Χρειάστηκαν μόλις δύο μέρες μετά την ολοκλήρωση της COP28 και ενώ η συζήτηση συνεχιζόταν σχετικά με το αν υπήρξε ή όχι μια «ιστορική» συμφωνία, που ζητά για πρώτη φορά στην ιστορία των διαπραγματεύσεων για το κλίμα να «εγκαταλείψουμε σταδιακά τα ορυκτά καύσιμα», και ο ίδιος ο πρόεδρος της Συνόδου Κορυφής, ο Σουλτάν αλ Τζαμπέρ, ως επικεφαλής της εθνικής εταιρείας πετρελαίου Adnoc, επιβεβαίωσε σε συνέντευξή του στον Guardian που δημοσιεύθηκε την Παρασκευή 15 Δεκεμβρίου ότι θα συνεχίσει να επενδύει σε υδρογονάνθρακες παρά τη συμφωνία που επιτεύχθηκε στο Ντουμπάι.
«Ο κόσμος συνεχίζει να χρειάζεται πετρέλαιο και φυσικό αέριο χαμηλού άνθρακα, χαμηλού κόστους», δήλωσε χαρακτηριστικά στη συνέντευξη. «Τελικά, να θυμάστε ότι η ζήτηση είναι αυτή που θα αποφασίσει και θα υπαγορεύσει ποιος τύπος πηγής ενέργειας θα καλύψει τις αυξανόμενες παγκόσμιες ενεργειακές ανάγκες», πρόσθεσε. Η δήλωση αυτή αποτελεί μία μόνο ένδειξη ότι η διατύπωση που χρησιμοποιείται στη συμφωνία του Ντουμπάι είναι αρκετά ασαφής ώστε να αφήνει περιθώρια ερμηνείας. Ο υπουργός Ενέργειας της Σαουδικής Αραβίας, η χώρα του οποίου κατηγορείται ότι μπλόκαρε ένα πιο φιλόδοξο κείμενο στο COP28, έσπευσε επίσης να ελαχιστοποιήσει το εύρος της συμφωνίας αμέσως μόλις εγκρίθηκε.
Ο πρίγκιπας Αμπντέλ Λατζίζ μπιν Σαλμάν τόνισε ότι δεν θα έχει «καμία επίδραση» στις εξαγωγές της χώρας του. Σύμφωνα με τον ίδιο, το κείμενο «δεν επιβάλλει τίποτα» στις χώρες παραγωγής και τους επιτρέπει να μειώσουν τις εκπομπές τους ανάλογα με τα μέσα και τα συμφέροντά τους.
Ωστόσο, δεν λείπουν και διαφορετικές εκτιμήσεις. Για παράδειγμα, η Καθρίν Αμπρό, Senior Associate στο Τhinktank E3G, δήλωσε σε διεθνή μέσα ότι οι προβλέψεις έδειξαν ότι η ζήτηση για πετρέλαιο και φυσικό αέριο σύντομα θα μειωθεί. «Κάθε παραγωγός ορυκτών καυσίμων πιστεύει ότι τα ορυκτά του καύσιμα είναι ειδικά ορυκτά καύσιμα που δεν προκαλούν την κλιματική αλλαγή και για δεκαετίες ήταν σε θέση να κρύβονται πίσω από μια παγκόσμια συμφωνία για το κλίμα που απέτυχε να κάνει τη σύνδεση. Αλλά το πέπλο τελικά σκίστηκε και, πολύ αργά, αλλά σίγουρα, η κατάσταση θα αλλάξει», είπε.
Μπροστά σε αυτές τις αντιδράσεις, μπορούμε εύλογα να αναρωτηθούμε για τον αντίκτυπο που θα έχει η συμφωνία του Ντουμπάι. Ωστόσο, πρέπει να λάβουμε υπόψη τα όρια της άσκησης διαμόρφωσης απόφασης σε μια COP, η οποία απαιτεί την εξεύρεση συναίνεσης μεταξύ σχεδόν 200 χωρών και επομένως απαιτεί γλώσσα που δεν είναι ούτε πολύ φιλόδοξη ούτε πολύ περιοριστική για να γίνει αποδεκτή από όλους. Επομένως, εναπόκειται πλέον στα κράτη να μεταφράσουν τις δεσμεύσεις που ανέλαβαν στο COP28 στις δημόσιες πολιτικές τους και να θεσπίσουν μέτρα για να ενθαρρύνουν αυτήν την έξοδο από τα ορυκτά καύσιμα, προωθώντας την ανάπτυξη ήπιας κινητικότητας και επιτρέποντας την πρόσβαση στα αυτοκίνητα για τους φτωχότερους.
Το ίδιο ισχύει για τις επιχειρήσεις και τους επενδυτές που διαφορετικά κινδυνεύουν να υποστούν μεγάλες ζημίες. Σε έκθεση του που δημοσιεύθηκε στις 23 Νοεμβρίου, ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας εκτιμά ότι η τρέχουσα αποτίμηση των ιδιωτικών εταιρειών πετρελαίου και φυσικού αερίου θα μπορούσε να μειωθεί κατά 25% εάν πληρούνταν όλοι οι εθνικοί στόχοι για την ενέργεια και το κλίμα και έως και «έως 60% εάν ο κόσμος προσπαθούσε να περιορίσει την υπερθέρμανση του πλανήτη στους 1,5°C».
Πέρα από την έκκληση για εγκατάλειψη των ορυκτών καυσίμων, η Σύνοδος Κορυφής του Ντουμπάι σημείωσε πρόοδο σε ό,τι αφορά τις απώλειες και τις ζημιές, την ένταξη απόφασης για τους κλάδους τροφίμων και γεωργίας αλλά και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Από την άλλη πλευρά, δεν κατάφερε να σημειώσει πρόοδο σε σχέση με τη χρηματοδότηση, την προσαρμογή ή ακόμη και τις αγορές άνθρακα.
Ήρθε το τέλος της εποχής των ορυκτών καυσίμων;
Για πρώτη φορά στην ιστορία των διαπραγματεύσεων για το κλίμα, τα ορυκτά καύσιμα περιλαμβάνονται στην τελική συμφωνία. Η απόφαση είναι λιγότερο φιλόδοξη από την οριστική έξοδο που υπερασπίζονται 130 αναπτυσσόμενες και ανεπτυγμένες χώρες αλλά παράλληλα κάνει ένα βήμα περισσότερο σε σχέση με τη διατύπωση που προτείνεται στην προτελευταία έκδοση του σχεδίου κειμένου που ανέφερε «μείωση της κατανάλωσης και της παραγωγής ορυκτών καυσίμων».
Το κείμενο διευκρινίζει ότι αυτή η εγκατάλειψη πρέπει να γίνει με «δίκαιο και τακτικό» τρόπο και να ληφθούν υπόψη οι «εθνικές συνθήκες», οι αναπτυσσόμενες χώρες ζητούν μεγαλύτερη ακρίβεια και θέλουν οι πλουσιότερες χώρες να δείξουν το δρόμο βγάζοντας πρώτα τα ορυκτά καύσιμα. Η επόμενη Σύνοδος που θα πραγματοποιηθεί στη Βραζιλία το 2025 αναμένεται να αποτελέσει το τεστ με την αναθεώρηση των εθνικά καθορισμένων συνεισφορών (ΕΚΣ).
Η έλευση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας
Ως συνέπεια της εγκατάλειψης των ορυκτών καυσίμων έρχεται η άνοδος των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ). Η συμφωνία του Ντουμπάι σηματοδοτεί τον τριπλασιασμό των δυνατοτήτων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και τον διπλασιασμό της ενεργειακής απόδοσης έως το 2030, χωρίς ωστόσο να θέτει ποσοτικούς στόχους. Στο περιθώριο των διαπραγματεύσεων, ένας συνασπισμός 123 χωρών δεσμεύτηκε να αυξήσει τη δυναμικότητα ΑΠΕ σε τουλάχιστον 11.000 gigawatt έως το 2030 και τον παγκόσμιο μέσο ετήσιο ρυθμό βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης από περίπου 2% σε περισσότερο από 4% κάθε χρόνο έως το 2030.
Αξίζει όμως να σημειωθεί η σημασία της απουσίας δύο γιγάντων, της Ινδίας και της Κίνας, οι οποίες αν και είναι εξαιρετικά καλά τοποθετημένες στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, διαφωνούν στη θέση που αποφασίστηκε σχετικά με τον άνθρακα και κυρίως στο γεγονός ότι δεν θα μπορούν να επενδύουν πλέον σε νέους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα που δεν υποστηρίζονται από συστήματα δέσμευσης και αποθήκευσης CO2.
Η απόφαση για τη λειτουργία ταμείου ζημιών και καταστροφών
Για 30 χρόνια οι χώρες του Νότου έδιναν μάχη για τη δημιουργία ενός Ταμείου Ζημιών και Καταστροφών. Η προηγούμενη σύνοδος το αποφάσισε σχεδόν στην εκπνοή της, ωστόσο η λειτουργία του αποτελούσε ένα από τα βασικά θέματα της COP28. Και για να μιλάμε με αριθμούς: τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα υποσχέθηκαν αμέσως 100 εκατομμύρια δολάρια ακολουθούμενα από άλλες δεσμεύσεις, μόνο από ανεπτυγμένες χώρες, για ένα σύνολο περίπου 800 εκατομμυρίων δολαρίων.
Στην πραγματικότητα θα χρειάζονταν χίλιες φορές περισσότερα για να καλυφθούν οι πραγματικές ανάγκες που συνδέονται με απώλειες και ζημιές. Αυτό είναι άλλωστε το άλλο μεγάλο κενό στο τέλος της COP: κραυγαλέα έλλειψη χρηματοδότησης σε όλους τους τομείς του αγώνα για το κλίμα (ενεργειακή μετάβαση, προσαρμογή και απώλειες και ζημιές).Το κείμενο για την προσαρμογή ήταν σημαντικά αποδυναμωμένο, ισχυρίζονται οι αναλυτές και το συνολικό ζήτημα της χρηματοδότησης μεταφέρθηκε στη COP29 που θα διεξαχθεί στο Αζερμπαϊτζάν.
Τα τρόφιμα και η γεωργία μέρος της συμφωνίας
Για πρώτη φορά, τα τρόφιμα και η γεωργία αναφέρονται σε τελική συμφωνία COP καθώς διοργανώθηκε θεματική ημερίδα στο Ντουμπάι. Ενώ τα ορυκτά καύσιμα ευθύνονται για τη συντριπτική πλειοψηφία των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, τα συστήματα τροφίμων συμβάλλουν στο ένα τρίτο των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Στο περιθώριο των διαπραγματεύσεων, 158 χώρες υπέγραψαν τη Διατροφική Διακήρυξη των Εμιράτων και δεσμεύτηκαν να λάβουν υπόψη τις εκπομπές από αυτόν τον τομέα στις εθνικά καθορισμένες συνεισφορές τους από την COP30 στη Βραζιλία το 2025.
Υποσχέθηκαν επίσης περισσότερα από 3 δισεκατομμύρια δολάρια για χρηματοδότηση της κλιματικής αλλαγής και ο FAO (Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών) δημοσίευσε τον οδικό του χάρτη κατά τη διάρκεια της COP για την ευθυγράμμιση του τομέα με τον στόχο του 1,5°C. Ως μια πρώτη προσέγγιση χαιρετίζεται από όλους. Παράλληλα, όμως δέχεται κριτικές ότι δεν αναφέρει μεταξύ των λύσεων, θέματα όπως, η μείωση της κατανάλωσης κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων σε πλούσιες χώρες ιδιαίτερα και βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε τεχνολογικές λύσεις.
Απόρριψη του κειμένου που διέπει τις αγορές άνθρακα
Και αυτή τη φορά, οι χώρες απέτυχαν να συμφωνήσουν σχετικά με τους κανόνες που διέπουν τη δημιουργία αγορών άνθρακα υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών (άρθρο 6 της Συμφωνίας του Παρισιού), επειδή οι επιλογές που είχαν στο τραπέζι δεν ήταν αρκετά φιλόδοξες. Αυτό αφορά την ανταλλαγή πιστώσεων άνθρακα μεταξύ κρατών (άρθρο 6.2) και μεταξύ κρατών και εταιρειών (άρθρο 6.4). Οι Ηνωμένες Πολιτείες καθώς και αναπτυσσόμενες χώρες του ομίλου LMDC (Κίνα, Ινδία, Βολιβία και αραβικές χώρες) πίεσαν να μην συμπεριληφθούν στην απόφαση περιοριστικές πτυχές του θέματος.
Ο ορισμός των δραστηριοτήτων απορρόφησης που θα μπορούσαν να συμπεριληφθούν σε αυτές τις αγορές άνθρακα θεωρήθηκε επίσης πολύ ευρύς, ανοίγοντας την πόρτα στη γεωμηχανική, τη λίπανση των ωκεανών κ.λπ. Ένα βήμα τη φορά, φαίνεται να είναι το motto των Συνόδων Κορυφής για το Κλίμα που συνήθως εξελίσσονται υπό τις πιέσεις των ενδιαφερομένων μερών (κρατών , επιχειρήσεων, lobbies, κλπ). Επόμενος σταθμός για το κλίμα: COP29, Αζερμπαϊτζάν, 11-22 Νοεμβρίου 2024.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
