Τους τελευταίους μήνες κατακλύζει το δημόσιο διάλογο το πρόβλημα του πληθωρισμού, ως σαν να μην ήταν λογικό επακόλουθο της νομισματικής πολιτικής που ακολούθησε η ECB, η FED και η πλειοψηφία των κυβερνήσεων ανά τον κόσμο.
Η επεκτατική δημοσιονομική πολιτική των κυβερνήσεων, που κλήθηκαν να διαχειριστούν τις πολύπλευρες επιπτώσεις της πανδημίας, θα οδηγούσε αργά ή γρήγορα σε πληθωριστικές πιέσεις. Τα επιτόκια που βρίσκονται για καιρό πολύ χαμηλά επίπεδα, η υπερπροσφορά χρήματος και η αυξανόμενη ζήτηση είναι από τις σημαντικότερες μεταβλητες με τις οποίες έχει άμεση σχέση ο πληθωρισμός. Ειδικότερα, η ισχυρή αύξηση της ενεργούς ζήτησης μπορεί να προκαλέσει σημαντικό πληθωρισμό. Πιο συγκεκριμένα, όσο πιο ανελαστική είναι η προσφορά ώστε να καλύψει την αυξανόμενη ζήτηση, τόσο πιο υψηλός ο πληθωρισμός.
Σε μικρού μεγέθους οικονομίες, όπως η Ελλάδα, το μεγαλύτερο ποσοστό του πληθωρισμού είναι εισαγώμενο και συσχετίζεται άμεσα με την ενεργειακή κρίση που βιώνουμε. Ως εκ τούτου, παρατηρείται εξίσου αύξηση στις τιμές των εισαγώμενων προϊόντων αλλά και αύξηση των στοιχείων κόστους παραγωγής λόγω της εκτίναξης των τιμών των ενεργειακών πόρων. Καταλύτες της ενεργειακής κρίσεις είναι οι παραδοσιακές μορφές ενέργειας που έγιναν ακριβότερες λόγω της προσπάθειας επίτευξης των στόχων για το κλίμα, οι γεοπολιτικές ιδιαιτερότητας και οι εξαρτήσεις κρατών, η αυξανόμενη ζήτηση για φυσικό αέριο ειδικότερα στην ηλεκτροπαραγωγή και η χαμηλή παραγωγικότητα των αιολικών πάρκων της Βόρειας Ευρώπης το προηγούμενο καλοκαίρι.
Όμως, το φαινόμενο που βιώνουμε σήμερα δεν μπορεί να εξετάζεται αποκομμένο από την οικονομική και νομισματική πολιτική των προηγούμενων δεκαετιών και τις συνέπειες αυτής. Ένα από τα σημαντικότερα οικονομικά γεγονότα των τελευταίων 50 ετών είναι το Nixon Shock, ήτοι η διάλυση του Bretton Woods και η αποσύνδεση του δολαρίου με το χρυσό. Σαφώς και ο λαϊκισμός έχει μεγάλο μερίδιο ευθύνης αλλά αυτή η πολιτική του Nixon έχει την μεγαλύτερη ευθύνη για την εδραίωση του φαινομένου του «λεφτόδεντρου» (Magic Money Machine). Μετράμε, πλέον, 50 χρόνια από τότε που ο Πρόεδρος Nixon, στις 19/8/1971, ανέστειλε μονομερώς το σύστημα Bretton Woods, ακυρώνοντας την άμεση μετατρεψιμότητα του δολαρίου σε χρυσό.
Η Συμφωνία του Bretton Woods (1945) προέβλεπε ότι το δολάριο θα είχε σταθερή ισοτιμία με τον χρυσό, όπου μια ουγκιά χρυσού θα αντιστοιχούσε σε 35 δολάρια. Σήμερα μία ουγκιά χρυσού αξίζει 1796 δολάρια, καταδεικνύοντας εμφανώς ότι το δολάριο υποτιμάται και επακόλουθα χάνει την εμπιστοσύνη του. Αν συνυπολογίσουμε στην παρούσα εξίσωση και την ραγδαία άνοδο άλλων assets με παρόμοια χαρακτηριστικά με το χρυσό, όπως το Bitcoin (market cap: 790B) αντιλαμβανόμαστε πλήρως την συνεχιζόμενη και ραγδαία μείωση της αξίας του δολαρίου.
Η ραγδαία μείωση της αξίας του δολαρίου και η αποσύνδεση του από το χρυσό είναι ένας εν των πιο καθοριστικών παραγόντων για το μακροχρόνιο στασιμοπληθωρισμό. Τα τελευταία πέντε χρόνια το παγκόσμιο επίπεδο πληθωρισμού, συγκρινόμενο με κάθε χρόνο με το προηγούμενο έτος, βρίσκεται σταθερά πάνω από το 3%. Τούτο σημαίνει ότι υπάρχει 3% παγκόσμιος φόρος κάθε χρόνο σε κάθε φορολογούμενο.
Για να πραγματοποιηθεί ομαλώς το κλείσιμο των οικονομίων λόγω των έκτακτων συνθηκών που δημιούργησε η πανδημία COVID-19, η επακόλουθη υπέρογκη στήριξη του κράτους πρόνοιας και η επιδότηση των θέσεων εργασίας κατέστη επιτακτική ανάγκη η ραγδαία αύξηση της προσφοράς χρήματος στις οικονομίες, είτε με άμεσο είτε με έμμεσο τρόπο. Δεδομένου ότι για μία υγιή νομισματική πολιτική το χρήμα πρέπει να συνδέεται με την παραγωγή κι η παραγωγή κατέστη ανέφικτη λόγω παύσης των του μεγαλύτερου μέρους της παραγωγικής διαδικασίας για αρκετούς συναπτούς μήνες, το έδαφος έγινε πρόσφορο ώστε να ανθίσει ο πληθωρισμός. Επίσης, τα απότομα κλεισίματα των οικονομιών και τα αντίστοιχα απότομα ανοίγματα τους επηρέασαν δραματικά τη λειτουργία της εφοδιαστικής αλυσίδας. Κοντολογίς, πληρούνταν όλες οι συνθήκες για πληθωριστικές αυξήσεις και η σημερινή κατάσταση που ζούμε ήταν αναμενόμενη. Ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη για το μήνα Δεκέμβριο κυμάνθηκε στο 5%, ξεπερνώντας ιστορικά υψηλά δεκαετιών.
Στον δημόσιο διάλογο κυριαρχεί έντονα η αντίληψη ότι μπορούν να παρθούν αντισταθμιστικά μέτρα ώστε να αντιμετωπιστούν οι πληθωριστικές πιέσεις. Τα μέτρα που συνήθως προτείνονται είναι είτε κάποια που έχει αποδειχθεί ότι δεν δουλεύουν είτε βασίζονται στην αντίληψη του λεφτόδεντρου. Στην μεν πρώτη περίπτωση, χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η αύξηση του κατώτατου μισθού σε ποσοστό ανάλογο της αύξησης του πληθωρισμού. Ένα τέτοιο μέτρο, πέρα από το γεγονός ότι πλήττει όσους βρίσκονται εκτός αγοράς εργασίας και ευνοεί ένα ποσοστό όσων είναι εντός της, δημιουργεί μεγαλύτερη ποσότητα χρήματος και επομένως παρατείνει και μπαλώνει την πληθωριστική πίεση. Η δε δεύτερη περίπτωση, εκείνη του Magic Money Machine, όπως είπαμε και προηγουμένως, έχει άμεση συνάφεια με τις συνέπειες που δημιούργησε η πολιτική του Nixon. Αν αυξηθεί ακόμη περισσότερο η προσφορά χρήματος, ήτοι πάρουμε χρήματα από το λεφτόδεντρο, οδηγούμαστε σε έναν φαύλο κύκλο μειώνοντας ακόμη περισσότερο την αξία του δολαρίου, του ευρώ, του γεν.
Όλες αυτές οι παράμετροι εξετάζονται αποκομμένες από το πρόβλημα του χρέους που αντιμετωπίζει η συντριπτική πλειονότητα των ανεπτυγμένων κρατών στην μετα-πανδημική εποχή. Αν συνυπολογίσουμε και την ανάγκη των κρατών για αύξηση της προσφοράς χρήματος ώστε να χρηματοδοτήσουν τις ανάγκες εξυπηρέτησης του χρέους τους, τότε τα δεδομένα γίνονται ακόμη πιο ανησυχητικά.
Γίνεται αντιληπτό ότι η επιστροφή στη δημοσιονομική πειθαρχεία ενέχει σοβαρό πολιτικό και κοινωνικό κόστος ειδικότερα στην παρούσα χρονική περίοδο, που οι οικονομίες βρίσκονται μπροστά στην αβεβαιότητα της μετάλλαξης Όμικρον. Είναι, όμως, μία συζήτηση που θα πρέπει να ανοίξει.
Ο κ. Γιάννης Ρουσόπουλος, Πολιτικός Επιστήμονας, μεταπτυχιακός φοιτητής Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
