Τα νέα από το μέτωπο των ανανεώσιμων δεν είναι καλά και απειλούν με γενικότερη ανάφλεξη όλη την αγορά ενέργειας. Η μαύρη τρύπα του ειδικού λογαριασμού μέσω του οποίου πληρώνονται οι «πράσινοι» παραγωγοί ενέργειας, μεγαλώνει ταχύτατα.
Η νεότερη πρόβλεψη για το τέλος του έτους μιλά για 287 εκατ ευρώ, έναντι 240 εκατ. τον Σεπτέμβριο και 194 εκατ τον Ιούλιο. Ανοίγει με ένα ρυθμό… 19 εκατομμυρίων το μήνα. Και η αντιπαράθεση για το ποιος θα κληθεί να πληρώσει το μάρμαρο μεγαλώνει. Να «κουρευτούν» οι εγγυημένες τιμές, δηλαδή οι δυσανάλογα υψηλές «ταρίφες» των παλαιών παραγωγών ΑΠΕ, επιμένουν οι προμηθευτές ρεύματος. Να πληρώσουν οι προμηθευτές τονίζουν από πλευράς τους οι «πράσινοι» επενδυτές, δείχνοντας προς τα παχυλά κέρδη που βγάζουν οι πρώτοι, μετά και την κατάρρευση εδώ και πολλούς μήνες της χονδρικής τιμής στο ρεύμα. Τον γρίφο καλείται να λύσει ο υπ. Κ.Χατζηδάκης. Και το πιθανότερο είναι να πληρώσουν όλοι από λίγο.
Tα όσα είπε χθες ο υπουργός Περιβάλλοντος & Ενέργειας από το βήμα του συνεδρίου Athens Investment Forum, παρ’ ότι δεσμεύτηκε ξανά μέσα σε λίγες ημέρες ότι το κόστος δεν πρέπει να μετακυλιστεί στους καταναλωτές, αφήνουν πολλά ενδεχόμενα ανοικτά.
«Προτείνουν κάποιοι να πάμε στους καταναλωτές και να πούμε να πληρώσουν αυτοί εν μέσω της πανδημίας. Είναι σωστό αυτό; Είναι σε αρμονία με την ευρύτερη κυβερνητική πολιτική; Μήπως πρέπει όλοι να αντιληφθούμε ότι, ο καθένας ανάλογα με τις δυνάμεις του, πρέπει να αναλάβει το βάρος για να περάσουμε απέναντι, καθώς είμαστε σε έκτακτες συνθήκες;», ανέφερε ο υπουργός, φωτογραφίζοντας στην ουσία και την λύση.
Πρώτοι στον κατάλογο φιγουράρουν οι παραγωγοί ΑΠΕ και η αποζημίωση που εισπράττουν μέσω ρυθμιζόμενων τιμών, είτε αυτές είναι διοικητικά προσδιορισμένες όπως γινόταν παλαιότερα («ταρίφες»), είτε προκύπτουν από ανταγωνιστικές διαδικασίες όπως γίνεται σήμερα.
Σύμφωνα με ένα από τα βασικά σενάρια, στο στόχαστρο βρίσκονται οι εγγυημένες τιμές που εισπράττουν οι παλαιοί παραγωγοί κυρίως φωτοβολταϊκών, δηλαδή όσοι μπήκαν στο χώρο την περίοδο 2010-2011, όχι πάντως οι νεότεροι. Τα τελευταία χρόνια οι τεχνολογίες ΑΠΕ έχουν γίνει φθηνές και γι’ αυτό βλέπουμε στην Ελλάδα αιολικά και φωτοβολταικά που προκύπτουν από τους διαγωνισμούς να αποζημιώνονται ενίοτε με τιμές, ίσες, αν όχι χαμηλότερες, από αυτές που αποζημιώνονται οι θερμικές μονάδες στη χονδρική αγορά ενέργειας.
Δεν ισχύει όμως το ίδιο για τις παλαιότερες επενδύσεις ΑΠΕ. Εκείνες των αρχών της προηγούμενης δεκαετίας, οι οποίες και έχουν “κλειδώσει” πολύ ψηλές εγγυημένες τιμές. Και για να ξεπεραστούν πιθανά εμπόδια από την Κομισιόν, καθώς η Οδηγία 2018/2001 απαγορεύει να διαταρράσονται οι υφιστάμενες συμβάσεις ΑΠΕ, ένα σενάριο που κερδίζει ολοένα και περισσότερο έδαφος είναι η επιβολή μιας έκτακτης εισφοράς και όχι μόνιμης.
Αγωνία και αντιδράσεις στην αγορά των ΑΠΕ
Αλλά ακόμη και αυτό θα έφερνε αναστάτωση σε μια αγορά που βρίσκεται στα πάνω της, που παρά την πανδημία προσελκύει επενδύσεις και οι οποίες αποτελούν διακηρυγμένο στόχο σε επίπεδο πρωθυπουργού. Σε μια συγκυρία όπου επενδυτικά κεφάλαια πολλών δισ. ευρώ, κυρίως από το εξωτερικό, είναι έτοιμα να «πέσουν» στην πράσινη οικονομία, η ανακοίνωση επιβολής μια εισφοράς, θα έσπερνε ανασφάλεια. Πηγές της αγοράς των ΑΠΕ, μιλούν ακόμη και για κίνδυνο αναστολής προγραμματισμένων έργων, ακόμη και αποχώρησης ξένων επενδυτών από την Ελλάδα.
Στο επιχείρημα που αφήνεται να διαρρεύσει ότι ειδικά οι παλαιοί παραγωγοί, έχουν αποσβέσει τα κεφάλαια που επένδυσαν, η απάντηση της αγοράς είναι πως κάτι τέτοιο δεν ισχύει. «Τι θα γίνει με τα δάνεια στις τράπεζες; Οι συμβάσεις αυτές έχουν συναφθεί με βάση συγκεκριμένες “κλειδωμένες” εγγυημένες τιμές. Εάν αυτές αλλάξουν, θα πρέπει να αλλάξουν και οι δανειακές συμβάσεις, γεγονός που συνεπάγεται την σύμφωνη γνώμη των τραπεζών», διαμηνύουν άνθρωποι του χώρου.
Η επιβάρυνση στους προμηθευτές
Το άλλο σενάριο που διακινείται, αυτόνομα ή σε συνδυασμό με το πρώτο, είναι να πληρώσουν το βάρος οι ενεργειακοί πάροχοι. Εδώ και καιρό, ένας συνδυασμός παραγόντων έχει καταστήσει πολύ χαμηλή την τιμή χονδρικής (Οριακή Τιμή Συστήματος). Η κρίση λόγω πανδημίας που μείωσε πολύ τις τιμές φυσικού αερίου και η μεγάλη διείσδυση των ΑΠΕ, που επειδή τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει αρκετά φθηνές “πετούν” εκτός αγοράς τις ακριβότερες ρυπογόνες μονάδες, έχουν κατεβάσει αισθητά τον μέσο όρο τιμών στην χονδρική του ρεύματος. Σαν αποτέλεσμα, οι προμηθευτές αγοράζουν φθηνότερα, μετακυλίουν τις χαμηλές αυτές τιμές στα τιμολόγια των ελληνικών νοικοκυριών και επιχειρήσεων, διατηρώντας ωστόσο και σημαντικά περιθώρια κέρδους.
Η «πράσινη» αγορά ζητά να επωμιστούν εκείνοι ένα μέρος του κόστους για να καλυφθεί το έλλειμμα του ειδικού λογαριασμού των ΑΠΕ, όπως είχε συμβεί και στο παρελθόν, όταν επί διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ επεβλήθη η Χρέωση Προμηθευτή (ΠΧΕΦΕΛ). Το σκεπτικό εκείνης της χρέωσης ήταν ότι όπως και σήμερα, έτσι και τότε, η χαμηλή Οριακή Τιμή Συστήματος, απόρροια σε μεγάλο βαθό της διείσδυσης των ΑΠΕ, είχε αυξήσει σημαντικά τα περιθώρια κέρδους στην προμήθεια ρεύματος
Ούτε αυτή η λύση δείχνει εύκολη. Καταρχήν γιατί η χρέωση προμηθευτή, που δεν ισχύει πια, έχει νομικά καταπέσει. Έπειτα η επιβολή σήμερα μιας τέτοιας χρέωσης θα ενείχε τον κίνδυνο να ανακόψει τον ανταγωνισμό που ρίχνει τις τιμές λιανικής. Κυρίως όμως θα επηρέαζε πολύ την ΔΕΗ, που όντας μακράν ο μεγαλύτερος προμηθευτής, θα καλούνταν να πληρώσει το 70% του λογαριασμού. Σε μια στιγμή που η επιχείρηση βρίσκεται σε φάση ανάκαμψης, ξαφνικά θα επιβαρύνονταν με ένα πολύ μεγάλο κόστος.
Στο ανταγωνιστικό σκέλος το ΕΤΜΕΑΡ
Στόχος σε κάθε περίπτωση είναι να βρεθεί μια μόνιμη λύση. Στα βασικά σενάρια που εξετάζονται, είναι να ενωματωθεί το ΕΤΜΕΑΡ, δηλαδή ο βασικός τροφοδότης του ειδικού λογαριασμού των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΕΛΑΠΕ) στο ανταγωνιστικό σκέλος των τιμολογίων. Σήμερα αποτελεί μια ξεχωριστή χρέωση ανάμεσα στις πολλές που επιβαρύνουν το τιμολόγιο ρεύματος (όπως οι χρεώσεις χρήσης συστήματος, μεταφοράς, δημοτικά τέλη, υπερ ΕΡΤ, κλπ). Εφόσον όμως οι δύο χρεώσεις, ανταγωνιστικό σκέλος και ΕΤΜΕΑΡ, συγχωνευτούν σε ένα, τότε η ευθύνη θα βαρύνει πλέον τους προμηθευτές, οι οποίοι στο πλαίσιο του ανταγωνισμού θα απορροφούσαν ενδεχομένως μέρος του επιπλέον κόστους. Κομβικό ρόλο σε μια τέτοια περίπτωση θα καλούνταν να παίξει και πάλι η ΔΕΗ. Αν ο έχων το 70% της αγοράς απορροφούσε μέρος της επιβάρυνσης, οι ιδιώτες ανταγωνιστές της, φοβούμενοι ότι αν αυξήσουν τα τιμολόγιά τους θα έχαναν πελάτες, θα αναγκάζονταν να κάνουν κι εκείνοι ό,τι και η ΔΕΗ . Να καλύψουν εκείνοι μέρος ή και το σύνολο του κόστους.
Η βιομηχανία
Αλλά και αυτό το σενάριο έχει τις δυσκολίες του. Η βιομηχανία έχει εξασφαλίσει από τις ευρωπαϊκές οδηγίες πολύ ευνοϊκή αντιμετώπιση αναφορικά με το ΕΤΜΕΑΡ. Το ποσοστό που της αναλογεί είναι πολύ μικρό. Εάν το ΕΤΜΕΑΡ συγχωνευόταν με το ανταγωνιστικό σκέλος της ενέργειας, τότε ενδεχομένως η βιομηχανία να έχανε αυτή την κατ’ εξαίρεση αντιμετώπιση που έχει. Και να έβλεπε το ενεργειακό της κόστος αντί να μειωθεί, όπως ευελπιστεί, τελικά να αυξηθεί.
Όλα τα παραπάνω αποδεικνύουν πόσο δύσκολο πρόβλημα καλείται να λύσει ο Κ.Χατζηδάκης. Ένα πρόβλημα που γεννήθηκε στα τέλη του 2019 με την απόφαση μείωσης του ΕΤΜΕΑΡ, δηλαδή της τροφοδότριας χρέωσης του ειδικού λογαριασμού ΑΠΕ. Τον Σεπτέμβριο του 2019 ο Κ. Χατζηδάκης την «ψαλίδισε», ακριβώς για να μην φανεί στην τσέπη των καταναλωτών η αύξηση στο ανταγωνιστικό σκέλος των τιμολογίων. Ήταν η εποχή όπου δινόταν η μάχη σωτηρίας της ΔΕΗ, γι' αυτό και ουδείς είχε γκρινιάξει για τις αυξήσεις στα τιμολόγια, τις οποίες άλλωστε είχε «εξουδετερώσει» η μείωση στο ΕΤΜΕΑΡ. Ένα χρόνο μετά το πρόβλημα δείχνει τα δόντια του. Στην αγορά ενέργειας άλλωστε είναι γνωστό πως ό,τι χρήμα βγαίνει από μια τσέπη, θα λείψει από την άλλη.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
