Μεγάλες αυξήσεις στα όρια για τις απευθείας αναθέσεις συμβάσεων

Εκτενείς αλλαγές στους κανόνες για τις δημόσιες συμβάσεις φέρνει το σχέδιο νόμου του υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων που κατατέθηκε στη Βουλή για ψήφιση με τίτλο: «Εκσυγχρονισμός, απλοποίηση και αναμόρφωση του ρυθμιστικού πλαισίου των δημοσίων συμβάσεων, ειδικότερες ρυθμίσεις προμηθειών στους τομείς της άμυνας και της ασφάλειας και άλλες διατάξεις για την ανάπτυξη και τις υποδομές».

Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση, αναμορφώνεται κατά βάση το νομοθετικό πλαίσιο (ν.4412/2016, ν.3978/2011 και ν.3433/2016) που διέπει τη διαδικασία σύναψης συμβάσεων προμηθειών, υπηρεσιών και έργων φορέων του δημόσιου τομέα. Μεταξύ άλλων στο νομοσχέδιο των 340 σελίδων προβλέπονται τα εξής:

• Παρέχονται εξουσιοδοτήσεις για περιπτώσεις προμηθειών και παροχή υπηρεσιών, κατά τις οποίες δύναται να είναι υποχρεωτική η χρήση ηλεκτρονικών πλειστηριασμών, ως προς συγκεκριμένες κατηγορίες αγαθών και υπηρεσιών.
• Μειώνεται σε 30.000 ευρώ από 60.000 ευρώ που ισχύει σήμερα, η εκτιμώμενη αξία δημοσίων συμβάσεων, για τις οποίες καθίσταται υποχρεωτική, από τις αναθέτουσες αρχές, η χρήση του Εθνικού Συστήματος Ηλεκτρονικών Δημοσίων Συμβάσεων (Ε.Σ.Η.ΔΗ.Σ.), με τις οριζόμενες εξαιρέσεις.
• Εξειδικεύονται οι λόγοι, υπέρ των οποίων επιβάλλεται η κράτηση ύψους 0,02% στις συμβάσεις για τις οποίες καθίσταται υποχρεωτική η χρήση του Ε.Σ.Η.ΔΗ.Σ. καθώς και οι κατά περίπτωση δικαιούχοι αυτής.
• Αυξάνεται σε άνω των 2.500 ευρώ, από 1.000 ευρώ που ισχύει σήμερα, το ύψος της εκτιμώμενης αξίας συμβάσεων για τις οποίες συλλέγονται, γίνεται επεξεργασία και δημοσιοποιούνται στοιχεία από το Κεντρικό Ηλεκτρονικό Μητρώο Δημοσίων Συμβάσεων (Κ.Η.Μ.ΔΗ.Σ.).
• Ορίζεται, το αρμόδιο όργανο για τις διαδικασίες ανάθεσης δημόσιας σύμβασης που διενεργούνται από τις Εθνικές Κεντρικές Αναθέτουσες Αρχές (Ε.Κ.Α.Α.). Προβλέπεται: διετής, αντί κατ' έτος που ισχύει σήμερα, προγραμματισμός των συγκεκριμένων κατηγοριών έργων, αγαθών και υπηρεσιών που πρόκειται να αποτελόσουν αντικείμενο συμβάσεων, συμφωνιών κ.λπ., οι οποίες ανατίθενται από τις Ε.Κ.Α.Α. και η υποβολή προγράμματος συμβάσεων για το επόμενο έτος, από τις αναθέτουσες αρχές (προβλέπονται διοικητικές κυρώσεις στις αναθέτουσες αρχές εάν παραλείπουν αυτή την υποχρέωση).
• Παρέχεται δυνατότητα χρήσης από τις αναθέτουσες αρχές και επικουρικών, αντί μόνο κεντρικών δραστηριοτήτων αγορών που ισχύει σήμερα, οι οποίες προσφέρονται από Κεντρικές Αναθέτουσες Αρχές (Κ.Α.Α.) εγκατεστημένες σε άλλο κράτος μέλος.
• Επανακαθορίζονται/συμπληρώνονται οι δυνατότητες που παρέχονται σε αναθέτουσες αρχές που δεν διαθέτουν τεχνική επάρκεια ή σε περίπτωση που αυτή είναι ελλιπής, όσον αφορά στη σύναψη δημοσίων συμβάσεων έργων και μελετών.
• Παρέχονται εξουσιοδοτήσεις για τον καθορισμό ως υποχρεωτικής της διεξαγωγής των προκαταρκτικών διαβουλεύσεων με την αγορά, πριν από τη διεξαγωγή διαδικασίας ανάθεσης σύμβασης, για κατηγορίες συμβάσεων με την οριζόμενη, κατά περίπτωση, εκτιμώμενη αξία.
• Επαναδιατυπώνονται διατάξεις που αφορούν στα στοιχεία ωριμότητας δημοσίων συμβάσεων έργων και μελετών, ειδικότερα ως προς έργα γενικότερης σημασίας για την οικονομία της χώρας (άρθρο 7Α του ν.2882/2001).
• Επανακαθορίζονται τα ενδεικτικά στοιχεία που περιέχονται στα έγγραφα της σύμβασης και οι όροι για την ανάθεση, μελέτη και εκτέλεση έργου με σύναψη δημόσιας σύμβασης, και συμπληρώνονται οι διατάξεις για τις τεχνικές προδιαγραφές, ειδικά για τις δημόσιες συμβάσεις προμηθειών γενικών υπηρεσιών και παρέχεται εξουσιοδότηση για τη δυνατότητα χρήσης ορισμένων τεχνικών προδιαγραφών ως υποχρεωτικών, με τις οριζόμενες εξαιρέσεις.
• Συμπληρώνονται οι διατάξεις για την ενημέρωση των υποψηφίων και προσφερόντων από τις αναθέτουσες αρχές και ειδικότερα για έργα με εκτιμώμενη αξία σύμβασης μεγαλύτερη του 1.000.000 ευρώ και για την παροχή «εγγύησης συμμετοχής», ειδικότερα στην περίπτωση σύναψης δημόσιων συμβάσεων που διενεργούνται μέσω του Ε.Σ.Η.ΔΗ.Σ., η μη προσκόμιση της οποίας οδηγεί στην απόρριψη της προσφοράς ως απαράδεκτης.
• Αυξάνεται σε 20 μέρες, από 10 μέρες που ισχύει σήμερα, από την κοινοποίηση της σχετικής πρόσκλησης της αναθέτουσας αρχής, η προθεσμία εντός της οποίας οι οικονομικοί φορείς καλούνται να εξηγήσουν την τιμή ή το κόστος προσφορών τους που φαίνονται ασυνήθιστα χαμηλές σε σχέση με τα έργα, αγαθά ή υπηρεσίες. Ορίζεται ότι, σε περίπτωση μη υποβολής εξηγήσεων, η προσφορά απορρίπτεται ως μη κανονική και καταπίπτει υπέρ της αναθέτουσας αρχής η εγγυητική επιστολή συμμετοχής.
• Επίσης, ορίζεται ότι, στις διαδικασίες σύναψης δημόσιας σύμβασης προμηθειών ή γενικών υπηρεσιών, εάν κριτήριο ανάθεσης είναι η πλέον συμφέρουσα από οικονομική άποψη προσφορά και δεν προσδιορίζεται αποκλειστικά βάσει της τιμής, η ανάθεση γίνεται στην προσφορά με τη μεγαλύτερη βαθμολογία τεχνικής προσφοράς και σε περίπτωση ισοδύναμων προσφορών, διενεργείται κλήρωση κατά τα ειδικώς προβλεπόμενα.
• Επαναπροσδιορίζεται: η διαδικασία ΐ) αποσφράγισης και αξιολόγησης προσφορών και αιτήσεων συμμετοχής στις διαδικασίες σύναψης δημοσίων συμβάσεων προμηθειών και παροχής γενικών υπηρεσιών, ΐί) πρόσκλησης για υποβολή δικαιολογητικών, iii) κατακύρωσης - σύναψης σύμβασης, το ποσό, άνω του οποίου [ορίζεται σε 2.500 ευρώ, από 1.000 ευρώ], οι συμβάσεις που αναρτώνται στο ΚΗ.Μ.ΔΗ.Σ.

Απευθείας ανάθεση

Στο συγκεκριμένο θέμα: 

• Επικαιροποιείται η εκτιμώμενη αξία της σύμβασης, για να είναι επιτρεπτή η προσφυγή στη διαδικασία της απευθείας ανάθεσης (ίση ή κατώτερη από το όριο των 30.000 ευρώ, αντί των 20.000 ευρώ, χωρίς Φ.Π.Α., που ισχύει σήμερα κ.λπ.),
• Η διαδικασία συμβάσεων ενεργειών τεχνικής βοήθειας (επιτρέπεται η σύναψη σύμβασης προμήθειας αγαθών ή παροχής υπηρεσιών, εκτιμώμενης αξίας ϊ) έως 60.000 ευρώ, κατόπιν αποστολής πρόσκλησης εκδήλωσης ενδιαφέροντος σε 3 τουλάχιστον οικονομικούς φορείς και ii) άνω των 60.000 ευρώ έως και 100.000 ευρώ, κατόπιν πρόσκλησης εκδήλωσης ενδιαφέροντος προς όλους τους οικονομικούς φορείς)
• Θεσπίζεται διαδικασία για την απευθείας ανάθεση συμβάσεων μέσω Συστημάτων Ηλεκτρονικών Αγορών (Σ.Η.Α.) και τίθεται ανώτατο όριο (0,5% της εκτιμώμενης αξίας της σύμβασης) επί της αμοιβής εξειδικευμένων συμβούλων και εμπειρογνωμόνων, στους οποίους δύναται να ανατεθεί συγκεκριμένο έργο, κατά την εκτέλεση δημοσίων συμβάσεων ή συμβάσεων παραχώρησης έργων ή συμβάσεων έργων που υλοποιούνται ως Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (Σ.Δ.Ι.Τ.), εκτιμώμενης αξίας μεγαλύτερης των 30.000.000 ευρώ κ.λπ.

Εγγύηση καλής εκτέλεσης

Επανακαθορίζεται το ποσοστό επί της εκτιμώμενης αξίας της σύμβασης ή του τμήματος της σύμβασης, βάσει του οποίου παρέχεται «εγγύηση καλής εκτέλεσης» από τον ανάδοχο και ορίζεται σε 4% για τις προμήθειες και τις υπηρεσίες και σε 5% για τα έργα και τις μελέτες, αντί του ενιαίου ποσοστού 5% επί της αξίας της σύμβασης που ισχύει σήμερα. Ανάλογα ποσοστά εφαρμόζονται και σε περίπτωση τροποποίησης της σύμβασης που συνεπάγεται αύξηση της συμβατικής αξίας. Ακόμη, αυξάνεται η αξία των συμβάσεων, για τις οποίες οι αναθέτουσες αρχές δύνανται να μην απαιτούν «εγγύηση καλής εκτέλεσης», σε ίση ή κατώτερη από το ποσό των 30.000 ευρώ, από 20.000 ευρώ που ισχύει σήμερα.

Επιπλέον, παρέχεται η εξουσιοδότηση για τη δυνατότητα καθορισμού, ως προς τις συμβάσεις έργων, μελετών και παροχής τεχνικών και λοιπών συναφών επιστημονικών υπηρεσιών, ορίου ποσοστού έκπτωσης, άνω του οποίου ο ανάδοχος υποχρεούται να προσκομίζει, πλέον της εγγύησης καλής εκτέλεσης, πρόσθετη εγγύηση, κατά τα ειδικώς οριζόμενα.

Προβλέπεται ότι οι αναθέτουσες αρχές δύνανται να ζητούν για τις δημόσιες συμβάσεις έργων, την παροχή «εγγύησης πρόσθετου χρόνου εγγύησης», κατά τα ειδικότερα οριζόμενα.

Καθορίζεται το ύψος για την παροχή της «εγγύησης καλής λειτουργίας», το οποίο δεν μπορεί να υπερβαίνει ποσοστό 5% της εκτιμώμενης αξίας της σύμβασης.

Αποκλεισμός φορέων

Επανακαθορίζονται οι λόγοι αποκλεισμού οικονομικών φορέων από τη συμμετοχή τους σε διαδικασία σύναψης σύμβασης καθώς και η σύνθεση της επιτροπής που εκδίδει σύμφωνη γνώμη για τη διαπίστωση της επάρκειας ή μη των επανορθωτικών μέτρων που λαμβάνονται από τους οικονομικούς φορείς, σε περίπτωση που εμπίπτουν στους αναφερόμενους λόγους αποκλεισμού.

Στη διαδικασία αποκλεισμού, παρέχεται στον οικονομικό φορέα δυνατότητα ακρόασης. Ακόμη, προβλέπεται η τήρηση στην Εθνική Βάση Δεδομένων Δημοσίων Συμβάσεων, μητρώου των αποκλεισθέντων οικονομικών φορέων, στο οποίο οφείλουν να ανατρέχουν οι αναθέτουσες αρχές και οι αναθέτοντες φορείς, κατά την αξιολόγηση των προσφορών ή των αιτήσεων συμμετοχής.

Προθεσμίες εκτέλεσης έργου

Επιβάλλεται δέσμευση στον ανάδοχο από τη σύμβαση του έργου να συνεχίσει την κατασκευή του για επιπλέον της αρχικής προθεσμίας χρονικό διάστημα, ίσο προς το ένα δεύτερο (1/2) αυτής [αντί ίσου προς το ένα τρίτο (1/3) αυτής, όπως ισχύει] και πάντως όχι μικρότερο των τριών μηνών (οριακή προθεσμία).

Αναστέλλουν την πάροδο των προθεσμιών εκτέλεσης του έργου γεγονότα ανωτέρας βίας, εφόσον ο ανάδοχος υποβάλλει σχετική αίτηση εντός δέκα ημερών, ευθύς μόλις αυτά εμφανιστούν.

Δύναται να παραταθεί η συνολική προθεσμία εκτέλεσης του έργου και μετά την πάροδο της οριακής προθεσμίας, εφόσον υποβληθεί αίτημα του αναδόχου και εγκριθεί από την προϊσταμένη αρχή.

Καταργείται η ισχύουσα υποχρεωτική ανάκληση των ποινικών ρητρών για περιπτώσεις υπέρβασης των ενδεικτικών τμηματικών προθεσμιών, όταν το έργο περατωθεί μέσα στην εγκεκριμένη συνολική προθεσμία.

Παρέχεται, υπό προϋποθέσεις, η δυνατότητα πρόβλεψης στη διακήρυξη δημοπράτησης, κάθε διαδικασίας ανάθεσης για την καταβολή στον ανάδοχο πρόσθετης αμοιβής (πριμ), εφόσον ο χρόνος παράδοσης του έργου ή του τμήματος είναι μικρότερος κατά 10% του προβλεπόμενου στη σύμβαση εκτέλεσης έργου με εκτιμώμενη αξία σύμβασης μεγαλύτερη του 1.000.000 ευρώ ή τμήματος αυτού (ανάλογη ρύθμιση υφίσταται και σήμερα) ενώ σε περίπτωση διάλυσης της σύμβασης, μεταξύ άλλων, προβλέπεται μείωση του ανώτατου ορίου του ποσοστού της αποζημίωσης που δικαιούται ο ανάδοχος από 10% σε 3% επί της συμβατικής αμοιβής των σταδίων που υπολείπονται για την ολοκλήρωση της σύμβασης.

Ρυθμίσεις για αμυντικό υλικό - Επιτροπή Ανταγωνισμού - ΕΑΤ

Ρυθμίζονται θέματα οργάνωσης και λειτουργίας της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας Α.Ε. (Ε.Α.Τ. Α.Ε.) και της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας Επενδύσεων Α.Ε. Mεταξύ άλλων, προβλέπεται ότι εξαιρείται από το πεδίο εφαρμογής του ν.4354/2015 (Ενιαίο Μισθολόγιο) το προσωπικό που απασχολείται στην Ε.Α.Τ. Α.Ε. και στην Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα Επενδύσεων Α.Ε.

Ακόμη, τροποποιείται - συμπληρώνεται το θεσμικό πλαίσιο σχετικά με τις δημόσιες συμβάσεις προμηθειών, υπηρεσιών και έργων στους τομείς της άμυνας και της ασφάλειας καθώς και με τις προμήθειες αμυντικού υλικού των Ενόπλων Δυνάμεων.

Επίσης, τροποποιούνται - συμπληρώνονται διατάξεις του ν.3959/2011, αναφορικά με τη λειτουργία της Επιτροπής Ανταγωνισμού. Συγκεκριμένα, μεταξύ άλλων, αίρεται ο περιορισμός της σύγκρισης μεταξύ του οικονομικού αποτελέσματος της προηγούμενης οικονομικής χρήσης και αυτού της τρέχουσας, για τη διάθεση ποσοστού 80% επί του τυχόν θετικού αποτελέσματος του προϋπολογισμού της Επιτροπής, ως εσόδου στον κρατικό προϋπολογισμό.

Νέοι φορείς

Ιδρύεται:

• Ενιαίο Σύστημα Τεχνικών Προδιαγραφών και Τιμολόγησης Τεχνικών Έργων και Μελετών (Ε.Σ.ΤΕ.Π.-ΤΙΜ.-Τ.Ε.Μ.), το οποίο αποτελεί σύνολο εναρμονισμένων αρχών, κανόνων, μεθόδων και εργαλείων που υποστηρίζουν μέσω του διαδικτύου τον προγραμματισμό, σχεδιασμό, κατασκευή και λειτουργία των τεχνικών έργων.
• Ηλεκτρονικό Σύστημα Προσδιορισμού Κόστους Συντελεστών Παραγωγής Τεχνικών Έργων (Η.Σ.Π.Κ.Σ.Π.Τ.Ε.), το οποίο αποτελεί ηλεκτρονική διαδικτυακή πλατφόρμα υποστήριξης του Ε.Σ.ΤΕ.Π.-ΤΙΜ.-Τ.Ε.Μ. και περιλαμβάνει τις ακόλουθες, συμβατές με τεχνολογία ΒΙΜ, διαδικτυακάς εφαρμογές: Παρατηρητήριο Τιμών, Σύστημα Αναλύσεων Τιμών και Προσδιορισμού Κόστους και Σύστημα Ενιαίων Τεχνικών Προδιαγραφών.
• Συνιστάται ειδικός φορέας με την επωνυμία «Εταιρία Προδιαγραφών και Τιμολόγησης Τεχνικών Έργων και Μελετών» για την ανάπτυξη, λειτουργία, διαρκή ενημέρωση και υποστήριξη του Ενιαίου Συστήματος Τεχνικών Προδιαγραφών και Τιμολόγησης Τεχνικών Έργων, ως νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου (ν.π.ι.δ.), μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, που λειτουργεί σε ανταποδοτική βάση και τελεί υπό την εποπτεία του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών.

Χρηματοδοτούνται από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (Π.Δ.Ε.) και το εκάστοτε ισχύον Ε.Σ.Π.Α. και μπορεί να ανατίθενται και σε φορέα του δημόσιου ή ιδιωτικού τομέα η ανάπτυξη, λειτουργία, διαρκής ενημέρωση και υποστήριξη των Ε.Σ.Τ.Ε.Π.-ΤΙΜ.-Τ.Ε.Μ. και Η.Σ.Π.Κ.Σ.Π.Τ.Ε..