Οι Έλληνες καταναλωτές έχουν κάνει στροφή προς τις ηλεκτρονικές πληρωμές την τελευταία δεκαετία, γεγονός που εκτός από τον περιορισμό της χρήσης μετρητών έχει «φουσκώσει» και τα ταμεία του κράτους.
Στοιχεία από ολόκληρη την Ευρωζώνη αναδεικνύουν πως όσο περισσότερες κάρτες χρησιμοποιούνται στις πληρωμές έναντι των μετρητών, τόσο μικρότερη είναι και η απώλεια εσόδων ΦΠΑ.
Αυτό γίνεται φανερό και στην περίπτωση της Ελλάδας, όπου η η συνεχιζόμενη εξάπλωση των ψηφιακών πληρωμών εξακολουθεί να έχει σημαντική θετική επίδραση στα φορολογικά έσοδα, σχέση που ενισχύθηκε περαιτέρω το 2024 όταν τα τερματικά POS διασυνδέθηκαν υποχρεωτικά με τις φορολογικές αρχές.
Μάλιστα, εκτιμάται πως η επέκταση των πληρωμών με κάρτες πρόσθεσε τουλάχιστον 400 εκατ. ευρώ στα ταμεία του κράτους το προηγούμενο έτος. Ουσιαστικά, κάθε 10 ευρώ νέων δαπανών με κάρτες το 2024 εκτιμάται ότι αφορούσε κατά μέσο όρο τουλάχιστον 0,5 ευρώ προηγουμένως αδήλωτων εσόδων ΦΠΑ.
Αυτά υπογραμμίζει η νέα μελέτη του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών, σύμφωνα με την οποία η Ελλάδα πλέον πλησιάζει τις επιδόσεις της Ευρωζώνης στις μεθόδους πληρωμών, με τη χώρα μας να σημειώνει τη δεύτερη ταχύτερη εξάπλωση της χρήσης καρτών στην ΕΕ των 27 κατά την περίοδο 2015-2024.
Η Ελλάδα αγγίζει τις επιδόσεις της Ευρωζώνης
Αν και η περίοδος της πανδημίας αποτέλεσε σημείο καμπής για τις ηλεκτρονικές πληρωμές, «αναγκάζοντας» τους πολίτες να «μυηθούν» ως έναν βαθμό στις ηλεκτρονικές αγορές, η χρήση κάρτας συνέχισε να επεκτείνεται συστηματικά στην Ελλάδα και μετά την εποχή του COVID-19, ενώ η θετική επίδραση στα δημοσιονομικά έσοδα παρέμεινε αμείωτη.
Ενδεικτικά, το 2024 η αξία των συναλλαγών με κάρτες ως ποσοστό της κατανάλωσης των νοικοκυριών στην Ελλάδα άγγιξε το 39,8%, αριθμός που δεν απέχει πολύ από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης που βρίσκεται στο 40,8%. Να σημειωθεί πως το 2014 τα ποσοστά αυτά ήταν 5% και 23,6% αντίστοιχα, μια σύγκριση που υπογραμμίζει την πρόοδο της χώρας μας.
Φυσικά, σημαντικό ρόλο στον περιορισμό της χρήσης μετρητών έπαιξαν και οι στοχευμένες παρεμβάσεις, με την επιβολή κεφαλαιακών περιορισμών, τη λήψη μέτρων προώθησης των ηλεκτρονικών πληρωμών (νόμοι 4446/2016, 4646/2019, 4876/2021), αλλά και διοικητικών μέτρων όπως η σύνδεση των τερματικών POS με την ΑΑΔΕ το 2024.
Επιπλέον, η Ελλάδα είναι η δεύτερη χώρα με την ταχύτερη εξάπλωση της χρήσης εγχώριων καρτών στην ΕΕ των 27 κατά τη δεκαετία 2015-2024. Την πρωτιά κατέχει η Λιθουανία, η οποία «επωφελείται» από τη Revolut, μια neobank με έδρα τη χώρα και 65 εκατομμύρια πελάτες παγκοσμίως που πραγματοποιούν πληρωμές με κάρτα.
Σε επίπεδο εξαμήνου, οι εν ενεργεία χρεωστικές κάρτες έχουν αυξηθεί κατά 6% τον Ιούνιο του 2025 σε σχέση με το Δεκέμβριο του 2024%, ενώ ο αριθμός των πιστωτικών καρτών σημείωσε μικρή άνοδο κατά 1%, σύμφωνα με την Έκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ).
Το ίδιο διάστημα, ο αριθμός των προπληρωμένων καρτών κατά 39%, φθάνοντας τις 2,4 εκατ. κάρτες που αντιστοιχεί στο 11% του συνόλου των ενεργών καρτών σε κυκλοφορία. Η έκθεση σημειώνει πως η εξέλιξη αυτή συνδέεται κυρίως με την αλλαγή στον τρόπο χορήγησης ορισμένων οικονομικών ενισχύσεων από τους δημόσιους φορείς, οι οποίες πλέον καταβάλλονται με πίστωση σε ειδικές προπληρωμένες κάρτες των δικαιούχων.
Παρά τη σημαντική αυτή πρόοδο, η διείσδυση των μετρητών στις πληρωμές παραμένει ισχυρή στην Ελλάδα, με το 42% του όγκου των συναλλαγών να γίνεται με μετρητά, βάσει μελέτης της ΕΚΤ.
Επιπλέον, η Ελλάδα εξακολουθούσε το 2023 να παρουσιάζει το 14ο μεγαλύτερο «κενό» στα έσοδα από ΦΠΑ στην ΕΕ. Μπορεί η χρήση συναλλαγών με κάρτες στην Ελλάδα, αναλογικά με την ιδιωτική κατανάλωση, αγγίζει πλέον τον μέσο όρο της Ευρωζώνης, όμως το επίπεδο χρήσης καρτών σε σχέση με την ιδιωτική κατανάλωση στην Ελλάδα παραμένει το 19ο χαμηλότερο μεταξύ των 27 μελών της ΕΕ, καθώς η χρήση καρτών παραμένει αναλογικά χαμηλή σε επιμέρους κατηγορίες συναλλαγών.
Πότε πληρώνουν με κάρτα οι Έλληνες
Οι τάσεις στις συνήθειες πληρωμών με κάρτα φανερώνουν πως οι καταναλωτές επεκτείνουν τόσο τη χρήση πλαστικού χρήματος, όσο και των διαδικτυακών αγορών και πληρωμών, έναντι των συναλλαγών με φυσική παρουσία.
Η έρευνα του ΙΟΒΕ δείχνει πως πριν την πανδημία, λιγότερες από μία στις πέντε συναλλαγές ήταν διαδικτυακές, ενώ κατά την περίοδο του COVID-19 αντιπροσώπευαν μια στις τρεις. Μετά την πανδημία, το μερίδιο των διαδικτυακών συναλλαγών έναντι των συναλλαγών με φυσική παρουσία αυξήθηκε στο 50%.
Τα στοιχεία δείχνουν πως οι καταναλωτές προτιμούν να χρησιμοποιούν ηλεκτρονικές μεθόδους πληρωμών για συναλλαγές μικρότερης μέσης αξίας σε φυσικά καταστήματα, αλλά στις διαδικτυακές συναλλαγές ξοδεύουν μεγαλύτερα ποσά.
Μάλιστα, το 2022 η αξία των εγχώριων πληρωμών μέσω ελληνικών καρτών ξεπέρασε για πρώτη φορά το αντίστοιχο σύνολο των αναλήψεων μετρητών, με τη σχετική αναλογία να παραμένει σχετικά μοιρασμένη έκτοτε.
Στο πέρας της δεκαετίας 2015-2024, έχει αλλάξει ακόμη μια πτυχή στις καταναλωτικές συνήθειες των Ελλήνων, οι οποίοι πλέον πληρώνουν υπηρεσίες με κάρτα πολύ συχνότερα από ότι στο παρελθόν. Το 2015 οι υπηρεσίες αφορούσαν λιγότερο από το 20% των ψηφιακών πληρωμών, ποσοστό που διπλασιάστηκε και πλέον ξεπερνάει το 40%.
Πού χρησιμοποιούνται κάρτες και πού μετρητά
Ο ρυθμός με τον οποίο αυξήθηκαν οι πληρωμές με κάρτες διαφέρει ανά τομέα και είδος συναλλαγής. Οι πιο «ισχυροί» κλάδοι παραμένουν τα σούπερ μάρκετ, τα βενζινάδικα και η πληρωμή λογαριασμών κοινής ωφέλειας, που αντιπροσωπεύουν περίπου το 40% της αξίας των πληρωμών με κάρτα, όμως την τελευταία διετία έχει σημειωθεί σημαντική άνοδος και σε εστιατόρια, μπαρ, παραγγελίες μέσω ταχυδρομείου και υπηρεσίες στοιχημάτων.
Ορισμένοι κλάδοι παραδοσιακά έχουν υψηλότερη συσχέτιση με τη φορολογική συμμόρφωση, ενώ κάποιοι τείνουν να «αποκλίνουν», γεγονός που οδήγησε σε πρόσφατα στοχευμένα μέτρα.
Συγκριτικά με το μερίδιο κάθε κατηγορίας δαπανών στη συνολική κατανάλωση των νοικοκυριών, οι πληρωμές με κάρτα δεν έχουν καταφέρει να διεισδύσουν ιδιαιτέρως σε κατηγορίες όπως νομικές υπηρεσίες, ιατρικές υπηρεσίες, συντήρηση σπιτιού, φροντίδα παιδιών και ευρύτερες εκπαιδευτικές υπηρεσίες, υπηρεσίες πλυσίματος αυτοκινήτων, χωρίς σαφή τάση σύγκλισης.
Σε κουρεία, ινστιτούτα αισθητικής ή αρτοποιεία, οι πληρωμές με κάρτα χρησιμοποιούνται σχετικά λιγότερο, αλλά με συστηματική τάση σύγκλισης με το μερίδιο δαπανών στη συνολική κατανάλωση των νοικοκυριών την τελευταία τριετία, ενώ σε κατηγορίες όπως υπηρεσίες ταξί έχουν αυξηθεί σημαντικά, ξεπερνώντας μάλιστα το αντίστοιχο μερίδιο κατανάλωσης. Η αιτία πίσω από αυτήν τη ραγδαία αύξηση βρίσκεται στην πρόσφατη εφαρμογή της υποχρεωτικής αποδοχής ηλεκτρονικών πληρωμών.
Η επόμενη ημέρα για τις ηλεκτρονικές πληρωμές
Οι άμεσες πληρωμές μέσω IRIS αποτελούν τον «άσσο» στο μανίκι των ηλεκτρονικών πληρωμών, και κατ’ επέκταση και της φορολογικής ευθυγράμμισης συγκεκριμένων κλάδων. Το IRIS P2Pro, που επιτρέπει την πληρωμή ελεύθερων επαγγελματιών, έχει συγκεντρώσει 582.000 χρήστες με περίπου 15.000 συναλλαγές την ημέρα, ενώ από την αρχή του έτους οι εν λόγω πληρωμές έχουν ξεπεράσει τα 170 εκατ. ευρώ σε αξία.
Το προϊόν αυτό έχει ιδιαίτερη απήχηση, καθώς προσφέρει ανταγωνιστική προμήθεια της τάξης του 0,2-0,3%, ενώ ο επαγγελματίας χρειάζεται μόνο το κινητό του και την τραπεζική του εφαρμογή για να λάβει την άμεση πληρωμή, με την οποία τα χρήματα πιστώνονται στον λογαριασμό του μέσα σε 2 δευτερόλεπτα.
Οι πιο δημοφιλείς κατηγορίες επαγγελματιών που είναι εγγεγραμμένοι στο P2Pro είναι οι κλάδοι της υγείας και της ομορφιάς, όπως φυσικοθεραπευτές, οδοντίατροι, δερματολόγοι, αισθητικοί, καθώς και οι μηχανικοί, οι οποίοι μέχρι και το προηγούμενο έτος πληρώνονταν κυρίως με μετρητά από τους πελάτες τους.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news
