Αύξηση κονδυλίων για μικρά φωτοβολταϊκά, κριτική από φορείς της αγοράς

Για την επόμενη βδομάδα, εκτός απροόπτου, φαίνεται ότι μετατίθεται η έναρξη υποβολής των αιτήσεων για το πρόγραμμα επιδοτούμενης εγκατάστασης φωτοβολταϊκών με μπαταρία σε στέγες κατοικιών και αγροτών. Σε αύξηση του προϋπολογισμού κατά 30 εκατ. ευρώ προσανατολίζεται το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, καθώς το ενδιαφέρον είναι ήδη μεγάλο.

Ειδικότερα, δεν αναμένεται να δούμε αλλαγές στους όρους και προϋποθέσεις ένταξης στο πρόγραμμα συγκριτικά με τα όσα σημειώνονταν στον οδηγό του προγράμματος, ωστόσο ο προϋπολογισμός του προγράμματος ανεβαίνει από τα 200 στα 230 εκατ. ευρώ, για να καλυφθεί μια αναμενόμενη αύξηση περίπου 10% αύξηση των εγκαταστάσεων που θα υλοποιηθούν στο πλαίσιο του προγράμματος.

Υπενθυμίζεται πως στο πρόγραμμα έχουν δικαίωμα ένταξης νοικοκυριά και αγρότες, που μπορούν να εγκαταστήσουν το δικό τους φωτοβολταϊκό σε συνδυασμό με σύστημα αποθήκευσης έως 10,8kW και με συνολική επιδότηση που θα φθάνει έως τα 16.000 ευρώ για νοικοκυριά και έως τα 10.000 ευρώ για αγρότες. Οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να κάνουν «κούρσα ταχύτητας» καθώς προβλέπεται το μοντέλο της χρονικής προτεραιότητας στην υποβολή της αίτησης.  

Οι επιδοτήσεις, όπως φαίνεται και στον παρακάτω πίνακα, κυμαίνονται από 20% έως 65% για την εγκατάσταση του φωτοβολταϊκού συστήματος, ενώ για την μπαταρία η επιδότηση κυμαίνεται από 90% έως 100%. Ειδική μέριμνα λαμβάνεται για τα ευάλωτα νοικοκυριά που θα λαμβάνουν και τις μεγαλύτερες επιδοτήσεις, έως 65% για ένα φωτοβολταϊκό έως 5kWp. Επίσης, προβλέπεται αύξηση κατά 10% στα ποσοστά και τα ανώτατα μέγιστα ποσά επιχορήγησης για άτομα με αναπηρία (ΑμεΑ), μονογονεϊκές και πολύτεκνες οικογένειες.

Έτσι τα ανώτατα ποσά των επιδοτήσεων διαμορφώνονται ως εξής:

Το θέμα των ευάλωτων νοικοκυριών στις προβλέψεις του προγράμματος συγκέντρωσε αρνητικές κριτικές με εκπροσώπους της αγοράς να σημειώνουν πως είναι δύσκολο για ένα ευάλωτο νοικοκυριό να διαθέσει τα απαραίτητα χρήματα για να προχωρήσει στην επένδυση. Παίρνοντας ως δεδομένο πως ένα μέσο νοικοκυριό με ετήσια κατανάλωση περί τα 4.500 kWh το χρόνο, μπορεί να καλύψει τις ανάγκες του με ένα φωτοβολταϊκό σύστημα 3 kW και με μία μπαταρία χωρητικότητας 5kWh, μία οικογένεια που εντάσσεται στην κατηγορία των ευάλωτων θα πληρώσει τελικά 5.750 ευρώ +ΦΠΑ.

Όπως επισημαίνει ο ειδικός σύμβουλος του Συνδέσμου Εταιριών Φωτοβολταϊκών - ΣΕΦ, κ. Στέλιος Ψωμάς στο BD, η κατηγορία των ευάλωτων νοικοκυριών αναμένεται να καλυφθεί περαιτέρω με επόμενο πρόγραμμα ενεργειακών κοινοτήτων μέσω των Δήμων, που θα διαθέτουν σε εκείνα την παραγόμενη ενέργεια από ΑΠΕ για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών τους. Πρόκειται για μία πρόβλεψη και του RepowerEU που θα αφορά σε δήμους άνω των 10.000 κατοίκων με προϋπολογισμό 100 εκατ ευρώ.

Στη δεύτερη κατηγορία, του νοικοκυριού με ατομικό εισόδημα έως 20.000 ευρώ ή οικογενειακό έως 40.000 ευρώ θα πληρώσει τελικά 7.200 ευρώ +ΦΠΑ. Τέλος, για την κατηγορία με ετήσιο εισόδημα ατομικό άνω των 20.000 ευρώ ή οικογενειακό άνω 40.000 ευρώ το τελικό κόστος αγγίζει τα 7.100 ευρώ + ΦΠΑ.

Έτσι, η ετήσια εξοικονόμηση από το κόστος του ηλεκτρικού ρεύματος φθάνει στα 1.200 ευρώ, λαμβάνοντας υπόψη, ωστόσο, την τιμή της κιλοβατώρας την τρέχουσα περίοδο. Με αυτούς τους υπολογισμούς, η απόσβεση της εγκατάστασης για τα ευάλωτα νοικοκυριά γίνεται μέσα σε πέντε χρόνια ενώ για τις άλλες δύο κατηγορίες στα έξι. 

Εκτός του προγράμματος αυτού έμειναν τα φωτοβολταϊ​​​​​​​κά στις στέγες επιχειρήσεων που εντάχθηκαν στα δύο προγράμματα για την πράσινη μεταβαση στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ, με εκπροσώπους της αγοράς να σημειώνουν, ωστόσο, πως αφενός απαιτούνται μία σειρά από επενδύσεις, πέραν των φωτοβολταϊκών και αφετέρου να σημειώνουν πως τα 10 kWp που προβλέπει δεν επαρκούν για να καλύψουν τις ανάγκες ούτε μίας μικρής επιχείρησης. Για παράδειγμα, ένα κρεοπωλείο θα χρειαζόταν περί τα 30-40 kWp, ενώ ένας φούρνος που πέρα από τα ψυγεία έχει υψηλές ενεργειακές απαιτήσεις και λόγω των φούρνων για την παραγωγή, θα χρειαζόταν περί τα 100 kWp.

Άλλη μία «προβληματική» κατηγορία είναι οι πολυκατοικίες, για τις οποίες υπήρξε μία μικρή πρόοδος με την ενσωμάτωση της Ευρωπαϊκής Οδηγίας, που προβλέπει ότι τουλάχιστον δύο αυτοκαταναλωτές που βρίσκονται στο ίδιο κτήριο μπορούν, μέσω ιδιωτικού συμφωνητικού να συμμετέχουν από κοινού σε δραστηριότητες και να ρυθμίζουν μεταξύ τους τον επιμερισμό της ενέργειας που παράγεται από τους σταθμούς τους, με την επιφύλαξη των τελών δικτύου και άλλων σχετικών χρεώσεων, τελών, εισφορών και φόρων.

Εντούτοις, «αγκάθι» παραμένει το ποσοστό της συναίνεσης των ιδιοκτητών. Όπως σημειώνει ο κ. Ψωμάς, θα χρειαστεί μία εφαρμοστική υπουργική απόφαση που θα ξεκαθαρίζει ορισμένα θέματα σημειώνει με το σημαντικότερο να αφορά το ποσοστό της συναίνεσης που απαιτείται ποσοστό συναίνεσης μεταξύ των ιδιοκτητών των διαμερισμάτων. Έως σήμερα, το ποσοστό αυτό πρέπει να αγγίζει το 100% καθιστώντας ιδιαίτερα δύσκολη μία τέτοια εγκατάσταση, εφόσον θα πρέπει να είναι σύμφωνο το σύνολο των ιδιοκτητών.

Η πρόταση που έχει κατατεθεί και μένει να φανεί εάν θα ενταχθεί στην ΥΑ είναι αυτό το ποσοστό να «πέσει» στο 50%+1, ανοίγοντας στην ουσία τον δρόμο για πολλούς ενδιαφερόμενους προκειμένου να αποφασιστεί η εγκατάσταση του συστήματος. Παράλληλα, είναι απαραίτητο να διασαφηνιστεί αν θα υπάρχει περιορισμός στη χωροθέτηση των μονάδων παραγωγής ενέργειας, δηλαδή κυρίως αν ένα φωτοβολταϊκό θα πρέπει να είναι εγκατεστημένο στο ίδιο κτήριο.

ΦΠΑ και χώρος στο δίκτυο τα «αγκάθια»

Η εγκατάσταση ενός φωτοβολταϊκού από ένα νοικοκυριό είναι επενδυτική και όχι καταναλωτική κίνηση, σημειώνει ο κ. Πέτρος  Τσικούρας, Γενικός  Γραμματέας της ΠΟΣΠΗΕΦ, ο οποίος έχει θέσει το ζήτημα του ΦΠΑ ως ένα από τα κεντρικά σημεία της κριτικής που ασκεί στο πρόγραμμα.

Όπως τονίζει, η Ευρωπαϊκή Ένωση θέλοντας να προωθήσει τα οικιακά φωτοβολταϊκά, πρότεινε στα κράτη-μέλη τη μείωση ή και τον μηδενισμό του ΦΠΑ στις φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις, (Κοινοτική Οδηγία 2022/542 της 5-4-22). «Έτσι θα υπήρχε αυτομάτως επιδότηση 24%, χωρίς γραφειοκρατικές διαδικασίες και πολύμηνη ή πολυετή αναμονή εκταμίευσης. Η Γαλλία, η Ιταλία, το Βέλγιο εφάρμοσαν την πρόταση της Ε.Ε. προς όφελος και των καταναλωτών και της εθνικής/ευρωπαϊκής στρατηγικής για ενεργειακή αυτάρκεια», σημειώνει, τονίζοντας πως αν η κυβέρνηση είχε ακολουθήσει την Κοινοτική Οδηγία τότε ένας οικιακός καταναλωτής θα πλήρωνε 12.000 ευρώ για να εγκαταστήσει ένα Φωτοβολταϊκό10 KW/p χωρίς μπαταρία. Σήμερα θα πρέπει να πληρώσει 14.800 και να πάρει πίσω μετά από πιθανόν 12 μήνες τα 2.800 ευρώ του ΦΠΑ (αν είναι στην Τρίτη Κατηγορία).

Σύμφωνα με τον κ. Τσικούρα, εφόσον το πρόγραμμα αυτό τρέξει στη λογική του Εξοικονομώ, τότε ο καταναλωτής θα προπληρώνει στο κράτος τον ΦΠΑ για να το πάρει πίσω μετά από 12 μήνες. «Η θέση του Συνδέσμου είναι πως εφόσον είχε υπάρξει η πρόβλεψη για τον μηδενισμό του ΦΠΑ για τις φωτοβολταϊ​​​​​​​κές εγκαταστάσεις, τότε δε θα υπήρχε καν ανάγκη για την δημιουργία επιδοτούμενων προγραμμάτων», σημειώνει ο κ. Τσικούρας, συμπληρώνοντας πως η πρόβλεψη της μπαταρίας από το πρόγραμμα είναι περιττή καθώς αποτελεί μία ακριβή μορφή αποθήκευσης ακόμα και όταν αφορά σε εγκαταστάσεις μεγάλης κλίμακας. Όπως εξηγεί, θα μπορεί να αποθηκεύσει μικρό μέρος της παραγόμενης ενέργειας οδηγώντας και σε μικρό όφελος για τον καταναλωτή.

Το σημαντικότερο, ωστόσο, ζήτημα είναι εκείνο των δικτύων. Όπως επισημαίνει, Πολιτεία και Διαχειριστές δεν προέβλεψαν την ανάγκη που διαφαινόταν πως θα υπάρξει εγκαίρως, δεν προχώρησαν σε απαραίτητες επενδύσεις, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει επαρκής χώρος προκειμένου να προχωρήσει αποτελεσματικά η αυτοπαραγωγή. Μάλιστα, θεωρεί πως τα κριτήρια και η διαδικασία έχουν σχεδιαστεί με τέτοιο τρόπο προκειμένου να αποτρέψουν την μεγάλη συμμετοχή και να αποφευχθούν πολλές απορριπτικές αποφάσεις.

Τέλος, σημειώνει τα ζητήματα των καθυστερήσεων στις συνδέσεις από την πλευρά του ΔΕΔΔΗΕ. Όπως λέει «ο ΔΕΔΔΗΕ είναι αυτός που μεταξύ άλλων όφειλε βάσει νόμου να Χορηγεί Όρους Σύνδεσης εντός τεσσάρων μηνών και έφτασε και τους  18 μήνες. Ο ΔΕΔΔΗΕ έπρεπε να συνδέει πάρκα εντός 12 μηνών και έχουμε φτάσει και 17 μήνες. Στις Συμβάσεις Σύνδεσης που υπογράφει ο ΔΕΔΔΗΕ ορίζεται ότι τα έργα σύνδεσης (αντικαταστάσεις μετρητών) θα γίνονται εντός μηνός από την υπογραφή κάτι που δεν τηρείται ούτε πριν την έναρξη του Προγράμματος. Δεν γίνεται βέβαια καμιά αναφορά για το πότε θα συνδεθεί ο Αυτοπαραγωγός από τη στιγμή που θα κάνει αίτηση ενεργοποίησης. Όταν λοιπόν υπάρχουν προθεσμίες ο ΔΕΔΔΗΕ δεν τις τηρεί. Φανταστείτε  τί μπορεί να γίνει όταν δεν υπάρχουν…». Προτείνει, δε, να μη χρειάζεται Υπογραφή Σύμβαση Σύνδεσης για κάποιον που θέλει να μπει στο Πρόγραμμα Επιδότησης αλλά να αρκεί το Πρωτόκολλο της αίτησης για Υπογραφή Σύμβασης Σύνδεση.