Οι δομικές αλλαγές σε οικονομία, τράπεζες που φέρνουν πλαστικό - ηλεκτρονικό χρήμα

Δομικές αλλαγές στην οικονομία, τις τράπεζες και το συναλλακτικό κύκλωμα προκαλεί η ραγδαία διείσδυση του πλαστικού χρήματος καθώς οι συναλλαγές με πιστωτικές και χρεωστικές κάρτες αναδεικνύονται σε κυρίαρχες. Επιπλέον ολοένα και περισσότερες συναλλαγές υλοποιούνται μέσω internet και mobile banking.  

Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσίευσε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα τον περασμένο Ιούλιο, με κάρτα πραγματοποιήθηκε το 70% των αγορών και πληρωμών στην Ελλάδα το 2021 (σε αριθμό συναλλαγών), καταγράφοντας μάλιστα τη δεύτερη μεγαλύτερη ετήσια αύξηση (+6,2%) σε επίπεδο ευρωζώνης, μετά τη Λιθουανία (+8%). 

Στην πραγματικότητα η διείσδυση των ηλεκτρονικών συναλλαγών είναι ακόμα μεγαλύτερη καθώς μεγάλος όγκος τραπεζικών συναλλαγών διεκπεραιώνεται μέσω internet και mobile b banking.

Σε ότι αφορά τη χρήση των υπόλοιπων μέσων πληρωμής στη χώρα μας, οι μεταφορές πίστωσης (π.χ. διατραπεζικά εμβάσματα) αντιπροσωπεύουν το 22,4% των συναλλαγών συνολικά, οι συναλλαγές με ηλεκτρονικό χρήμα ακολουθούν με 2,2% και έπονται οι άμεσες πιστώσεις (π.χ. πάγιες εντολές λογαριασμών) που αντιστοιχούν με ποσοστό 1,2%.

Πως τα capital controls έφεραν τις κάρτες στη ζωή μας

Δυο ήταν οι μεγάλοι επιταχυντές του πλαστικού – ηλεκτρονικού χρήματος στην Ελλάδα, που επέτρεψαν στη χώρα μας να κινηθεί με ασυνήθιστη δυναμική και να καλύψει την υστέρηση από τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες: η επιβολή των capital controls και η πανδημία. 

Η επιβολή των capital controls το 2015 αν και αποτέλεσε ένα εξαιρετικά αρνητικό γεγονός για τη χώρα, γεγονός ιστορικών διαστάσεων που στιγματίζει ανεξίτηλα τη διαδρομή της Ελλάδας, ωστόσο είχε μια ακούσια θετική επίδραση: υποχρέωσε τους πάντες, ακόμα και τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας που δεν ήταν εξοικειωμένοι με την τεχνολογία, να ξεθάψουν τις κάρτες τους, και να μάθουν να τις χρησιμοποιούν, καθώς ήταν ο μόνος τρόπος για μεγάλο διάστημα να μπορούν να πραγματοποιούν αναλήψεις από τράπεζες.

Παράλληλα όσοι δεν είχαν κάρτες έσπευσαν να αποκτήσουν μόλις οι τράπεζες επαναλειτούργησαν.  Ο δεύτερος μεγάλος επιταχυντής στην διάδοση του πλαστικού χρήματος ήταν η πανδημία, οι περιορισμοί στις μετακινήσεις και η απαγόρευση πρόσβασης στα τραπεζικά καταστήματα για συναλλαγές που μπορούσαν να διεκπεραιωθούν είτε ηλεκτρονικά είτε με κάρτες. Σημειώνεται ότι στη διάρκεια της πανδημίας του Covid-19 αυξήθηκε το όριο για ανέπαφες συναλλαγές στα 50 ευρώ από 25 ευρώ.

Tα οφέλη σε οικονομία - τράπεζες

Η διείσδυση του πλαστικού χρήματος, η εξοικείωση των πολιτών στη χρήση καρτών για την διενέργεια συναλλαγών (ακόμα και μικροσυναλλαγές) αλλά και τα μέτρα της πολιτείας και των φορολογικών αρχών για την υποχρέωση χρήση καρτών POS από επιχειρήσεις και επαγγελματίες είχαν ιδιαίτερα θετική επίδραση στα φορολογικά έσοδα. Νόμος του 2016 υποχρέωσε όλους τους εμπόρους και λοιπά σημεία συναλλαγών να αποδέχονται χρεωστική ή πιστωτική κάρτα, πέραν τον μετρητών. Η χρήση καρτών, που αποτελεί συναλλαγές που καταγράφονται στο τραπεζικό σύστημα και κατά συνέπεια είναι προσβάσιμες σε φορολογικούς ελέγχους, περιόρισαν τη φοροδιαφυγή και οδήγησαν επιχειρήσεις και επαγγελματίες σε μια πιο υπεύθυνη στάση.

Παράλληλα εξοικείωσε πολίτες, επιχειρήσεις, εργαζόμενους, ελεύθερους επαγγελματίες ακόμα και τον βαθιά συντηρητικό και στάσιμο δημόσιο τομέα με τις νέες τεχνολογίες και την χωρίς αντιστάσεις αποδοχή, αργότερα, του τεχνολογικού μετασχηματισμού του δημοσίου και της οικονομίας ενεργοποιώντας έναν τεχνολογικό ανταγωνισμό μεταξύ δημόσιου τομέα (ακόμα και μεταξύ των επιμέρους δημόσιων υπηρεσιών) και ιδιωτικού τομέα.

Σε ότι αφορά τις τράπεζες η ραγδαία επέκταση των συναλλαγών με πλαστικό χρήμα και των ηλεκτρονικών συναλλαγών διευκόλυνε και επιτάχυνε τον σχεδιασμό των διοικήσεων και των λειτουργικό μετασχηματισμό του κλάδου. Η χρήση καρτών για την ανάληψη μετρητών. H εξοικείωση όλων των ηλικιακών ομάδων, ακόμα και των συνταξιούχων, με τη χρήση καρτών επέτρεψε στις τράπεζες να περιορίσουν τη φυσική παρουσία σε καταστήματα και να επιταχύνουν την αναδιάρθρωση του δικτύου με μείωση καταστημάτων και παράλληλη αύξηση επενδύσεων στην ψηφιακή αναβάθμιση. Η ψηφιακή επανάσταση καθιστά αναπόδραστη την αλλαγή του λειτουργικού μοντέλου των τραπεζών που τις προηγούμενες δεκαετίες είχε βασιστεί σε ένα πυκνό δίκτυο καταστημάτων.

Στόχος των τραπεζών είναι μεγάλο τμήμα των συναλλαγών να πραγματοποιείται μέσω των εναλλακτικών δικτύων και τα καταστήματα, ο αριθμός των οποίων θα μειωθεί περαιτέρω, να μετασχηματιστούν σε εξειδικευμένα κέντρα εξυπηρέτησης πελατείας.