Μια μεγάλη υπόσχεση έχουν δώσει η καναδική Eldorado Gold και η θυγατρική της στην Ελλάδα, Ελληνικός Χρυσός: να επιτύχουν την παραγωγή χρυσού στη Χαλκιδική με τρόπο φιλικό στο περιβάλλον (χωρίς τη χρήση κυανίου, που έχει απαγορευθεί από το ΣτΕ). Αυτό το «χρυσό όνειρο» φαίνεται να απομακρύνεται από τον ορίζοντα, μετά την πρόσφατη απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, και η κυβέρνηση έχει μπει σε μια πολύ δύσκολη διαπραγμάτευση με τους επενδυτές, οι οποίοι ζητούν αλλαγές στο επενδυτικό σχέδιο.
Με την απόφαση 223/2020 που δημοσιεύθηκε πρόσφατα, το ΣτΕ έκανε μεν δεκτά τα περισσότερα επιχειρήματα της Ελληνικός Χρυσός (τέσσερα από τα έξι) κατά της απόφασης των υπηρεσιών του υπουργείου Περιβάλλοντος , με την οποία είχε επιστραφεί στην εταιρεία η Τεχνική Μελέτη της Μονάδας Μεταλλουργίας Μαντέμ Λάκκου. Πρόκειται για τον ακρογωνιαίο λίθο της επένδυσης στα Μεταλλεία Κασσάνδρας του Ν. Χαλκιδικής, καθώς η μονάδα μεταλλουργίας για την παραγωγή τελικού προϊόντος (ράβδοι χρυσού) είναι αυτή που θα φέρει προστιθέμενη αξία και φορολογικά έσοδα στην εθνική οικονομία.
Ωστόσο, δύο εξαιρετικά σημαντικά κεφάλαια της απόφασης της Διοίκησης κατά της Ελληνικός Χρυσός δεν «έπεσαν» με αυτή την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας και η εταιρεία καλείται να συμμορφωθεί με τις υποχρεώσεις που έχει επιβάλει το υπουργείο Περιβάλλοντος:
- Στη μελέτη που υπέβαλε η Ελληνικός Χρυσός αποδόθηκε από την απόφαση του υπουργείου, όπως σημειώνει το ΣτΕ, «η υποβολή ανεπαρκών στοιχείων σχετικών με τον τρόπο αντιμετώπισης, κατά το πρόγραμμα των πραγματοποιηθεισών δοκιμών, των ειδικών τεχνικών ζητημάτων που αφορούν: α) την εκτιμώμενη υποβαθμισμένη ποιότητα της μάτας λόγω υψηλής περιεκτικότητας του μείγματος σε σίδηρο, θείο και αρσενικό, β) τις υψηλές απώλειες χαλκού, χρυσού και αργύρου στη σκωρία και στη σκόνη και την παρουσία μαγνητίτη (προβλημάτων που προέκυψαν, κατά τη Διοίκηση, από τα αποτελέσματα των δοκιμών που η αιτούσα προσκόμισε στο υποβληθέν προσάρτημα) και γ) των διαφυγών αρσενικού στη μάτα και τη σκωρία, οι οποίες παρουσιάζονται ανύπαρκτες, σε αντίθεση με τη συνήθη βιομηχανική εμπειρία». Για την επίλυση αυτών των προβλημάτων, το ΣτΕ έκρινε ότι η Ελληνικός Χρυσός έχει την υποχρέωση να προσκομίσει νέα τεχνική μελέτη, την οποία θα πρέπει να εγκρίνει η αρμόδια υπηρεσία του υπουργείου.
- Η Διοίκηση απέδωσε στην Ελληνικός Χρυσός την «υποβολή ανεπαρκών στοιχείων όσον αφορά τη διαχείριση των σημαντικών ποσοτήτων έντονα τοξικών απαερίων (offgasses) και των πιθανών διαφυγών τους στους χώρους του εργοστασίου (fugitive emissions), που είναι επικίνδυνες για την υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων. Με την αίτηση θεραπείας κατά της αρχικής πράξης, η εταιρεία είχε προβάλει διάφορους ισχυρισμούς, οι οποίοι απερρίφθησαν. Η Διοίκηση απέρριψε τον ισχυρισμό που είχε προβληθεί με την αίτηση θεραπείας (ότι δηλ. η διαχείριση του αρσενικού στην αέρια φάση αποτελούσε μία “τυπική και συνηθισμένη” λειτουργία σε αντίστοιχα έργα) και έκρινε ότι, ακριβώς επειδή δεν υπάρχουν τέτοιες συνηθισμένες διαδικασίες, η Υπηρεσία είχε ζητήσει την εκπόνηση και υποβολή ειδικών μελετών, ελλείψει των οποίων προέβη στην επιστροφή της μελέτης μεταλλουργίας. Περαιτέρω, η Διοίκηση έκρινε ότι, ως προς το “εξαιρετικά σημαντικό ζήτημα της διαφυγής τοξικών αερίων στον εργασιακό χώρο (fugutive gas handling), ουδέν αναφέρεται στην αίτηση θεραπείας, πέρα από μία απλή παραπομπή στην επικαιροποιημένη προμελέτη του 2014 (η οποία αφιερώνει μόλις μία σελίδα γενικής περιγραφής που σε καμία περίπτωση δεν συνιστά ειδική μελέτη, στηριγμένη στα αποτελέσματα του προγράμματος δοκιμών)». Και σε αυτή την περίπτωση, η Ελληνικός Χρυσός καλείται να υποβάλει μελέτη, που θα δείχνει ότι αντιμετωπίζεται το πρόβλημα με τις διαφυγές αερίων στο εργοστάσιο, οι οποίες θα εξέθεταν σε κίνδυνο την υγεία των εργαζομένων.
Ουσιαστικά, τα δύο σοβαρά προβλήματα που εντοπίζονται στην απόφαση του ΣτΕ και θέτουν εν αμφιβόλω την επένδυση στη μονάδα μεταλλουργίας, άρα συνολικά την επένδυση της Eldorado/Ελληνικός Χρυσός στα Μεταλλεία Κασσάνδρας (η μεταλλουργία είναι αναπόσπαστο κομμάτι του σχεδίου που έχει εγκριθεί το 2011) ανάγονται σε ένα πολυσυζητημένο ζήτημα: η Ελληνικός Χρυσός έχει δεσμευθεί να κατασκευάσει μια πυρομεταλλουργική μονάδα παραγωγής χρυσού, με τη μέθοδο της ακαριαίας τήξης (flash smelting), που όμως δεν έχει επιβεβαιωθεί ακόμη ότι είναι κατάλληλη και περιβαλλοντικά ασφαλής για το ελληνικό μετάλλευμα, το οποίο έχει πολύ υψηλή περιεκτικότητα αρσενικού.
Το μεγάλο ερώτημα πλέον είναι αν θα επιμείνει η Ελληνικός Χρυσός στην κατασκευή της μεταλλουργικής μονάδας, ή θα επιδιώξει, στις συζητήσεις που έχουν αρχίσει τους τελευταίους μήνες με το υπουργείο Ενέργειας και Περιβάλλοντος, μια τροποποίηση του επενδυτικού σχεδίου, ώστε να συνεχισθούν οι μεταλλευτικές δραστηριότητες, χωρίς να φθάσουν τα Μεταλλεία Κασσάνδρας σε παραγωγή τελικού προϊόντος (το μετάλλευμα θα εξάγεται και η παραγωγή χρυσού θα γίνεται εκτός Ελλάδας).
«Θέλουμε την επένδυση των 2 δισ. ευρώ»
Πηγές της Ελληνικός Χρυσός, απαντώντας σε σχετικά ερωτήματα του Business Daily, απέφυγαν να αναφερθούν στο περιεχόμενο των συζητήσεων που γίνονται με το υπουργείο. Τονίζουν, όμως, ότι σε τέσσερα από τα έξι θέματα που εξέτασε το ΣτΕ η Ελληνικός Χρυσός δικαιώθηκε, ενώ δεν σχολιάζουν τα δύο θέματα που προαναφέρθηκαν και για τα οποία το ΣτΕ εξέδωσε αρνητική για την εταιρεία απόφαση:
- «Σε σχέση με τη μεταλλουργία και την απόφαση του ΣτΕ», αναφέρουν, «αποτελεί και αυτό μία βασική παράμετρο των συζητήσεων, συνεπώς δεν μπορούμε να προβούμε σε περαιτέρω σχολιασμό. Ωστόσο, αξίζει να αναφέρουμε, ότι η απόφαση του ΣτΕ κάνει δεκτή στο κύριο μέρος της την αίτηση ακύρωσης που κατέθεσε η Ελληνικός Χρυσός το 2017, αναφορικά με την επιστροφή της τεχνικής μελέτης της μονάδας μεταλλουργίας που υποβλήθηκε την 22.12.2014.
- Στην πραγματικότητα, γίνονται δεκτά τα σημεία ένστασης (4 από τα 6) από την πλευρά της εταιρείας, που αφορούν στο καίριο και ουσιώδες μέρος της τεχνικής μελέτης σχετικά με την εφαρμοσιμότητα της προταθείσας μεταλλουργικής μεθόδου, επιβεβαιώνοντας την αρτιότητα της μελέτης, κάτι που επισφραγίστηκε και από το θετικό αποτέλεσμα της Διαιτητικής διαδικασίας που ολοκληρώθηκε τον Απρίλιο του 2018. Η απόφαση αυτή δικαιώνει, για ακόμα μια φορά, τις θέσεις και τις αξιώσεις της εταιρείας, η οποία μετρά πλέον 23 αποφάσεις από την Ελληνική δικαιοσύνη υπέρ της επένδυσης στα Μεταλλεία Κασσάνδρας και των όρων υλοποίησής της».
Όπως σημειώνουν οι ίδιες πηγές, η πανδημία έχει επηρεάσει την εξέλιξη των συνομιλιών με το υπουργείο: «Οι συζητήσεις για τη σύμβαση παραχώρησης μπήκαν σε δεύτερο πλάνο λόγω της προτεραιότητας να αντιμετωπιστεί η πανδημία, τόσο σε επίπεδο κυβέρνησης όσο σε εταιρικό επίπεδο. Ο κλάδος μας και η δική μας δραστηριότητα κλονίστηκε από τις επιπτώσεις της πανδημίας σε παγκόσμιο επίπεδο, καθώς η τελευταία επηρέασε σημαντικά τις τιμές των βασικών μετάλλων και επιβάρυνε την οικονομική κατάσταση των μεταλλείων, κυρίως αυτό των Μαύρων Πετρών - Στρατωνίου που ήταν ήδη σε δύσκολη κατάσταση. Ωστόσο, επιδιώκουμε παράλληλα τη συνέχιση των συζητήσεων καθώς η δέσμευσή μας στη βιώσιμη ανάπτυξη των Μεταλλείων Κασσάνδρας παραμένει σταθερή με προοπτική να επενδύσουμε επιπλέον 2 δισ. για την πλήρη ανάπτυξη της επένδυσης».
Πάντως, η ίδια πηγή της εταιρείας αναφέρει ότι «αμοιβαίος στόχος» του επενδυτή και της κυβέρνησης παραμένει «η ολοκλήρωση της διαδικασίας που θα διασφαλίζει οφέλη για όλες τις πλευρές: προστασία για τον επενδυτή, όπως ισχύει για όλες τις άμεσες ξένες επενδύσεις, διασφάλιση της μακροβιότητας της επένδυσης πάνω σε ένα σταθερό πλαίσιο λειτουργίας, καθώς και αυξημένα οφέλη για την τοπική κοινωνία και οικονομία με περισσότερες θέσεις εργασίας, περαιτέρω βελτιωμένο περιβαλλοντικό αποτύπωμα, σημαντικά αναπτυξιακά έργα για την περιοχή, αυξημένα έσοδα για το ελληνικό κράτος».
Επιφυλακτικός ο Κ. Χατζηδάκης
Σε πρόσφατες δηλώσεις του, πάντως, ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κωστής Χατζηδάκης, άφησε να εννοηθεί ότι οι ως τώρα συζητούμενες προτάσεις της Ελληνικός Χρυσός δεν ικανοποιούν την κυβέρνηση, σημειώνοντας ότι η διαπραγμάτευση «συνεχίζεται, γιατί δεν είμαστε διατεθειμένοι να υπογράψουμε κάθε σύμβαση». Όπως πρόσθεσε ο υπουργός, «είμαστε υπέρ της επένδυσης, γιατί κάθε τέτοια επένδυση δημιουργεί θέσεις εργασίας και συντελεί στην ανάπτυξη, αλλά εξηγήσαμε στην άλλη πλευρά ότι θέλουμε μια συμφωνία που να διασφαλίζει πρόσθετες θέσεις εργασίας, καλύτερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα, αντισταθμιστικά οφέλη για την περιοχή και περισσότερα έσοδα του Δημοσίου».
Η τελευταία αναφορά του κ. Χατζηδάκη σε «περισσότερα έσοδα του Δημοσίου» ίσως αποτελεί και το κλειδί για την κατανόηση όσων πιθανόν συζητούνται εμπιστευτικά, αυτή την περίοδο, με την Ελληνικός Χρυσός: για να έχει το Δημόσιο υψηλά έσοδα, απαιτείται η παραγωγή τελικού προϊόντος, δηλαδή η λειτουργία της μεταλλουργικής μονάδας. Αν αυτή δεν μπορέσει τελικά να «στηθεί» στη Χαλκιδική και αυτό γίνει αποδεκτό από την κυβέρνηση, ο μόνος τρόπος για να έχει το Δημόσιο έσοδα που θα δικαιολογούν την περιβαλλοντική όχληση θα ήταν μια συμφωνία με την Ελληνικός Χρυσός, ώστε να πληρώνει σημαντικά ποσά (δικαιώματα) για το μετάλλευμα.
Όμως, είναι αμφίβολο αν θα παραμείνει βιώσιμο το επενδυτικό σχέδιο της εταιρείας, σε περίπτωση που αναλάβει τέτοια υποχρέωση. Με αυτά τα δεδομένα, πιθανότερη φαίνεται μια μακρά και δύσκολη διαπραγμάτευση, παρά η γρήγορη προώθηση της επένδυσης με βάση το αρχικό ή ένα εναλλακτικό σχέδιο, που δεν θα περιλαμβάνει τη μεταλλουργία.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
