Το ενδεχόμενο να βρεθεί κανείς μπροστά σε ένα τροχαίο ατύχημα ή άλλη κρίσιμη κατάσταση είναι πάντα υπαρκτό. Εκτός από την άμεση ειδοποίηση του ΕΚΑΒ, σημαντικό ρόλο μπορεί να διαδραματίσει η παροχή ψυχολογικών πρώτων βοηθειών.
Δεν απαιτείται εξειδίκευση, όπως ακριβώς και στις βασικές πρώτες βοήθειες, ωστόσο η ψυχολογική υποστήριξη σε συνθήκες έκτακτης ανάγκης προϋποθέτει λεπτούς χειρισμούς και ευαισθησία.
Η ανάγκη για συναισθηματική φροντίδα δεν αφορά μόνο καταστάσεις κρίσης. Μπορεί να ανακύψει στην καθημερινότητα, στον χώρο εργασίας, στο σχολείο, στην οικογένεια ή στον κοινωνικό κύκλο.
Στο πλαίσιο του προγράμματος «ΣχεδιάΖΩ ΜΕ και ΓΙΑ την Κοινότητα», το οποίο εντάσσεται στο έργο LISTEN - Learning and Inclusion for Sustainable Community Engagement, πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στη Θεσσαλονίκη μια δράση που στόχευε στην εκπαίδευση επαγγελματιών αλλά και ιδιωτών στις ψυχολογικές πρώτες βοήθειες.
Το πρόγραμμα υλοποιήθηκε σε συνεργασία με την αντιδημαρχία Πολιτισμού του Δήμου Θεσσαλονίκης, στην Ερασιτεχνική και Ανώτερη Επαγγελματική Σχολή Χορού του Δήμου.
Μέσα από βιωματικές ασκήσεις, οι συμμετέχοντες εκπαιδεύτηκαν στο πώς να προσεγγίζουν άτομα με ψυχολογικά τραύματα ή σε κρίση, αλλά και πώς να φροντίζουν οι ίδιοι τον εαυτό τους, ώστε να διατηρούν την αποτελεσματικότητά τους χωρίς να επιβαρύνονται ψυχολογικά.
Η Μαρία Πανταζή, ψυχολόγος στην «Πρωτοβουλία για το Παιδί» στη Βέροια, τόνισε πως οι επαγγελματίες που έρχονται αντιμέτωποι με σκληρές αφηγήσεις παιδιών από κακοποιητικά περιβάλλοντα συχνά φέρουν και οι ίδιοι το βάρος αυτών των εμπειριών. Όπως σημείωσε, τα τραύματα των παιδιών αφήνουν σημάδια και στους ειδικούς, με αποτέλεσμα να εμφανίζουν ψυχοσωματικά συμπτώματα λόγω του χρόνιου στρες.
Η αυτο-φροντίδα αποτελεί κρίσιμο στοιχείο για κάθε φροντιστή, είτε επαγγελματία είτε άτομο που στηρίζει συγγενή ή φίλο σε ανάγκη. Η εμπιστοσύνη, η ασφάλεια και η αρμονική επικοινωνία εντός της ομάδας είναι βασικά εργαλεία για τη διατήρηση της ψυχικής ανθεκτικότητας, υπογράμμισε η κ. Πανταζή. Παράλληλα, η κοινωνική λειτουργός Χαρά Γριατσάνου επεσήμανε τη σημασία δράσεων ενδυνάμωσης και υποστήριξης για τους φροντιστές.
Στην ανάγκη ενίσχυσης των επαγγελματιών αναφέρθηκε και η Ντολόρες Ταραφέτα, συντονίστρια Κοινωνικής Συνοχής στο πρόγραμμα Helios+, επισημαίνοντας τη μεγάλη ψυχολογική επιβάρυνση όσων εργάζονται με ανθρώπους που βιώνουν τραύμα ή σοβαρή κρίση.
Ο Μιχάλης Λιτσαρδάκης, μέλος της Ελληνικής Ομάδας Διάσωσης, υπογράμμισε πως η άμεση ψυχοκοινωνική υποστήριξη είναι εξίσου σημαντική με την παροχή πρώτων βοηθειών. Τόνισε τη σημασία της ενημέρωσης και της συνεργασίας με εξειδικευμένους φορείς.
Η Λαμπρινή Σταμάτη, Συστημική Ψυχοθεραπεύτρια και υπεύθυνη της ΑΜΚΕ Φωτόδεντρα, αναφέρθηκε σε έρευνα που ανέδειξε το σημαντικό φορτίο που επωμίζονται οι εργαζόμενοι σε ανθρωπιστικές οργανώσεις, συχνά χωρίς επαρκή υποστήριξη. Όπως σημείωσε, η έλλειψη οικονομικών πόρων για προγράμματα εποπτείας ή ψυχοκοινωνικής στήριξης οδηγεί σε εργασιακή εξουθένωση, υπονομεύοντας τελικά την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών.
Στην επιμορφωτική συνάντηση συμμετείχαν πολλές δασκάλες χορού και σπουδάστριες της Ανώτερης Επαγγελματικής Σχολής Χορού του Δήμου Θεσσαλονίκης. Η ενασχόλησή τους με παιδιά και νέους ανέδειξε την ανάγκη αναγνώρισης σημείων τραύματος και διαχείρισης κρίσεων με κατάλληλους τρόπους παρέμβασης.
Η Εύη Τσιουρέλα, νηπιαγωγός και σπουδάστρια χορού, σημείωσε ότι μέσα από τη συμμετοχή της στη δράση μπόρεσε να κατανοήσει καλύτερα τις ανάγκες των ανθρώπων γύρω της και να προσφέρει ουσιαστική βοήθεια.
Η ομάδα ανέπτυξε συλλογικά μια στρατηγική αυτο-φροντίδας, εστιάζοντας στην έκφραση και επικοινωνία μέσω της τέχνης, του χορού, της μουσικής και της δημιουργικότητας. Η ανταλλαγή εμπειριών και η σύνδεση με τη φύση, τα διαλείμματα από την ευθύνη και η αναζήτηση νοήματος αναδείχθηκαν ως βασικά στοιχεία για την ψυχική ανθεκτικότητα και την υποστήριξη του εαυτού.