Κρίση διαρκείας στον διεθνή τουρισμό: Το 2024 η επιστροφή στο 2019

Μέχρι το 2024 θα πρέπει να περιμένει ο παγκόσμιος τουριστικός κλάδος για να επιστρέψει στο επίπεδο κρατήσεων του 2019, ενώ για το σκέλος των εσόδων ενδεχομένως η αναμονή να είναι ακόμα μεγαλύτερη. Μάλιστα, ορισμένες υποκατηγορίες, όπως π.χ. τα επιχειρηματικά ταξίδια, ή ο τομέας της κρουαζιέρας, δεν πρόκειται να επιστρέψουν στο επίπεδο του 2019, ούτε μετά από τέσσερα χρόνια, καθώς εκεί η αρνητική επίδραση αναμένεται να είναι ακόμα μεγαλύτερη.

Αυτό επισημαίνει σε σχετική της έκθεση η Fitch Ratings, η οποία έρχεται να επιβεβαιώσει όσους ισχυρίζονταν ότι το πλήγμα που έχει επιφέρει η πανδημία στην ταξιδιωτική και τουριστική βιομηχανία είναι τόσο μεγάλο, που ο δρόμος για την ανάκαμψη θα είναι μακρύς και δύσβατος. Μάλιστα, ο οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης έχει λάβει υπόψη του στην σχετική ανάλυση και την πρόσφατη θετική εξέλιξη των εμβολίων, που βρίσκονται στο τελικό στάδιο έγκρισης και υπόσχονται υψηλά επίπεδα ανοσίας.

Ειδικότερα, σύμφωνα με την έκθεση,

• Το 2020 θα ολοκληρωθεί με ετήσια πτώση κρατήσεων της τάξεως του 56,3% για τον τομέα του τουρισμού αναψυχής, έναντι πτώσης 67,5% για τον τομέα των επιχειρηματικών ταξιδιών, αλλά και 74,6% για τους επιβάτες κρουαζιέρας.
• Το 2021, ο παγκόσμιος τουρισμός αναψυχής θα «τρέχει» με πτώση κρατήσεων κατά 29,9% έναντι του 2019.
• Το 2022, η κάμψη θα είναι 10% και τον επόμενο χρόνο 5%, προτού μηδενιστεί το 2024.

Χειρότερη μοιάζει η εικόνα στον κλάδο των επαγγελματικών ταξιδιών, όπου οι κρατήσεις το 2021, αναμένεται να είναι 48,8% λιγότερες σε σχέση με το 2019, 20% λιγότερες το 2022, 10% λιγότερες το 2023, αλλά και 5% λιγότερες το 2024. Είναι προφανές ότι η επίδραση της πανδημίας στα επαγγελματικά ταξίδια θα έχει πιο μόνιμο χαρακτήρα, αλλάζοντας τις συνήθειες και περιορίζοντας το σκέλος αυτό, καθώς πολλά στελέχη επιχειρήσεων διαπίστωσαν ότι μπορούν να συναντηθούν ακόμα και ψηφιακά με συναδέλφους, πελάτες και συνεργάτες που μένουν σε άλλη χώρα.

Στην κρουαζιέρα, η πτώση του 2021 θα είναι ακόμα μεγαλύτερη συγκριτικά με την φετινή, καθώς θα διαμορφωθεί σε -81,9% συγκριτικά με το επίπεδο κρατήσεων του 2019. Το 2022, οι επιβάτες κρουαζιέρας προβλέπεται ότι θα είναι 29% λιγότεροι σε σχέση με το 2019, ενώ το 2023 το μέγεθος θα είναι 15% χαμηλότερο, προτού επανέλθει στο επίπεδο του 2019, το μακρινό 2024.

Σε πτώση και τα έσοδα

Δυσοίωνη είναι η πρόβλεψη της Fitch Ratings και για τα έσοδα των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων στην περιοχή ΕΜΕΑ (Ευρώπη, Μέση Ανατολή κι Αφρική) τα επόμενα χρόνια. Σύμφωνα με την έκθεση, αυτά αναμένεται να υποχωρήσουν κατά 66,8% φέτος, ενώ η πτωτική τροχιά θα διατηρηθεί καθόλη την διάρκεια της επόμενης πενταετίας, έστω κι αν θα βαίνει μειούμενη. Συγκεκριμένα, το 2021 προβλέπεται μείωση εσόδων κατά 45% σε σχέση με το 2019, ενώ το 2022 η πτώση θα περιοριστεί σε 13,7%, το 2023 σε 8,5% και το 2024 σε 5,8% συγκριτικά με το 2019.

Καθίσταται όμως σαφές ότι ακόμα και μετά από πέντε χρόνια, ο τουριστικός κλάδος θα συνεχίσει να υφίσταται τις συνέπειες από την πανδημία και δεν θα έχει επιστρέψει πλήρως στο επίπεδο που βρέθηκε το 2019.

Ακόμα όμως και αυτές οι εκτιμήσεις της Fitch Ratings είναι πιθανό να χρειαστεί να αναθεωρηθούν προς τα κάτω εκ νέου. Σύμφωνα με τους αναλυτές, παρότι η ζήτηση για τουρισμό αναψυχής θα ανακάμψει ταχύτερα σε σχέση με τα επαγγελματικά ταξίδια, ή ακόμα και την κρουαζιέρα, δεν αποκλείεται να υπάρξει αρνητική αναθεώρηση στο μέλλον, καθώς προς το παρόν επικρατεί μεγάλη αβεβαιότητα σε σχέση με την μεσοπρόθεσμη επίδραση της πανδημίας στην συμπεριφορά των καταναλωτών. Με λίγα λόγια, ουδείς μπορεί να προβλέψει με ασφάλεια το πώς θα συμπεριφερθούν οι καταναλωτές μόλις αρχίσει να υποχωρεί η ανησυχία για την πανδημία και επιτραπούν εκ νέου τα ταξίδια.

Τι συμβαίνει στην Ελλάδα

Στην ελληνική αγορά, η εικόνα αντανακλά εν πολλοίς τα τεκταινόμενα στο εξωτερικό. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος για το φετινό 9μηνο, ο αριθμός των ξένων επισκεπτών υποχώρησε κατά 77,2% και οι ταξιδιωτικές εισπράξεις κατά 78,2% σε σχέση με το περσινό εννιάμηνο, καθώς διαμορφώθηκαν σε μόλις 3,5 δισ. ευρώ, έναντι 16,1 δισ. ευρώ το αντίστοιχο διάστημα του 2019. Αντίστοιχα, τον Σεπτέμβριο του 2020 οι ταξιδιωτικές εισπράξεις υποχώρησαν στα 826 εκατ. ευρώ, έναντι 2.886 εκατ. ευρώ τον αντίστοιχο μήνα του 2019.

Για την επόμενη χρονιά, οι προσδοκίες των παραγόντων του κλάδου έχουν υποχωρήσει σημαντικά. Είναι χαρακτηριστικό ότι στον κρατικό προϋπολογισμό έχει ενταχθεί πρόβλεψη για τουριστικά έσοδα που θα διαμορφωθούν στο 60% των εσόδων του 2019, αλλά οι επιχειρηματίες θεωρούν ότι θα είναι επίτευγμα αν τα έσοδα ανέλθουν στο ήμισυ των εσόδων του 2019.

Αν επιβεβαιωθούν οι δυσμενείς προβλέψεις για πολύ αργή επάνοδο του τουρισμού στα προ της πανδημίας επίπεδα επισκεπτών και εσόδων, το πλήγμα για την οικονομία θα είναι πολύ σοβαρό, καθώς το κενό που θα δημιουργηθεί στην οικονομική δραστηριότητα θα είναι πολύ μεγάλο και δύσκολα μπορεί να καλυφθεί από άλλες πηγές, ακόμη και αν προχωρήσουν σύμφωνα με το σχεδιασμό οι μεγάλες επενδύσεις με πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης.