«Ένεση» 10% του ΑΕΠ στην οικονομία σε τρία χρόνια από το Ταμείο Ανάκαμψης

Σε εποχές πακέτου Ντελόρ ή Σχεδίου Μάρσαλ παραπέμπει η περίοδος 2024 - 2026 για την ελληνική οικονομία, καθώς θα κορυφωθεί η αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης (εφόσον βέβαια επιβεβαιωθεί η αισιοδοξία του οικονομικού επιτελείου ότι θα ξεπερασθούν οι διοικητικές δυσχέρειες). Σύμφωνα με το νέο Πρόγραμμα Σταθερότητας που υποβλήθηκε στις Βρυξέλλες χθες, εκτιμάται ότι θα ξεπεράσουν το 10% του ΑΕΠ οι επενδύσεις με επιδοτήσεις από το Ταμείο Ανάκαμψης και οι χρηματοδοτήσεις επενδυτικών σχεδίων με τα φθηνά δάνεια του Ταμείου.

Σύμφωνα τα στοιχεία που έχει ενσωματώσει το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών στους επεξηγηματικούς πίνακες για την αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης, η κορύφωση των προγραμμάτων που έρχεται μέσα στην τριετία 2024 - 2026 θα φέρει συνολικά επενδύσεις με επιδοτήσεις που αντιστοιχούν στο 5,4% του ΑΕΠ, ενώ θα χρηματοδοτηθούν επενδυτικά σχέδια με φθηνά δάνεια με συνολικό ποσό που θα αντιστοιχεί σε 4,8% του ΑΕΠ. Έτσι, η οικονομία θα λάβει μια τονωτική ένεση 10,2% του ΑΕΠ μέσα σε τρία χρόνια.

Επιδοτήσεις και δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης (ποσοστά του ΑΕΠ)

Ειδικότερα, όπως εξηγεί το υπουργείο στο αναθεωρημένο Πρόγραμμα Σταθερότητας,

• Η αναθεώρηση του εθνικού σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας της Ελλάδας εγκρίθηκε τον Δεκέμβριο του 2023, αυξάνοντας τους διαθέσιμους πόρους σε 35,9 δισ. ευρώ, εκ των οποίων οι επιχορηγήσεις εκτιμώνται σε 18,2 δισ. ευρώ και τα δάνεια έως 17,7 δισ. για τη στήριξη επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων.
• Μέχρι τις 22 Απριλίου 2024, 5,75 δισ. ευρώ μεταφέρθηκαν για εγκεκριμένα έργα σε οντότητες εντός και εκτός της γενικής κυβέρνησης και σε τελικούς αποδέκτες. Συνολικά, 768 έργα και υποέργα, προϋπολογισμού 21,8 δισ. ευρώ συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ, έχουν ήδη εγκριθεί και ενταχθεί στο πρόγραμμα επιχορηγήσεων του ΜΑΑ.
• Τα εγκεκριμένα έργα περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων: ενεργειακή ανακαίνιση κτηρίων κατοικιών, ενεργειακή αναβάθμιση κτηρίων του δημόσιου τομέα, νησιωτικές ηλεκτρικές διασυνδέσεις, επενδύσεις αποθήκευσης ενέργειας, κατασκευή αυτοκινητοδρόμων, ανάπτυξη μικροδορυφορικού δικτύου, εφαρμογή του εθνικού προγράμματος δευτερογενούς πρόληψης στη δημόσια υγεία, εφαρμογή της στρατηγικής αριστείας στα πανεπιστήμια και την καινοτομία κ.α.
• Τον Δεκέμβριο του 2023 η Ελλάδα έλαβε την 3η εκταμίευση ύψους 3,6 δισ. ευρώ, έχοντας ολοκληρώσει 43 ορόσημα και στόχους.

Πώς αξιοποιούνται τα φθηνά δάνεια

• Το Ελληνικό Σχέδιο περιλαμβάνει τη χρήση δανείων ύψους έως 17,7 δισ. ευρώ και αναμένεται να κινητοποιήσει συνολικά 35 δισ. ευρώ επενδυτικών πόρων για τη συγχρηματοδότηση έργων που εμπίπτουν στους ακόλουθους πέντε πυλώνες: πράσινη μετάβαση, ψηφιακή μετάβαση, εξαγωγές, καινοτομία-έρευνα και ανάπτυξη, οικονομίες κλίμακας μέσω συνεργασιών, κοινοπραξιών, εξαγορών και συγχωνεύσεις.
• Στη δανειακή διευκόλυνση, η οποία αφορά κυρίως τη χορήγηση δανείων για την υλοποίηση επενδυτικών σχεδίων από ιδιωτικές επιχειρήσεις μέσω των εμπορικών τραπεζών και των Διεθνών Χρηματοπιστωτικών Ιδρυμάτων, η κατάσταση μεταξύ των έργων που υποβλήθηκαν και των δανείων που υπογράφηκαν -έως τις 26 Μαρτίου 2024- διαμορφώθηκε ως εξής:

- Έχουν υποβληθεί 700 επενδυτικά σχέδια συνολικού προϋπολογισμού 24,2 δισ. ευρώ (εκ των οποίων: 10 δισ. ευρώ δάνεια, 8,2 δισ. ευρώ τραπεζικά δάνεια και 6,0 δισ. ευρώ ίδιοι πόροι επενδυτών).

- Έχουν ήδη υπογραφεί 287 δανειακές συμβάσεις, συνολικού προϋπολογισμού 11,15 δισ. ευρώ (εκ των οποίων: 4,75 δισ. ευρώ δάνεια RRF, 3,77 δισ. ευρώ τραπεζικά δάνεια και 2,63 δισ. ευρώ ίδιοι πόροι επενδυτών).

- Επιπλέον, η Ελλάδα έχει διαθέσει ποσό έως 0,4 δισ. ευρώ από τα δάνεια του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων για την εφαρμογή επιλεγμένων μέσων εγγύησης στο πλαίσιο του InvestEU. Τα προϊόντα εγγυήσεων είναι πλέον διαθέσιμα για τις ελληνικές ΜμΕ, παρέχοντάς τους πρόσβαση σε επενδυτικά δάνεια και κεφάλαια κίνησης.

Δημοσιονομικά: Σταθερά η...βελόνα του πλεονάσματος στο 2,1% του ΑΕΠ

Στο δημοσιονομικό σκέλος του Προγράμματος Σταθερότητας δεν υπάρχουν εκπλήξεις, καθώς η κυβέρνηση παραμένει συνεπής στη δέσμευση που είχε αναληφθεί έναντι των Ευρωπαίων εταίρων από το 2018, στο πλαίσιο της συμφωνίας για το ελληνικό χρέος, για τη διατήρηση πρωτογενούς πλεονάσματος 2,1% του ΑΕΠ, καθώς από φέτος δίνεται τέλος στην προσωρινή χαλάρωση των ευρωπαϊκών κανόνων.

Το σκέλος των φορολογικών εσόδων του προϋπολογισμού δίνει αρκετά περιθώρια άνεσης στο οικονομικό επιτελείο για να απορροφά νέες πιέσεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι, όπως ανέφεραν χθες στελέχη του οικονομικού επιτελείου, η δαπάνη για τις συντάξεις θα είναι φέτος αυξημένη κατά 400 εκατ. ευρώ περισσότερο από όσο αναμενόταν αρχικά, ως αποτέλεσμα των νεότερων εκτιμήσεων της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής. Παρ' όλα αυτά, η πρόσθετη συνταξιοδοτική δαπάνη απορροφάται χωρίς να επηρεάζει την επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων, καθώς είναι αυξημένη η αποτελεσματικότητα του φοροεισπρακτικού μηχανισμού και διευρύνεται η φορολογική βάση με μέτρα όπως η τεκμαρτή φορολόγηση των ελεύθερων επαγγελματιών.

Επίσης, δεν αλλάζει κάτι σε σχέση με τα μέτρα στήριξης του εισοδήματος που έχουν ανακοινωθεί για το 2024 και έχουν συνολικό δημοσιονομικό κόστος 1,873 δισ. ευρώ. Το ίδιο ισχύει και για τα μέτρα του 2025, που όμως είναι πολύ μικρότερες εμβέλειας από τα φετινά, καθώς υπολογίζεται ότι θα έχουν περίπου το μισό δημοσιονομικό κόστος (880 εκατ. ευρώ).

Τα αρμόδια στελέχη του υπουργείου ξεκαθαρίζουν ότι με τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες δεν θα μπορούν πλέον να δίνονται έκτακτες παροχές, καθώς θα είναι ανελαστικός ο ετήσιος στόχος για τις δαπάνες και θα μπορεί να αναθεωρείται μόνο εάν υπάρχουν έκτακτες ανάγκες (π.χ. φυσικές καταστροφές). Κατά τα λοιπά, εάν η κυβέρνηση θέλει να προχωρήσει σε παροχές αυτό θα μπορεί να γίνεται μόνο εάν λαμβάνει ισοδύναμα μέτρα αύξησης της φορολογίας.

Για τις δημοσιονομικές προοπτικές του 2024, το Πρόγραμμα αναφέρει ότι το τελικό δημοσιονομικό αποτέλεσμα και το πρωτογενές αποτέλεσμα εκτιμώνται σε -1,2% και +2,1% του ΑΕΠ αντίστοιχα. Η εκτίμηση για το πρωτογενές αποτέλεσμα παραμένει αμετάβλητη σε σύγκριση με το Σχέδιο Δημοσιονομικού Προγράμματος του 2024, ενσωματώνοντας την ισχυρή θετική επίδραση μεταφοράς των εισπράξεων φόρων, η οποία αντισταθμίζεται από στοχευμένες υποστηρικτικές παρεμβάσεις που υιοθετήθηκαν και αυξημένες δαπάνες κυρίως για έργα υποδομών δημόσιων επενδύσεων και κοινωνικές μεταβιβάσεις για την αντιμετώπιση νεοεμφανιζόμενων αναγκών.

Για το 2025, αναφέρεται ότι αναμένεται να επιτευχθεί διατηρήσιμο και ισχυρό πρωτογενές πλεόνασμα +2,1% του ΑΕΠ, με βάση τη σταθερή αναπτυξιακή πορεία της οικονομίας. Προβλέπονται αρκετά πρόσθετα μέτρα κατά της φοροδιαφυγής για την ενίσχυση της είσπραξης φόρων, ενώ στις δημοσιονομικές εκτιμήσεις έχουν ενσωματωθεί οι επιπτώσεις της περαιτέρω μείωσης των ασφαλιστικών εισφορών (καθαρό κόστος 225 εκατ. ευρώ) και της κατάργησης του γενικού φόρου αυτοαπασχολούμενων (120 εκατ. ευρώ). Επιπλέον, περιλαμβάνουν το μόνιμο μέτρο της επιστροφής της έκτακτης εισφοράς στο πετρέλαιο κίνησης στους αγρότες (100 εκατ. ευρώ), την αύξηση του στεγαστικού επιδόματος για φοιτητές (15 εκατ. ευρώ), την αναστολή του ΦΠΑ για τα νέα κτήρια (20 εκατ. ευρώ) και την τιμαριθμική αναπροσαρμογή των συντάξεων (περίπου 400 εκατ. ευρώ).

Το υπουργείο σημειώνει ότι η δημοσιονομική θέση του 2025 ενδέχεται να χρειαστεί να αναθεωρηθεί το φθινόπωρο, προκειμένου να ευθυγραμμιστεί με τις δημοσιονομικές δεσμεύσεις που θα προκύψουν από το νέο πλαίσιο δημοσιονομικής διακυβέρνησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και για να ενσωματώσει επικαιροποιημένα στοιχεία για την εκτέλεση του προϋπολογισμού του 2024.