Οι τέσσερις μεγάλες αλλαγές στην ασφαλιστική ενημερότητα

Νέο τοπίο στην ασφαλιστική ενημερότητα με αλλαγές στις προϋποθέσεις για την υποχρεωτική προσκόμιση του αποδεικτικού και τις διαδικασίες χορήγησης του αλλά και στον τρόπο παρακράτησης των οφειλών στις μεταβιβάσεις ακινήτων προβλέπουν οι διατάξεις του νομοσχεδίου του υπουργείου Εργασίας με τίτλο «Μέτρα ενίσχυσης των εργαζομένων και ευάλωτων κοινωνικών, ασφαλιστικές ρυθμίσεις και διατάξεις για την ενίσχυση των ανέργων».

Οι σημαντικότερες αλλαγές που φέρνει το νομοσχέδιο, για το οποίο ολοκληρώθηκε η διαβούλευση και αναμένεται να κατατεθεί στη Βουλή είναι τέσσερις:

1. Οι διαχειριστές ΙΚΕ θα έχουν στο εξής υποχρέωση να προσκομίσουν αποδεικτικό ασφαλιστικής ενημερότητας σε περίπτωση μεταβίβασης ακινήτου.
2. Σε αντιπαροχή ακινήτου, οι οικοπεδούχοι απαλλάσσεται από την υποχρέωση προσκόμισης αποδεικτικού ασφαλιστικής ενημερότητας  και το αποδεικτικό ασφαλιστικής ενημερότητας  προσκομίζεται από τον εργολάβο.
3. Για τις ατομικές επιχειρήσεις θα ισχύει ό,τι και για όλα τα άλλα νομικά πρόσωπα. Δηλαδή, εφόσον εξυπηρετείται μια ρύθμιση ατομικής επιχείρησης δεν θα υπάρχει η επιπλέον προϋπόθεση να έχουν τεθεί σε ρύθμιση και οι οφειλές των φυσικών προσώπων που συμμετέχουν, ώστε να χορηγηθεί ασφαλιστική ενημερότητα στην επιχείρηση.
4. Στις περιπτώσεις όπου παρακρατούνται οφειλές για εισφορές και φόρους από το τίμημα πώλησης ακινήτου και το τίμημα δεν επαρκεί για την εξόφληση όλων των οφειλών δεν θα ματαιώνεται η αγοραπωλησία, όπως συμβαίνει τώρα, αλλά η συναλλαγή θα προχωρά και θα ικανοποιούνται συμμετρικά η εφορία και ο ασφαλιστικός φορέας.

Πότε απαιτείται ασφαλιστική ενημερότητα

Αναλυτικότερα σύμφωνα με τις νέες ρυθμίσεις ορίζονται οι ακόλουθες πράξεις και συναλλαγές για τις οποίες απαιτείται η προσκόμιση αποδεικτικού ασφαλιστικής ενημερότητας:

α) Για την είσπραξη εκκαθαρισμένων απαιτήσεων ή την εξόφληση τίτλων πληρωμής από το Δημόσιο και τους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης, εφόσον το ακαθάριστο ποσό του κάθε τίτλου ή της κάθε εκκαθαρισμένης απαίτησης υπερβαίνει τις 3.000 ευρώ. Το αποδεικτικό ασφαλιστικής ενημερότητας προσκομίζεται από τον δικαιούχο στους διενεργούντες την πληρωμή ή την εξόφληση του τίτλου, κατά την πληρωμή ή την εξόφλησή του.

β) Για τη σύναψη και την ανανέωση συμβάσεων δανείων, πιστώσεων και χρηματοδοτήσεων από τράπεζες και λοιπά πιστωτικά ιδρύματα για ποσό άνω των 6.000 ευρώ. Το αποδεικτικό ασφαλιστικής ενημερότητας προσκομίζεται από τον αντισυμβαλλόμενο στην τράπεζα ή στο πιστωτικό ίδρυμα κατά τη σύναψη ή ανανέωση της δανειακής σύμβασης και κατά την εκτέλεση αυτής από τον εισπράττοντα.

γ) Για τη συμμετοχή σε διαγωνισμούς ανάληψης εκτέλεσης δημοσίων έργων ή προμηθειών από τον δημόσιο τομέα, προσκομίζεται η βεβαίωση του άρθρου 79 του ν. 4412/2016, από τον υπόχρεο στην υπηρεσία που υποβάλλεται η προσφορά.

δ) Για τη συμμετοχή ως μέλος σε κοινοπραξία ή ως εταίρος σε ομόρρυθμη, ετερόρρυθμη ή περιορισμένης ευθύνης εταιρεία, από τον συμμετέχοντα.

ε) Για την απόκτηση αθλητή από Τμήματα Αμειβόμενων Αθλητών (ΤΑΑ) και τις Αθλητικές Ανώνυμες Εταιρείες (ΑΑΕ).

στ) Για τη μεταβίβαση ακινήτων λόγω πώλησης, γονικής παροχής ή δωρεάς από τον πωλητή, τον παρέχοντα τη γονική παροχή ή δωρεά, αντίστοιχα εφόσον είναι ή ήταν:

αα) Φυσικό πρόσωπο υποκείμενο καταβολής ασφαλιστικών εισφορών ή νομικό πρόσωπο οποιασδήποτε μορφής, κοινωνία αστικού δικαίου, αστική κερδοσκοπική ή μη εταιρεία, συμμετοχική ή αφανής εταιρεία, καθώς και κοινοπραξία.

ββ) Μέλος κοινοπραξίας, αστικής εταιρείας, ομόρρυθμης εταιρείας, ομόρρυθμο μέλος ετερόρρυθμης εταιρείας, διαχειριστής Ε.Π.Ε., διαχειριστής Ι.Κ.Ε, διευθύνων σύμβουλος, διευθυντής που ασκεί ή ασκούσε διοίκηση σε Α.Ε., διευθυντής, διαχειριστής, διευθύνων σύμβουλος συνεταιρισμού ή ένωσης συνεταιρισμών, διευθυντής, διαχειριστής και γενικά εντεταλμένος στη διοίκηση δημόσιας, δημοτικής και κοινοτικής επιχείρησης και εκμετάλλευσης κερδοσκοπικού χαρακτήρα, ανεξάρτητα αν είναι νομικό πρόσωπο αλλοδαπής επιχείρησης και αλλοδαπού οργανισμού εγκατεστημένων στην Ελλάδα, ημεδαπού ή αλλοδαπού προσώπου δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα εγκατεστημένου στην Ελλάδα και σε κάθε είδους ιδρύματα.

γγ) Υποκείμενο καταβολής ασφαλιστικών εισφορών οικοδομικών έργων, οι άδειες των οποίων εκδόθηκαν εντός της τελευταίας εικοσαετίας από τη σύνταξη της σχετικής συμβολαιογραφικής πράξης.

ζ) Για τη σύσταση εμπράγματου δικαιώματος επί ακινήτου από τον παρέχοντα το εμπράγματο δικαίωμα.  Για τη σύσταση υποθήκης υπέρ του Δημοσίου και του του e-ΕΦΚΑ δεν απαιτείται αποδεικτικό ασφαλιστικής ενημερότητας.

η) Για τη μεταβίβαση μεταχειρισμένων επαγγελματικών αυτοκινήτων, μηχανοκίνητων θαλασσίων σκαφών άνω των 5 μέτρων, ελικοπτέρων, ανεμοπτέρων, αεροσκαφών και επαγγελματικών σκαφών αλιείας από τον μεταβιβάζοντα.

θ) Για να γίνει δεκτός εργολήπτης σε δημοπρασία οποιουδήποτε τεχνικού έργου, απαιτείται η προσκόμιση στις επιτροπές δημοπρασίας βεβαίωσης σύμφωνα με το άρθρο 79 του ν. 4412/2016. Δεν επιτρέπεται στις υπηρεσίες του Δημοσίου, των δήμων και κοινοτήτων, των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου ή δημοσίων επιχειρήσεων και οργανισμών, η θεώρηση ή έγκριση μελετών, προϋπολογισμών, εκθέσεων, γνωματεύσεων, που εκδίδονται από μετόχους του Ταμείου, αν δεν προσαχθεί η κατά το προηγούμενο εδάφιο βεβαίωση ασφαλιστικής ενημερότητας.

ι) σε περίπτωση προσυμφώνου μεταβίβασης ποσοστών εξ αδιαιρέτου οικοπέδου στο πλαίσιο εργολαβικής σύμβασης με την οποία αναλαμβάνεται η ανέγερση πολυκατοικίας με αντιπαροχή, ο οικοπεδούχος υποχρεούται να προσκομίζει αποδεικτικό ασφαλιστικής ενημερότητας μόνο κατά τη σύνταξη του συμβολαιογραφικού προσυμφώνου με τον εργολάβο. Στη συνέχεια, ο οικοπεδούχος απαλλάσσεται από την υποχρέωση προσκόμισης αποδεικτικού ασφαλιστικής ενημερότητας κατά τη μεταβίβαση ποσοστών επί του οικοπέδου σε τρίτον, εφόσον κατά τη μεταβιβαστική δικαιοπραξία συμβάλλεται και ο εργολάβος. Στην περίπτωση αυτή το αποδεικτικό ενημερότητας προσκομίζεται από τον εργολάβο.

ια) για τη δρομολόγηση πλοίου.

Προϋποθέσεις χορήγησης και απλούστευση των διαδικασιών

1. Για τη χορήγηση αποδεικτικού ασφαλιστικής ενημερότητας απαιτείται ο αιτών να είναι ασφαλιστικά ενήμερος.

2. Ασφαλιστικά ενήμεροι θεωρούνται:

α) Φυσικά πρόσωπα υποκείμενα καταβολής ασφαλιστικών εισφορών σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις, τα οποία:

αα) δεν έχουν ληξιπρόθεσμες ασφαλιστικές οφειλές στον ΕΦΚΑ για την περίοδο έως 31.12.2016 και από 1.1.2017, δεν έχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές, μετά το πέρας της ετήσιας εκκαθάρισης των ασφαλιστικών εισφορών και της οριστικοποίησης της ετήσιας ασφαλιστικής οφειλής, και παράλληλα καταβάλλουν, για το τρέχον έτος χορήγησης του αποδεικτικού ενημερότητας, το ποσό που αντιστοιχεί στην κατά περίπτωση κατώτατη μηνιαία βάση υπολογισμού των εισφορών, και

ββ) δεν έχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές στο Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης και Εφάπαξ Παροχών (ΕΤΕΑΕΠ) και στον Ενιαίο Δημοσιογραφικό Οργανισμό Επικουρικής Ασφάλισης και Περίθαλψης (ΕΔΟΕΑΠ).

β) Οι εργοδότες, οι οποίοι κατά την ημερομηνία έκδοσης του αποδεικτικού ασφαλιστικής ενημερότητας, δεν έχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές προς τον ΕΦΚΑ και το ΕΤΕΑΕΠ και τον ΕΔΟΕΑΠ και έχουν υποβάλει τις απαιτητές Αναλυτικές Περιοδικές Δηλώσεις.

γ) Οι ανάδοχοι ή οι εργολάβοι έργων του δημόσιου τομέα, όπως ορίζεται από την εκάστοτε ισχύουσα νομοθεσία, καθώς και αυτοί που ενεργούν κάθε φορά πληρωμές με εντολή ή εξουσιοδότηση των πιο πάνω, που δεν οφείλουν εισφορές από το έργο, για το οποίο χορηγείται το αποδεικτικό ή ως εργοδότες στον ΕΦΚΑ.

δ) Τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα που είναι υπόχρεοι εργοδότες ιδιωτικών οικοδομικών και τεχνικών έργων και δεν οφείλουν εισφορές στον ΕΦΚΑ από το έργο, για το οποίο χορηγείται το αποδεικτικό.

ε) Τα πρόσωπα των προηγούμενων περιπτώσεων, εφόσον έχουν υπαχθεί σε καθεστώς ρύθμισης, σύμφωνα με τις εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις, και τηρούνται οι όροι της. Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά τις ως άνω οφειλές:

αα) Για τα φυσικά πρόσωπα που είναι υπόχρεα καταβολής ασφαλιστικών εισφορών, λαμβάνονται υπόψη οι ατομικές οφειλές, καθώς και οφειλές για τις οποίες το φυσικό πρόσωπο έχει ευθύνη για την εξόφλησή τους από τυχόν εργοδοτικές υποχρεώσεις, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις.

ββ) Για τα νομικά πρόσωπα λαμβάνονται υπόψη οι οφειλές τους από τυχόν εργοδοτικές υποχρεώσεις.

Η παρακράτηση τιμήματος για συμψηφισμό οφειλής

Οι όροι για την παρακράτηση τιμήματος σε περίπτωση οφειλής στον e-ΕΦΚΑ και την ΑΑΔΕ για μεταβίβαση ακινήτου ή σύσταση εμπράγματου δικαιώματος έχουν ως εξής:

α) Αν υπάρχει ρυθμισμένη οφειλή και τηρούνται οι όροι της ρύθμισης, χορηγείται από τον ΕΦΚΑ και το ΕΤΕΑΕΠ αποδεικτικό ασφαλιστικής ενημερότητας, εφόσον η οφειλή είναι διασφαλισμένη σύμφωνα με τους όρους που ορίζει η απόφαση της παρ. 1 του άρθρου 29. Η οφειλή θεωρείται διασφαλισμένη ιδίως όταν παρέχεται εμπράγματη ασφάλεια σε άλλο ακίνητο κυριότητας του οφειλέτη ή όταν προσκομίζεται εγγυητική επιστολή πιστωτικού ιδρύματος ισόποσης αξίας. Αν η οφειλή δεν είναι διασφαλισμένη, χορηγείται από τον ΕΦΚΑ και το ΕΤΕΑΕΠ βεβαίωση οφειλής, που υπέχει θέση ασφαλιστικής ενημερότητας, υπό τον όρο της παρακράτησης από το τίμημα ποσού μέχρι του ύψους της οφειλής.

β) Αν υφίσταται οφειλή που δεν είναι ρυθμισμένη, χορηγείται από τον ΕΦΚΑ και το ΕΤΕΑΕΠ βεβαίωση οφειλής, που υπέχει θέση ασφαλιστικής ενημερότητας προς τον σκοπό της μεταβίβασης, με τον επιπρόσθετο όρο παρακράτησης του ποσού της οφειλής από το τίμημα και απόδοσής του στον οικείο φορέα από τον συμβολαιογράφο.

γ) Στις περιπτώσεις που το ποσό από τη μεταβίβαση ακινήτου δεν υπολείπεται της αντικειμενικής αξίας αυτού και δεν επαρκεί για την ολοσχερή εξόφληση του αναγραφόμενου ποσού στις βεβαιώσεις οφειλής προς τη ΔΟΥ και τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης, από αυτό ικανοποιούνται συμμέτρως οι απαιτήσεις της Φορολογικής Διοίκησης από φόρο προστιθέμενης αξίας, παρακρατούμενους και επιρριπτόμενους φόρους με τις απαιτήσεις του e-ΕΦΚΑ.

Εφόσον ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις της παρ. 1 και υφίστανται επιπλέον οφειλές στο Δημόσιο και στους ΟΤΑ, αυτές ικανοποιούνται συμμέτρως από το εναπομείναν τίμημα.

2. Για τη μεταβίβαση ακινήτου λόγω χαριστικής αιτίας, εφόσον υφίσταται οφειλή, ρυθμισμένη ή μη, χορηγείται από τον ΕΦΚΑ και το ΕΤΕΑΕΠ βεβαίωση ασφαλιστικής ενημερότητας προς το σκοπό της μεταβίβασης ή της παραχώρησης, εφόσον υπάρχει ισόποση διασφαλιση της.