Ξεμπλοκάρει η εφαρμογή της ρύθμισης για γονικές παροχές και δωρεές

Το νέο καθεστώς για τις αφορολόγητες γονικές παροχές και δωρεές ακινήτων, χρηματικών ποσών, μετοχών, ομολόγων και εταιρικών μεριδίων καταγράφει κατεπείγουσα εγκύκλιος που απέστειλε η ΑΑΔΕ στις αρμόδιες φορολογικές αρχές. Σύμφωνα με πληροφορίες, η Ανεξάρτητη Αρχή αναμένεται να εκδώσει και άλλες εγκυκλίους για να ξεκαθαρίσει «θολά σημεία» που δημιουργούν προστριβές μεταξύ φορολογούμενων και εφοριών και να απαντήσει σε ερωτήματα και απορίες που γεννιούνται κατά την εφαρμογή της ρύθμισης.

Αναλυτικότερα, από την 1η Οκτωβρίου γονείς που μεταβιβάζουν ακίνητα στα παιδιά τους ή τους δωρίζουν χρήματα ή τους δίνουν μετοχές της επιχείρησής τους αξίας έως 800.000 ευρώ δεν θα πληρώνουν καθόλου φόρο. Το ίδιο ισχύει και για τους παππούδες και γιαγιάδες που «γράφουν» στα εγγόνια τους οποιοδήποτε περιουσιακό στοιχείο έχουν στην κατοχή τους, καθώς και για τους συζύγους ή όσους έχουν συνάψει σύμφωνο συμβίωσης.

Το αφορολόγητο όριο των 800.000 ευρώ ισχύει ανά γονέα και ανά παιδί ή εγγόνι, πράγμα που σημαίνει ότι σε μια τριμελή οικογένεια ο πατέρας θα μπορεί να μεταβιβάσει ακίνητο αξίας έως 800.000 ευρώ στο παιδί χωρίς την καταβολή φόρου ενώ το ίδιο μπορεί να κάνει και η μητέρα για δικό της ακίνητο και έτσι το αφορολόγητο όριο στη συγκεκριμένη περίπτωση ανέρχεται σε 1.600.000 ευρώ.

Εφόσον η αξία των γονικών δωρεών ή παροχών υπερβαίνει τα 800.000 ευρώ ανά φυσικό πρόσωπο επιβάλλεται φόρος με συντελεστή 10% στο υπερβάλλον ποσό. Έτσι, για αξία 900.000 ευρώ, ο φόρος ανέρχεται σε 10.000 ευρώ (100.000 Χ 10%).

Σημειώνεται ότι η προηγούμενη κλίμακα γονικών παροχών, δωρεών, κληρονομιών για συγγενείς πρώτου βαθμού προέβλεπε αφορολόγητο 150.000 ευρώ και στη συνέχεια φόρο με συντελεστή 1% για τα επόμενα 150.000 ευρώ, 5% για το τμήμα από 300.000 έως 600.000 ευρώ και 10% για αξία άνω των 600.000 ευρώ.

Για τις κληρονομιές δεν υπάρχει καμία αλλαγή και εξακολουθούν να φορολογούνται με συντελεστές που κυμαίνονται από 1,5% έως και 10% ανάλογα με την αξία της περιουσίας με απαλλαγή για τις πρώτες 150.000 ευρώ.

Οι ελαφρύνσεις που προκύπτουν με το νέο φορολογικό καθεστώς είναι σημαντικές, καθώς ανάλογα με την αξία των περιουσιακών στοιχείων που μεταβιβάζονται ανέρχονται σε δεκάδες χιλιάδες ευρώ.

Για παράδειγμα:  

1. Για γονέα που μεταβιβάζει στο παιδί του πρώτη κατοικία αξίας 300.000 ευρώ ο φόρος είναι μηδενικός, ενώ θα πλήρωνε 1.000 ευρώ.
2. Γονέας μεταβιβάζει στο παιδί του ακίνητο αξίας 600.000 ευρώ. Δεν θα πληρώσει ούτε ένα ευρώ φόρο, ενώ με το προηγούμενο καθεστώς θα πλήρωνε 16.500 ευρώ.  
3. Γονέας που «δωρίζει» στο παιδί του 200.000 ευρώ απαλλάσσεται από το φόρο, ενώ θα επιβαρυνόταν με 20.000 ευρώ.
4. Για μεταβίβαση πρώτης κατοικίας αξίας 800.000 ευρώ από παππού σε εγγονό δεν προκύπτει καθόλου φόρος έναντι 36.000 ευρώ με το προηγούμενο καθεστώς.

Οι παγίδες από «πόθεν έσχες» και τεκμήρια

Ωστόσο οι φορολογούμενοι που θέλουν να κάνουν γονικές παροχές η δωρεές θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί καθώς υπάρχει κίνδυνος να μπλέξουν σε περιπέτειες με την εφορία και να κληθούν να πληρώσουν πρόσθετο φόρο λόγω του «πόθεν έσχες», ενώ τα παιδιά απειλούνται με τα τεκμήρια διαβίωσης σε περίπτωση απόκτησης κατοικίας, καθώς το ισχύον νομοθετικό καθεστώς προβλέπει ότι με βάση την αντικειμενική αξία και τα τετραγωνικά της κατοικίας η εφορία υπολογίζει ένα ελάχιστο τεκμαρτό εισόδημα.

Οι γονείς που θα δωρίζουν χρήματα στα παιδιά τους μπορεί να απαλλάσσονται από την πληρωμή φόρου, αλλά θα πρέπει να είναι σε θέση να αποδείξουν στην εφορία τον νόμιμο τρόπο απόκτησης των χρημάτων που δίνουν στα παιδιά τους. Οι ελεγκτικές αρχές μπορούν να έχουν πλήρη εικόνα για τα χρηματικά ποσά που δωρίζει κάποιος με άντληση στοιχείων από τις τράπεζες, καθώς η διάταξη ορίζει ότι «η δωρεά ή γονική παροχή χρηματικών ποσών διενεργείται με μεταφορά χρημάτων μέσω χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων».

Όσοι δεν θα καταφέρουν να δικαιολογήσουν το «πόθεν έσχες» και όσοι δεν θα καταφέρουν να καλύψουν το τεκμήριο διαβίωσης για τις κατοικίες (πρώτη ή και δευτερεύουσες) που τους έγραψαν οι γονείς, οι σύζυγοι ή οι παππούδες και γιαγιάδες θα βρεθούν αντιμέτωποι με την επιβολή έξτρα φόρου που φθάνει ακόμη και 44%.

Ποια είναι η διαδικασία

Οι φορολογούμενοι που θα κάνουν γονικές παροχές ή δωρεές χρηματικών ποσών ή ακίνητης περιουσίας στα παιδιά τους, τους συζύγους, τους γονείς ή στα εγγόνια τους θα υποβάλουν σχετική δήλωση στην αρμόδια Δ.Ο.Υ. αναγράφοντας τον δικό τους ΑΦΜ καθώς και τον ΑΦΜ του αποδέκτη.

Αν πρόκειται για χρηματικά ποσά, η εφορία θα ψάχνει μέσα από τις δηλώσεις αυτού που έκανε τη γονική παροχή ή δωρεά εάν το εισόδημα παρελθουσών χρήσεων ή το προϊόν πώλησης περιουσιακών στοιχείων στο παρελθόν καλύπτει το ποσό και, σε περίπτωση μη κάλυψης, θα επιβάλλει πρόσθετο φόρο εισοδήματος. Από την πλευρά του το παιδί θα μπορεί να επικαλεστεί τα χρήματα για να δικαιολογήσει μελλοντικές δαπάνες για αγορές περιουσιακών στοιχείων. Αν πρόκειται για ακίνητο αυτός που το αποκτά θα πρέπει με τα εισοδήματα που θα δηλώνει στην εφορία να καλύπτει το τεκμήριο διαβίωσης.          

Για τους φορολογούμενους με χρέη οι αφορολόγητες γονικές παροχές και δωρεές εκτιμάται ότι είναι δώρο άδωρο. Ληξιπρόθεσμες οφειλές ακόμη και αν έχουν υπαχθεί σε ρυθμίσεις τμηματικής καταβολής δεν επιτρέπουν τη λήψη φορολογικής ενημερότητας, πράγμα που ουσιαστικά «μπλοκάρει» τις διαδικασίες των μεταβιβάσεων. Η μόνη λύση για αυτούς τους φορολογούμενους είναι η διασφάλιση των οφειλών με το να βάλουν σε υποθήκη ένα ή περισσότερα ακίνητά τους.