενίσχυση της συμμετοχής της τοπικής κοινωνίας στη διαμόρφωση της πολιτιστικής στρατηγικής της κάθε περιοχής