Σημαντικές εξελίξεις έλαβαν χώρα κατά τις εργασίες της Ολομέλειας των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδος, που πραγματοποιήθηκαν στην Αρχαία Ολυμπία και τον Πύργο.
Ο υπουργός Δικαιοσύνης, Γιώργος Φλωρίδης, στον χαιρετισμό του στην έναρξη των εργασιών στο Συνεδριακό Κέντρο της Διεθνούς Ολυμπιακής Ακαδημίας, ξεκαθάρισε ότι οποιαδήποτε τροποποίηση του Κώδικα Δικηγόρων θα προχωρήσει μόνο με τη συνεργασία και τη συμμετοχή του δικηγορικού σώματος. Παράλληλα, εξήγγειλε τη σύνταξη πρότασης σχετικά με το καθεστώς των δικηγορικών εξετάσεων, η οποία θα αποτελέσει τη βάση για ουσιαστικό διάλογο.
Ο κ. Φλωρίδης ανακοίνωσε επίσης την πλήρη κατάργηση του ισχύοντος νομοθετικού πλαισίου για τη διαμεσολάβηση και την εισαγωγή ενός σύγχρονου, ευέλικτου νόμου, με πρόβλεψη για διδασκαλία της διαμεσολάβησης στα πανεπιστημιακά προγράμματα των Νομικών Σχολών. Επαναβεβαίωσε, τέλος, ότι η βελτίωση του συστήματος Δικαιοσύνης αποτελεί άμεση προτεραιότητα του Υπουργείου, κάνοντας παράλληλα έναν σύντομο απολογισμό της συνεργασίας του με τους Δικηγορικούς Συλλόγους.
Κεντρικές παρεμβάσεις για την αναθεώρηση του Συντάγματος και τη δικαιοσύνη
Ως κεντρικός ομιλητής, ο ομότιμος καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου του ΕΚΠΑ, Νίκος Αλιβιζάτος, επικεντρώθηκε στην αναγκαιότητα παρεμβάσεων προς όφελος της Δικαιοσύνης και του Κράτους Δικαίου, με αφορμή την επικείμενη συνταγματική αναθεώρηση. Τόνισε ότι η κοινή διαπίστωση για δυσλειτουργίες στην απονομή της Δικαιοσύνης οδηγεί την Ολομέλεια, βάσει του άρθρου 90 του Κώδικα Δικηγόρων, να καταθέσει προτάσεις στον εθνικό διάλογο.
Όπως σημείωσε ο κ. Αλιβιζάτος, δύο είναι οι βασικοί στόχοι των δικηγόρων: η ενίσχυση της ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης και η αποτροπή του κορπορατισμού των δικαστών, δηλαδή η αποκοπή τους από την κοινωνία και τις ανάγκες της. Σε αυτή την κατεύθυνση, οι Δικηγορικοί Σύλλογοι συνηγορούν υπέρ:
- Της πλήρους δικαστικοποίησης της ποινικής ευθύνης των υπουργών, με ανάθεση σε δικαστικό όργανο της άσκησης της ποινικής δίωξης (άρθρο 86 Σ).
- Της αλλαγής του τρόπου επιλογής της ηγεσίας της Δικαιοσύνης (άρθρο 90 Σ).
- Της θέσπισης κωλύματος διορισμού δικαστών σε δημόσιες θέσεις μετά την αφυπηρέτησή τους (προσθήκη στο άρθρο 89 Σ).
Ιδιαίτερη έμφαση έδωσε και στην πρόταση εισόδου μη δικαστών, δηλαδή εκπροσώπων της κοινωνίας των πολιτών, στα Ανώτατα Δικαστικά Συμβούλια, επισημαίνοντας – σύμφωνα με την ευρωπαϊκή εμπειρία – ότι η συμμετοχή τρίτων με διαφάνεια, λειτουργεί αποτρεπτικά στον δικαστικό κορπορατισμό και στην αλαζονεία της εξουσίας.
Έντονες αντιδράσεις στην τροπολογία για τον περιορισμό της πρόσβασης στη Δικογραφία
Κεντρικό σημείο συζήτησης αποτέλεσε η τροπολογία του Υπουργείου Δικαιοσύνης για το άρθρο 100 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, που αφορά τον περιορισμό του δικαιώματος πρόσβασης στο υλικό της δικογραφίας. Ο πρόεδρος της Ολομέλειας και του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, Δημήτρης Βερβεσός, έκανε λόγο για μια κρίσιμη καμπή για το δικηγορικό λειτούργημα και την ελληνική Δικαιοσύνη, τονίζοντας ότι σε μια περίοδο όπου η εμπιστοσύνη των πολιτών προς τους θεσμούς βρίσκεται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, οι δικηγόροι οφείλουν να δρουν ως υπερασπιστές της νομιμότητας και του κράτους δικαίου.
Η επίμαχη ρύθμιση, που προβλέπει δυνατότητα αποκλεισμού του κατηγορουμένου και του συνηγόρου του από τμήματα της δικογραφίας, χαρακτηρίστηκε ως «κατάφωρη παραβίαση των θεμελιωδών αρχών της Ποινικής Δικονομίας» και ως μέτρο που πλήττει το ίδιο το δικαίωμα υπεράσπισης, όπως κατοχυρώνεται και στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Η διάταξη αυτή θεωρείται πως υπονομεύει ριζικά το δικαίωμα σε δίκαιη δίκη και εκθέτει τον κατηγορούμενο στον κίνδυνο άδικων διώξεων και αυθαίρετων καταδικών.
Ανάλογη κριτική διατύπωσε και ο πρόεδρος του ΔΣ Ηλείας, Δημήτριος Δημητρουλόπουλος. Υπογράμμισε πως η Ολομέλεια ουδέποτε απείχε από τη δημόσια τοποθέτηση επί θεμάτων, ακόμη κι αν αυτό οδήγησε σε στοχοποίηση εκπροσώπων της.
Αναλυτική τοποθέτηση της ολομέλειας για την τροπολογία στο άρθρο 100 ΚΠΔ
Η Ολομέλεια εξέδωσε αναλυτική ανακοίνωση, στην οποία εκφράζεται έκπληξη για την αιφνίδια κυβερνητική πρωτοβουλία που προβλέπει «περιορισμό της πρόσβασης των κατηγορουμένων σε στοιχεία της δικογραφίας». Επισημαίνεται ότι:
- Οι διατάξεις που είχαν εισαχθεί το 2014 για τον ίδιο σκοπό ουδέποτε εφαρμόστηκαν από τα δικαστήρια και καταργήθηκαν το 2019 μετά από την ομόφωνη εισήγηση της Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής.
- Η νέα πρόταση νομοθετικής ρύθμισης εισάγεται εσπευσμένα και χωρίς οποιονδήποτε διάλογο με θεσμικούς φορείς της Δικαιοσύνης και της ακαδημαϊκής κοινότητας.
Σχετικά με την ευρωπαϊκή Οδηγία (ΕΕ) 2012/13, η Ολομέλεια υποστηρίζει ότι η χώρα μας δεν έχει υποχρέωση πλήρους υιοθέτησης ανάλογης εξαίρεσης και ότι η Οδηγία αφήνει στα κράτη μέλη το περιθώριο υιοθέτησης ανώτερων προτύπων προστασίας. Τονίζεται δε, ότι κάθε περιορισμός οφείλει να ερμηνεύεται «στενά» και δεν πρέπει να εφαρμόζεται σε περιπτώσεις σύλληψης ή κράτησης του κατηγορουμένου.
Αναφορικά με τη νομολογία του ΕΔΔΑ, διευκρινίζεται πως στις διεθνείς δικαστικές αποφάσεις, οι περιορισμοί στην πρόσβαση στη δικογραφία είτε ήταν προσωρινοί, είτε αφορούσαν ειδικές περιπτώσεις (όπως απόκρυψη ταυτότητας μάρτυρα), χωρίς ποτέ να στερείται ο κατηγορούμενος το ουσιαστικό δικαίωμα υπεράσπισης.
Καταλήγοντας, το κείμενο της ανακοίνωσης επισημαίνει: «είναι προφανές από όλα τα ανωτέρω ότι ούτε υποχρέωση έναντι της Οδηγίας υπάρχει, ούτε η διάταξη όπως εισάγεται συνάδει με τη νομολογία του ΕΔΔΑ. Τουναντίον, φαλκιδεύει το δικαίωμα πρόσβασης των πολιτών σε δίκαιη δίκη και ναρκοθετεί βασικές αρχές του Κράτους Δικαίου σε σχέση με τα δικαιώματα του κατηγορουμένου».
Η Ολομέλεια ζητά την άμεση απόσυρση της επίμαχης ρύθμισης και την έναρξη διαλόγου με τους φορείς της Δικαιοσύνης. Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης, κάλεσε τους Δικηγορικούς Συλλόγους να εξετάσουν ακόμη και στοχευμένη αποχή από συγκεκριμένες διαδικασίες όπου θα εφαρμοστεί η διάταξη.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news
