Πώς δεν θα σας... δαγκώσουν τα τεκμήρια: Ποιες αλλαγές ισχύουν φέτος

Τέσσερα νέα «εργαλεία» για την κάλυψη των τεκμηρίων και την αποφυγή του έξτρα φόρου μπορούν να χρησιμοποιήσουν φέτος οι φορολογούμενοι σύμφωνα με τις νέες έκτακτες ρυθμίσεις λόγω της πανδημίας.

Πρόκειται για κρατικές ενισχύσεις που έλαβαν το 2020 από το κυβερνητικό πακέτο στήριξης για την αντιμετώπιση των οικονομικών επιπτώσεων από την υγειονομική κρίση στις οποίες περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων τα ειδικά επιδόματα και οι αποζημιώσεις, τα ποσά από τις επιστρεπτέες προκαταβολές και την επιδότηση των δόσεων στεγαστικών δανείων.   

Ειδικότερα με βάση τις οδηγίες της ΑΑΔΕ για να καλύψουν τη διαφορά που τυχόν θα προκύψει μεταξύ του δηλωθέντος και του τεκμαρτού εισοδήματός οι φορολογούμενοι μπορούν να επικαλεστούν:

1. Αποζημιώσεις, λοιπές παροχές ειδικού σκοπού που χορηγήθηκαν σε εργαζόμενους ή σε μη έχοντες εξαρτημένη εργασία στο πλαίσιο αντιμετώπισης των συνεπειών του κινδύνου διασποράς του COVID-19 και επιδόματα. Περιλαμβάνεται και το επίδομα κατάρτισης που καταβάλλεται σε επιστήμονες πληττόμενους από τον COVID-19.
2. Ποσά που εισπράχθηκαν το 2020 ως προσωρινό μέτρο ενίσχυσης με τη μορφή επιστρεπτέας προκαταβολής σε επιχειρήσεις που επλήγησαν οικονομικά λόγω του κορωνοϊού.
3. Αποζημιώσεις και λοιπές παροχές ειδικού σκοπού που χορηγήθηκαν εξαιτίας των συνεπειών φυσικών καταστροφών, όπως πλημμύρες, σεισμοί και λοιπές θεομηνίες (πχ. ο μεσογειακός κυκλώνας «Ιανός», οι πλημμύρες της Εύβοιας, ο σεισμός στις περιοχές των Περιφερειακών Ενοτήτων Σάμου, Ικαρίας και Χίου της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου).
4. Ποσά που δεν έχουν τα εννοιολογικά γνωρίσματα του εισοδήματος ήτοι δεν υπάρχει περιοδικότητα και μόνιμη πηγή προέλευσης. Περιλαμβάνεται και το ποσό συμμετοχής του Δημοσίου για αποπληρωμή οφειλών στα πλαίσια του προγράμματος «Γέφυρα».

Οι κάθε είδους παροχές, αμοιβές, επιδόματα, αποζημιώσεις και ενισχύσεις που χορηγήθηκαν στα πλαίσια αντιμετώπισης των συνεπειών κινδύνου διασποράς του COVID-19 ή εξαιτίας των συνεπειών διαφόρων φυσικών καταστροφών δηλώνονται στους κωδικούς 781-782 του εντύπου Ε1 της φορολογικής δήλωσης. Οι φορολογούμενοι μπορούν να τα αποδείξουν με κάθε πρόσφορο μέσο όπως αποδεικτικό τράπεζας

Πέραν των παραπάνω για να αποφύγουν τη παγίδα των τεκμηρίων και να περιορίσουν η και να μηδενίσουν τη πρόσθετη επιβάρυνση οι φορολογούμενοι έχουν στη διάθεση τους άλλα 17 όπλα:

1. Πώληση ακινήτου
2. Εφάπαξ καταβαλλόμενη παροχή από ταμεία πρόνοιας και ασφαλιστικούς οργανισμούς του Δημοσίου και επαγγελματικά ταμεία που έχουν συσταθεί με νόμο.
3. Διάθεση λοιπών περιουσιακών στοιχείων.
4. Εισαγωγή συναλλάγματος από νυν ή πρώην κατοίκους αλλοδαπής.
5. Δάνεια.
6. Κληρονομιές.
7. Δωρεές ή γονικές παροχές χρηματικών ποσών (δωρεοδόχος).
8. Κέρδη από λαχεία, ΠΡΟΠΟ, ΛΟΤΤΟ κ.λπ..
9. Χρηματική αποζημίωση που καταβάλλεται με βάση τις διατάξεις της παρ. 1 άρθρου 168 του ν. 4001/2011 για την αποκατάσταση ζημιάς ή φθοράς που προκλήθηκε από την εγκατάσταση του αγωγού φυσικού αερίου (σχετ. το ΔΕΑΦ 1019566/5.2.2018 έγγραφό μας).
10. Αποζημίωση για ηθική βλάβη.
11. Υποτροφίες που δεν φέρουν τα εννοιολογικά χαρακτηριστικά του εισοδήματος και της παρ. 6 του άρθρου 24 του ν. 4386/2016.
12. Επιστροφές καταβεβλημένων κεφαλαίων/ δανείων.
13. Κοινωνικό Μέρισμα.
14. Εισπραττόμενα από συζύγους χρηματικά ποσά, δυνάμει του άρθρου 1400 του Α.Κ., λόγω αξίωσης συμμετοχής στα αποκτήματα του γάμου (σχετ. το ΔΕΑΦ 1017570/01.02.2018 έγγραφό μας).
15. Ποσό που προκύπτει από τον πλειστηριασμό κατοικιών, προκειμένου να καλυφθεί το τεκμήριο της ολοσχερούς τοκοχρεωλυτικής απόσβεσης του στεγαστικού δανείου (κωδικοί 727-728 του Πίνακα 5).
16. Προνοιακά επιδόματα ΟΠΕΚΑ σε χρήμα
17. Επίδομα γέννησης άρθ.1 & 10 του ν.4659/2020

Τα ποσά αυτά δηλώνονται στους 781-782 της δήλωσης και οι φορολογούμενοι θα πρέπει να γνωρίζουν τα εξής:

• Όταν συμπληρώνονται εισοδήματα που προέρχονται από πώληση ακινήτου, διάθεση λοιπών περιουσιακών στοιχείων, δάνεια, κληρονομιές, δωρεές ή γονικές παροχές χρηματικών ποσών ή λοιπές περιπτώσεις, επιλέγεται αν αυτά εισπράχθηκαν στην ημεδαπή ή την αλλοδαπή και στη συνέχεια αν εισπράχθηκαν στην αλλοδαπή επιλέγεται αν έχουν εισαχθεί ή όχι στην Ελλάδα. Αυτά που εισπράχθηκαν στην αλλοδαπή αλλά δεν έχουν εισαχθεί στην Ελλάδα καλύπτουν μόνο δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων στην αλλοδαπή ή δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων στην ημεδαπή στις περιπτώσεις που το τίμημα καταβλήθηκε στην αλλοδαπή.
• Μπορούν να αναγραφούν χρηματικά ποσά δωρεών ή γονικών παροχών με καταληκτική ημερομηνία υποβολής της οικείας δήλωσης φόρου δωρεάς ή γονικής παροχής εντός των μηνών Νοεμβρίου και Δεκεμβρίου 2020 με την προϋπόθεση είσπραξης των χρημάτων εντός του 2020, ακόμα και αν οι οικείες δηλώσεις φόρου δωρεάν ή γονικής παροχής υποβλήθηκαν εμπρόθεσμα εντός του 2021, κατόπιν σχετικών παρατάσεων.
• Επιστροφή καταβεβλημένων κεφαλαίων, δανείων κλπ. μπορεί να συμπληρωθεί μόνο όταν το έτος που καταβλήθηκαν τα ποσά, υπάγονταν σε τεκμήριο. Συγκεκριμένα, μπορεί να δηλωθεί επιστροφή εταιρικού ή μετοχικού κεφαλαίου ή χρηματικού ποσού δανείου που επιστρέφεται από τον δανειολήπτη, μόνο εφόσον τα έτη που καταβλήθηκαν αυτά τα ποσά (ως καταβεβλημένο κεφάλαιο για αγορά επιχείρησης, σύσταση ή συμμετοχή σε αύξηση κεφαλαίου, για αγορά χρεογράφων, για χορήγηση δανείων προς οποιονδήποτε), αποτελούσαν δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων και είχαν δηλωθεί ορθά και συνεπώς είχαν ληφθεί υπόψη κατά τον προσδιορισμό του εισοδήματος του έτους που καταβλήθηκαν. Σε αντίθετη περίπτωση, κάθε ποσό που καταβλήθηκε για την απόκτησή τους μειώνει τα ποσά αυτά και αναγράφεται μόνο η τυχόν διαφορά που προκύπτει.
• Στην περίπτωση πώλησης μετοχών εντός του εξεταζόμενου φορολογικού έτους, αναγράφεται το ποσό που αντιστοιχεί στην επιστροφή του επενδεδυμένου κεφαλαίου, υπό την προϋπόθεση ότι αυτές αποκτήθηκαν από 1.1.2014 και μετά, ενώ το τυχόν κέρδος, το οποίο αποτελεί εισόδημα, αναγράφεται είτε στον υποπίνακα 4Ε (αν φορολογείται) είτε στον Πίνακα 6 (αν δεν φορολογείται) κατά περίπτωση. Το ίδιο ισχύει και για τα μικτά ασφαλιστικά συμβόλαια τα οποία είναι συνδεδεμένα με επενδύσεις, όπου κατά τη λήξη τους ή την πρόωρη εξαγορά τους, δύναται να χρησιμοποιηθεί για κάλυψη τεκμηρίου, μόνο το μέρος του επιστραφέντος επενδεδυμένου κεφαλαίου που αναλογεί σε κεφάλαιο που καταβλήθηκε μετά την 01.01.2018 (ημερομηνία έναρξης ισχύος της διάταξης που ορίζει ότι οι καταβολές για ασφαλιστικά επενδυτικά συμβόλαια, κατά το μέρος που αποτελούν επενδυτικό προϊόν, υπάγονται σε τεκμήριο απόκτησης) και συνεπώς να αναγραφεί στους κωδικούς 781-782, καθόσον μόνο ποσά που αποτελούσαν δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων, είχαν ληφθεί υπόψη κατά τον προσδιορισμό του εισοδήματος του έτους που καταβλήθηκαν και είχαν δηλωθεί ως τεκμήριο όταν καταβλήθηκαν, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την κάλυψη τεκμηρίων κατά την επιστροφή τους.
• Δηλώνεται και το ποσό φόρου που τυχόν επιστράφηκε σε φορολογούμενο, ως αχρεωστήτως καταβληθέν, ενώ είχε δηλωθεί και συμπεριληφθεί στις δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων του φορολογικού έτους που καταβλήθηκε.
• Για τις προνοιακές παροχές ΟΠΕΚΑ που καταβάλλονται σε χρήμα σε άτομα με αναπηρία, αυτές μπορούν να καλύψουν τεκμήρια, ενώ η απόδειξη είσπραξής τους γίνεται με οποιοδήποτε πρόσφορο μέσο
• Δεν αναγράφονται στους κωδικούς αυτούς, συνεπώς δεν καλύπτουν τεκμήρια, τα ποσά που χορηγήθηκαν αποκλειστικά και μόνο για την κάλυψη συγκεκριμένων και ειδικών αναγκών του φορολογούμενου, όπως είναι τα έξοδα κηδείας, η χορήγηση ασφαλιστικής ικανότητας σε ορισμένους μοναχούς, κληρικούς κ.α