Στους μεγάλους κερδισμένους η Ελλάδα από τις αγορές ομολόγων από την ΕΚΤ

Μπορεί η Ελλάδα να έμεινε για χρόνια «στο κρύο», όσο η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αγόραζε κρατικά ομόλογα της ευρωζώνης στο πλαίσιο των προγραμμάτων ποσοτικής χαλάρωσης, φαίνεται όμως ότι είναι από τις πλέον κερδισμένες χώρες της ευρωζώνης από τις αγορές ομολόγων που κάνει η ΕΚΤ μετά το Μάρτιο, εφαρμόζοντας το ειδικό πρόγραμμα που έχει σχεδιασθεί για την αντιμετώπιση των συνεπειών της πανδημίας και έχει «δύναμη πυρός» 1,35 τρισ. ευρώ.

Παρά το μικρό μέγεθος της ελληνικής οικονομίας, στο πλαίσιο του προγράμματος για την πανδημία η ΕΚΤ έχει αγοράσει κρατικά ομόλογα αξίας 9,9 δισ. ευρώ, με αποτέλεσμα να κατατάσσεται όγδοη, με βάση αυτό το κριτήριο, στην ευρωζώνη πίσω από τις μεγάλες οικονομίες (Γερμανία, Ιταλία, Γαλλία, Ισπανία), την Ολλανδία, το Βέλγιο και την Αυστρία και πάνω από οικονομίες όπως η Πορτογαλία, η Φινλανδία, η Ιρλανδία και η Σλοβακία. Αυτό προκύπτει από τα δημοσιευμένα στοιχεία από την ΕΚΤ, όπως παρουσιάζονται σε γράφημα από τους οικονομικούς αναλυτές της Alpha Bank, στο εβδομαδιαίο οικονομικό δελτίο της τράπεζας.

Οι αγορές ομολόγων της Ελλάδας από την ΕΚΤ έχει αποδειχθεί ότι είχαν καθοριστική επίδραση στην αποφυγή ενός νέου επεισοδίου κρίσης χρέους στην Ελλάδα. Στα πρώτα στάδια της αναταραχής στις αγορές λόγω της πανδημίας, η απόδοση του 10ετούς ελληνικού ομολόγου είχε εκτιναχθεί στο 4%, ενώ με τις αγορές τίτλων από την ΕΚΤ έχει υποχωρήσει κοντά στο 1%, απόδοση που επιτρέπει στο Δημόσιο να καλύπτει με άνεση τις χρηματοδοτικές του ανάγκες με εκδόσεις τίτλων. Αν είχε αφεθεί ανεξέλεγκτη από την ΕΚΤ η απόδοση των ελληνικών τίτλων, βέβαιο θεωρείται ότι θα βρισκόταν σε επίπεδα που θα καθιστούσαν απαγορευτικό το δανεισμό από την αγορά.

Πώς εξελίσσεται το πρόγραμμα για την πανδημία (PEPP)

Όπως σημειώνουν οι αναλυτές της Alpha Bank, η αξία του χαρτοφυλακίου κρατικών ομολόγων της ΕΚΤ που έχει προέλθει από την εφαρμογή του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης (QE), για την εβδομάδα μέχρι τις 11 Σεπτεμβρίου, διαμορφώθηκε στα Ευρώ 2,280 τρισ. Η ΕΚΤ προέβη σε πωλήσεις καλυμμένων ομολόγων, αξίας Ευρώ 39 εκατ., σε αγορές Asset-Βacked Securities, αξίας Ευρώ 67 εκατ. και σε αγορές εταιρικών και ασφαλιστικών ομολογιακών τίτλων, αξίας Ευρώ 1,679 δισ. Επιπρόσθετα, η ΕΚΤ, την περασμένη εβδομάδα, πραγματοποίησε καθαρές αγορές, αξίας Ευρώ 14,4 δισ., στο πλαίσιο του νέου Έκτακτου Προγράμματος Αγοράς Στοιχείων Ενεργητικού, λόγω της πανδημίας (Pandemic Emergency Purchase Programme-PEPP), με τη συνολική αξία του εν λόγω χαρτοφυλακίου να διαμορφώνεται περί τα Ευρώ 527 δισ.

Στην ελληνική αγορά ομολόγων, το εύρος της απόδοσης του δεκαετούς κρατικού ομολόγου, λήξης 18 Ιουνίου 2030, με κουπόνι 1,5%, διαμορφωνόταν, στις 11 Σεπτεμβρίου, μεταξύ 1,09% και 1,13%. Η διαφορά απόδοσης μεταξύ του δεκαετούς ομολόγου της Ελλάδας και του δεκαετούς ομολόγου της Γερμανίας (spread) υποχώρησε στις 158 μονάδες βάσης. Παράλληλα, η απόδοση του δεκαετούς ομολόγου της Γερμανίας, ως σημείο αναφοράς του κόστους δανεισμού της Ζώνης του Ευρώ, διαμορφώθηκε στο -0,48%.

Τα ομόλογα των κρατών της Ευρωζώνης που προσφέρουν θετικές αποδόσεις βρίσκονται στο επίκεντρο του αγοραστικού ενδιαφέροντος. Σημειώνεται ότι, διεθνώς, τα ομόλογα με αρνητικές αποδόσεις υπερβαίνουν τα 15 τρισ. δολάρια (11.09.2020, Bloomberg Barclays Global Agg Neg Yielding Debt Market). Επιπρόσθετα, στήριξη στις ευρωπαϊκές αγορές ομολόγων προσφέρει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), μέσω του Έκτακτου Προγράμματος Αγοράς Στοιχείων Ενεργητικού λόγω της πανδημίας (Pandemic Emergency Purchase Programme - PEPP), το οποίο έχει συμβάλλει στη «συγκράτηση» του κόστους δανεισμού των κρατών-μελών.

Με βάση τα στοιχεία που δημοσιοποίησε η ΕΚΤ, η αξία του συνολικού χαρτοφυλακίου του PEPP, στα τέλη Ιουλίου, διαμορφώθηκε σε περίπου Ευρώ 440 δισ. (οι μέσες εβδομαδιαίες αγορές διαμορφώνονται σε Ευρώ 25 δισ.), εκ των οποίων Ευρώ 384,8 δισ. αφορούν αγορές ομολόγων του δημόσιου τομέα. Από τα τέλη Μαρτίου που ξεκίνησε το πρόγραμμα μέχρι τα τέλη Μαΐου, η ΕΚΤ προέβη σε καθαρές αγορές ομολόγων αξίας Ευρώ 186,6 δισ., ενώ το δίμηνο Ιουνίου-Ιουλίου αγόρασε ομόλογα αξίας Ευρώ 198,2 δισ. 

Αναφορικά με τα κράτη-μέλη, η ΕΚΤ έχει αγοράσει Ευρώ 93 δισ. γερμανικού χρέους (Γράφημα 14), ενώ ιδιαίτερης αναφοράς χρήζουν οι αγορές ιταλικού χρέους που ανέρχονται σε  Ευρώ 73,4 δισ., καθώς πρόκειται για ένα κράτος που έχει πληγεί σφοδρά από την πανδημία του COVID-19. Υπενθυμίζεται ότι το αρχικό συνολικό προβλεπόμενο ποσό αγορών ομολόγων ανερχόταν σε Ευρώ 750 δισ. Ωστόσο, η ΕΚΤ, στις 4 Ιουνίου, προέβη σε αύξηση του ποσού των αγορών κατά Ευρώ 600 δισ., με το συνολικό ποσό πλέον να ανέρχεται σε Ευρώ 1,35 τρισ.

Παράλληλα, ο χρονικός ορίζοντας για τις αγορές παρατάθηκε τουλάχιστον μέχρι τον Ιούνιο 2021, ενώ τα ποσά από την εξόφληση τίτλων που αποκτήθηκαν στα πλαίσια του συγκεκριμένου προγράμματος θα επανεπενδύονται, τουλάχιστον μέχρι το τέλος του 2022. Εξάλλου, στην τελευταία συνεδρίαση της ΕΚΤ, δεν προέκυψε κάποια μεταβολή στους όρους του προγράμματος, ενώ η επικεφαλής της διεμήνυσε την πρόθεσή της να εξαντληθεί το σύνολο του προγράμματος, προκειμένου να στηριχτούν οι οικονομίες.

Το δεκαετές ομόλογο της Πορτογαλίας, στις 11 Σεπτεμβρίου, κατέγραφε απόδοση 0,32%, της Ισπανίας 0,30% και της Ιταλίας 0,98%. Η διαφορά απόδοσης του δεκαετούς πορτογαλικού ομολόγου σε σχέση με την αντίστοιχη του γερμανικού υποχώρησε στις 81 μ.β., ενώ του δεκαετούς ιταλικού ομολόγου υποχώρησε στις 146 μ.β. Τέλος, η απόδοση του δεκαετούς ομολόγου των ΗΠΑ διαμορφωνόταν στο 0,67%, στις 11 Σεπτεμβρίου.